I

El mal'antaŭ la vitr'a pord'o el'paŝ'is pord'ist'in'o, jun'a, lam'a vir'in'o. Ŝi ek'rid'is, kiel oni rid'as en monaĥ'in'ej'o'j, kun frid'a, mal'ĝoj'a rid'o.

”Est'u laŭd'at'a Jesuo Krist'o! Ir'u supr'e'n, konstant'e liv'e'n, en la du'a'n etaĝ'o'n; super la pord'o est'as sur'skrib'o: ĉambr'o de sankt'a Agnesa.”

Ili kontinu'is la ir'ad'o'n; Manj'o ĉirkaŭ'pren'is si'a'n patr'in'o'n ĉirkaŭ'kol'e kaj apog'iĝ'is per si'a korp'o sur ŝi'a brust'o. La koridor'o'j est'is mal'plen'a'j, mal'hel'a'j, la paŝ'o'j eĥ'is en grand'a distanc'o ĉirkaŭ si, kvazaŭ ven'us kaj for'ir'us ne'vid'ebl'a'j hom'o'j. La alt'a'j fenestr'o'j est'is mal'hel'e kolor'ig'it'a'j, se ili halt'is, ili aŭd'is mal'antaŭ'e voĉ'o'j'n, ĝem'a'j'n, muĝ'a'j'n, kvazaŭ rozari'a preĝ'ad'o en la mal'lum'a preĝ'ej'o, mal'fru'e en la nokt'o, antaŭ la du'on'e lum'ig'it'a altar'o. La vand'o'j est'is plen'a'j de sankt'a'j ikon'o'j; antaŭ ili brul'is ruĝ'a'j lum'o'j; de la kadr'o'j pend'is for'velk'it'a'j flor'o'j.

Manj'o spekt'is tiu'j'n bild'o'j'n, ŝi'a'j okul'o'j fiks'iĝ'is sur ili kvazaŭ sorĉ'it'a'j, ŝi sent'is angor'o'n kaj puŝ'iĝ'is al si'a patr'in'o. Sur la unu'a bild'o est'is pentr'it'a sankt'a Stefano; li est'is ĝis'zon'e nud'a kaj li genu'iĝ'is, li klin'is si'a'n kap'o'n mal'antaŭ'e'n, li'a'j okul'o'j al'cel'is ĉiel'o'n, li'a'j man'o'j kun'prem'iĝ'is sur'brust'e; li'a korp'o est'is tut'e blank'a, ke ĝi bril'is el la mal'hel'a motiv'o, kvazaŭ ĝi est'us el'ĉiz'it'a; long'a'j sang'a'j flu'faden'o'j flu'is trans'vizaĝ'e, de li'a'j ŝultr'o'j, sur li'a tut'a korp'o, sur li'a'j delikat'a'j brak'o'j; li'a vizaĝ'o est'is ver'e trankvil'a, li'a'j lip'o'j kvazaŭ mov'iĝ'ant'a'j. Sen'nombr'o da ruĝ'a'j, fort'a'j man'o'j lev'iĝ'is mal'antaŭ'e, dekstr'e, mal'dekstr'e, sovaĝ'a'j vizaĝ'o'j embusk'is el mal'hel'a fon'o; la sankt'ul'o genu'is kviet'e sur la amas'o de sang'um'it'a ŝton'ar'o, okul'o'j li'a'j est'is, kvazaŭ ili vid'us tiu'n bel'ec'o'n, je kiu ili sopir'is larm'o'plen'a'j. La sang'um'it'a'j ŝton'o'j trans'form'iĝ'is al bon'odor'a'j ruĝ'a'j flor'o'j.

Sur ali'a bild'o vid'iĝ'is virg'ul'in'o, vest'it'a en long'a blank'a tunik'o. Ankaŭ ŝi'a vizaĝ'o est'is mir'ind'e kviet'a. En si'a'j man'o'j ŝi ten'is grand'a'n arĝent'a'n teler'o'n kaj sur la teler'o trov'iĝ'is ŝi'a'j de'tranĉ'it'a'j mam'o'j, blank'a'j virg'ul'in'a'j mam'o'j. Blank'a'j lili'o'j trov'iĝ'is en ŝi'a'j har'o'j kaj eĉ pli blank'a est'is ŝi'a vizaĝ'o. Ŝi'a'j okul'o'j al'cel'is ĉiel'o'n, altar'o'n, sur kiu ŝi ofer'is si'a'j'n blank'a'j'n virg'ul'in'a'j'n mam'o'j'n ... Mal'antaŭ ŝi, en mal'hel'a fon'o, embusk'is ŝi'n du sovaĝ'a'j vizaĝ'o'j.

Ili ir'is antaŭ'e'n, la koridor'o'j est'is mal'hel'a'j kaj sol'ec'a'j. Ili preter'ir'is la alt'a'n fenestr'o'n, nur du'on'e kovr'it'a'n per blank'a kurten'o. Antaŭ la fenestr'o star'is mal'alt'a benk'et'o; la patr'in'o genu'iĝ'is, Manj'o ek'rigard'is tra la fenestr'o en du'on'krepusk'o'n.

El la du'on'krepusk'o unu'e ek'hel'is vast'a'j blank'a'j flug'il'o'j sur kap'o de mizerikord'a ord'ul'in'o, kiu sid'is ĝust'e proksim'e de la fenestr'o antaŭ harmonium'o. Ŝi'a kap'o est'is klin'it'a, la vizaĝ'o kvazaŭ el marmor'o, ankaŭ ŝi'a'j lip'o'j est'is tut'e blank'a'j, eĉ pli blank'a'j ol la hel'a tol'aĵ'o de la kuf'flug'il'o'j. Ŝi'a'j okul'o'j est'is du'on'e ferm'it'a'j, trankvil'a'j kiel la tut'a vizaĝ'o kaj kiel la du'on'krepusk'o tie sub'e. Ŝi'a man'o tuŝ'is klav'o'n kaj sol'ec'a voĉ'o, kvazaŭ el for'a distanc'o, lul'iĝ'is en la aer'o, ĝi fal'is laŭ'grad'e, ĝi perd'iĝ'is tie sub'e en la mal'lum'o. El la mal'lum'o bril'et'is la lustr'o; alt'e pend'is la arĝent'a lustr'o de arĝent'a'j ĉen'o'j, ĝi lum'ig'is la grand'a'n bild'o'n de Di'patr'in'o, kiu etend'iĝ'is de plafon'o ĝis altar'o. Di'patr'in'o en long'a, lazur'a, de or'a'j stel'et'o'j kovr'it'a mantel'o; ŝi star'is sur la ter'glob'o, bril'e blank'a pied'o vid'iĝ'is el'sub la or'e bord'it'a mantel'o. Kaj ŝi'a pied'o star'is sur la plat'a kap'o de grand'a verd'a serpent'o, kiu tord'iĝ'is ĉirkaŭ la ter'glob'o, ĝi'n tri'foj'e serpent'um'is en terur'a kaj naŭz'ec'a serpent'aĵ'o.

Kaj la pied'o ripoz'is sur la platform'a kap'o de grand'a verd'a serpent'o, kiu meandr'is ĉirkaŭ la ter'glob'o, tri'foj'e ĝi'n ĉirkaŭ'pren'ant'e en terur'a, naŭz'a rond'o. De la man'o'j de Di'patr'in'o flu'is, de ĉiu'j dek fingr'o'j, radi'o'j de mizerikord'o sur la ter'o'n. Sed pli klar'a ol la stel'o'j sur ŝi'a mantel'o kaj ĝi'a or'a rand'o kaj eĉ pli ol la radi'o'j de mizerikord'o, flu'ant'a'j sur la ter'o'n, est'is la vizaĝ'o de Di'patr'in'o. Manj'o ek'rigard'is al grand'a'j, al la ĉiel'o fiks'it'a'j okul'o'j, plen'a'j de trankvil'o kaj de am'o, al la lip'o'j, serioz'a'j kaj tener'a'j, al la arĝent'a larm'gut'o, kiu bril'is mir'ind'e sur la blank'a vang'o, kaj ŝi sent'is dolĉ'ec'o'n, ŝi prem'is si'a'n frunt'o'n al la fenestr'o, Di'patr'in'o al'proksim'iĝ'is, ŝi paŝ'is el la mal'lum'o kaj tuj antaŭ ŝi trov'iĝ'is la grac'o'plen'a vizaĝ'o ...

Ili lev'iĝ'is, Manj'o al'kroĉ'iĝ'is al la kol'o de si'a patr'in'o. Preter'pas'is vir'in'o kaj Manj'o ek'trem'et'is de angor'o. La vizaĝ'o de la vir'in'o est'is tut'e dis'mord'it'a, montr'iĝ'is la nud'a karn'o, lip'o'j ne plu vid'iĝ'is, sam'e ne naz'o, lang'o lek'is nud'a'n makzel'o'n. Ŝi halt'is, turn'is la vizaĝ'o'n kun trankvil'a rigard'o —”Est'u laŭd'at'a Jesuo Krist'o!” — kaj ŝi ir'is si'a'n voj'o'n. Manj'o trem'et'is, ŝi sent'is frid'o'n; la koridor'o est'is sen'fin'e long'a, obskur'a kaj sol'ec'a. Ĝi konduk'is en ne'kon'at'o'n, al nov'a land'o, kie ne ekzist'as plu sun'o kaj hom'a'j voĉ'o'j, en ne'kon'at'a'n land'o'n, plen'a'n de sankt'a'j kaj terur'a'j mirakl'aĵ'o'j, de flustr'at'a'j preĝ'o'j, de blank'a'j kviet'a'j vizaĝ'o'j, tiel fremd'a'j, kvazaŭ ili descend'us el la ĉiel'o, de antaŭ la Di'a tron'o ...

Mal'ferm'iĝ'is la pord'o, el la lit'o'j lev'iĝ'is kap'o'j, kurioz'em'a'j okul'o'j al'fiks'iĝ'is je ŝi.

La ĉambr'o est'is grand'a, tut'e blank'a. Du fenestr'o'j etend'iĝ'is de plafon'o preskaŭ ĝis plank'o, vual'it'a'j per blank'a'j kurten'o'j, agrabl'a du'on'obskur'o reg'is en la ĉambr'o. Laŭ'long'e de la vand'o lit'o apud lit'o, dek'kvar da ili. Super la lit'o'j sankt'a'j ikon'o'j, krucifiks'o'j, inter ambaŭ fenestr'o'j bild'o de dik'a kalv'a sinjor'o kun ruĝ'a kol'um'o kaj or'a krucifiks'o sur la or'a ĉen'o. Sub la bild'o trov'iĝ'is krist'nask'a krip'o, art'ec'e kun'met'it'a el lign'o kaj paper'o — ĉio bel'e kaj tre ver'ec'e, stal'o, la sankt'a famili'o, paŝt'ist'o'j, la sankt'a'j tri saĝ'ul'o'j kaj ĉirkaŭ tio verd'a pejzaĝ'o, en mal'antaŭ'o la urb'o Betlehem.

Al ili du al'paŝ'is frat'ul'in'o Cecili'a, jun'a, ru ̧vanga kaj gaj'a.

”Kio est'as vi'a nom'o?”

”Manj'o.”

Ŝi pren'is ŝi'n brak'e kaj port'is ŝi'n al la mal'okup'it'a lit'o apud la fenestr'o.

”Jen Manj'o, tio ĉi est'as vi'a lit'o, vi'a loĝ'ej'o.”

La patr'in'o ek'plor'is. Jam ŝi trov'iĝ'is ĉe'pord'e kaj ŝi re'ven'is, sur'genu'is ĉe la mal'alt'a lit'o kaj plor'is. Ankaŭ Manj'o hav'is humid'a'j'n okul'o'j'n, sed ŝi'a vizaĝ'o est'is trankvil'a kaj ŝi ne post'rigard'is la patr'in'o'n; en si'a korp'o ŝi sent'is dolor'o'n pro la long'a voj'o, ŝi sent'is, kiel mal'ferm'iĝ'as vund'o sur ŝi'a gamb'o; ŝi ankaŭ sent'is soif'o'n, sed ŝi ne kuraĝ'is pet'i por akv'o. Ŝi est'is en embaras'o, ĉar la patr'in'o plor'is, ŝi hont'is, ĉar la ali'a'j rigard'is ŝi'n, sed ankaŭ el ŝi'a'j okul'o'j vol'is glit'i larm'o'j, kvankam ŝi ne sci'is pro kio kaj kvankam ŝi ne vol'is plor'i.

La patr'in'o lev'iĝ'is, ŝi kis'is ŝi'a'n vizaĝ'o'n; Manj'o sent'is juk'et'ad'o'n sur si'a vang'o pro la patr'in'a'j larm'o'j, ŝi sku'iĝ'is kaj ŝi lev'is man'o'n por tuŝ'i la vizaĝ'o'n de la patr'in'o, kiu est'is febr'a kaj tut'e mal'sek'a. Ŝi vid'is de proksim'e tiu'n ĉi vizaĝ'o'n kaj ŝi hav'is impres'o'n, kvazaŭ ŝi ĝis tiam neniam ĝi'n vid'is; larĝ'a ĝi est'is, ruĝ'ec'a kaj distord'it'a pro plor'ad'o, ŝi'a'j okul'o'j plen'is je tim'o, grand'a'j, mal'klar'a'j de la larm'o'j, ŝi'a'j lip'o'j trem'et'is.

Frat'ul'in'o Cecili'a akompan'is la patr'in'o'n ĝis la pord'o.

”Neniam plu ŝi for'ir'os de ĉi tie!” dir'is la patr'in'o kaj al'rigard'is la frat'ul'in'o'n per strang'a'j, infan'ec'a'j, pet'ant'a'j okul'o'j.

”Laŭ la Di'a vol'o,” respond'is frat'ul'in'o Cecili'a kviet'e. La pord'o ferm'iĝ'is kaj la paŝ'o'j pas'is tra'koridor'e ...

La frat'ul'in'o re'ven'is, kun'port'ant'e buter'pan'o'n kaj glas'o'n da vin'o, miks'it'a kun akv'o.

”Trink'u kaj manĝ'u, Manj'o, post'e vi ali'vest'os vi'n.”

Manj'o el'trink'is la vin'o'n, post'e ŝi de'met'is si'a'n tut'a'n vest'o'n ĝis la ĉemiz'o kaj sur'vest'is si'n per ruĝ'e kruc'stri'it'a jup'o, tajlor'it'a el unu pec'o, kiel kutim'e ĉe mal'grand'a'j infan'o'j, super la jup'o ŝi vest'is si'n per blu'e stri'it'a antaŭ'tuk'o kun zon'o kaj ŝultr'o'ruband'o'j. Ŝi ek'sid'is sur la lit'o kaj rigard'is ĉirkaŭ'e en la ĉambr'o. Nur mal'oft'e kaŝ'glit'is kontraŭ ŝi sci'vol'em'a, ironi'a, preskaŭ malic'a rigard'o, sed jam la ali'a'j al'kutim'iĝ'is je ŝi, de'nov'e aŭd'iĝ'is laŭt'a rid'o, kri'o'j, ĉirp'ant'a'j, gaj'a'j voĉ'o'j ĉas'is unu la ali'a'n tie'n re'e'n ĉiu'direkt'e.

En tiu moment'o larĝ'a, ruĝ'a, petol'a vizaĝ'o si'n turn'is rekt'e al Manj'o.

”Ne pens'u, ke vi hav'os vin'o'n laŭ'plaĉ'e!”

Manj'o ek'tim'is. Tiu knab'in'o, kiu ŝi'n al'parol'is per akr'a voĉ'o, sid'is sur mal'alt'a seĝ'et'o, per man'o'j ŝi apog'is si'n je apog'il'o'j, kia'j'n hav'as riĉ'a'j apog'seĝ'o'j; ŝi lul'is si'a'n seĝ'et'o'n de mal'dekstr'e al dekstr'e, tre fort'e kaj tre rapid'e, kaj tia'manier'e ŝi mov'is si'n antaŭ'e'n, sen tuŝ'i la plank'o'n per si'a'j mal'san'a'j pied'o'j, kaŝ'it'a'j en pez'a'j pantofl'o'j. Ŝi proksim'iĝ'is al la lit'o kaj Manj'o tim'is, per ambaŭ man'o'j ŝi al'kroĉ'iĝ'is al lit'kovr'il'o kaj apog'iĝ'is je kap'kusen'o.

”Ĉu vi tim'as mi'n? Atend'u, mi for'mord'os vi'a'n naz'o'n!”

Rid'o dis'vast'iĝ'is en la ĉambr'o.

”Do las'u ŝi'n, Aloiza!” aŭd'iĝ'is ĉe'pord'e mal'dik'a, et'a voĉ'o, kvazaŭ kri'us tre delikat'a pup'o el ĉifon'o'j.

De la lit'o, kiu star'is tuj apud la pord'o, al'ven'is svelt'a, ekstrem'e svelt'a statur'et'o; ŝi'a vizaĝ'o est'is et'a, ŝi'a'j mal'grand'a'j nigr'a'j okul'o'j okul'um'is, ŝi'a'j taŭz'it'a'j har'o'j kovr'is la frunt'o'n, la naz'o est'is iom'et'e modl'it'a supr'e'n.

”Do, las'u ŝi'n, Aloiza!”

Ŝi de'kroĉ'iĝ'is de la lit'o kaj Manj'o pens'is: jen, nun ŝi fal'os!

Nur sur unu pied'o ŝi al'proksim'iĝ'is, la ali'a, kaŝ'it'a en grand'a nigr'a pantofl'o, pend'is strang'e klin'iĝ'int'a kaj etend'iĝ'is nur ĝis maleol'o de ŝi'a san'a pied'o. Kaj ŝi'a pied'o ne salt'ad'is, sed ĝi glit'is, mir'ind'e rapid'e, ĝi turn'iĝ'is mal'dekstr'e'n kaj dekstr'e'n, sed ŝi'a korp'o est'is trankvil'a, iom'et'e klin'it'a — kvazaŭ et'a anĝel'o ŝveb'us en la ĉambr'o.

Tio est'is Rozinjo, la tri'a Rozinjo, ĉar jam antaŭ'e est'is du; ŝi serv'is al ĉiu'j, ŝi port'is al ili'a'j lit'o'j kaf'o'n kaj sup'o'n kaj maten'e ŝi ĉiam plekt'is la har'ar'o'n de la sen'mov'a Franciska. Ŝi'a vizaĝ'o nur tiam est'is konstern'it'a kaj pal'a, kiam la ali'a'j knab'in'o'j ŝi'n ekscit'is: ”Rozinjo, la patr'in'o ven'as vi'n pren'i!” Tiam ŝi kaŝ'is si'n en angul'o'n kaj gap'is de mal'antaŭ si'a lit'o per tim'iĝ'int'a'j okul'o'j ...

Ŝi ven'is al la lit'o kaj apog'is la kubut'o'j'n sur la kusen'o'n.

”Kio est'as vi'a nom'o, vi?”

”Manj'o!”

Ĉiu'j ali'a'j knab'in'o'j ek'silent'is kaj aŭskult'is. Ili sid'is mez'e de la ĉambr'o ĉirkaŭ mal'alt'a tabl'o, plen'e kovr'it'a de libr'o'j, bild'o'j, bunt'a'j lud'il'o'j, plekt'aĵ'o'j, ŝtrump'o'j kaj pan'rest'aĵ'o'j, rest'aĵ'o'j de kuk'o, ŝel'o'j de oranĝ'o'j kaj de pom'o'j.

El la last'a lit'o en mal'hel'a angul'o aŭd'iĝ'is profund'a, tir'at'a voĉ'o.

”Nur unu Manj'o'n ni ĝis nun hav'is. Ŝi mort'is antaŭ tri jar'o'j, ĉi tie ŝi kuŝ'is apud mi. Dum'nokt'e ŝi mort'is, ŝi kri'is ... ho ...

Rozinjo, don'u al mi akv'o'n, mi ne pov'as ating'i ĝi'n per mi'a man'o.”

La taŭz'it'a kap'o iom'et'e lev'iĝ'is de kap'kusen'o. Flav'a vizaĝ'o, naz'o kiel tranĉ'il'o, okul'o'j ard'a'j, har'o'j nigr'a'j; etend'iĝ'is la man'o, ost'ec'a, mal'dik'a kiel kling'o. Ŝi mal'sek'ig'is si'a'j'n lip'o'j'n, ŝi'a kap'o mal'rapid'e kuŝ'iĝ'is sur'kusen'e'n kaj la okul'o'j de'nov'e ferm'iĝ'is.

Ili star'ig'is demand'o'j'n al Manj'o, sed ŝi ne respond'is abund'e; ŝi sid'is firm'e rekt'e, kun kun'prem'it'a'j brov'o'j, atent'a'j okul'o'j, rigid'a'j, ŝi'a'j et'a'j fingr'o'j est'is en'fos'it'a'j sub lit'kovr'il'o — kvazaŭ ŝi rigard'us en okul'o'j'n de dek'tri mal'amik'o'j ...

Ek'reg'is krepusk'o, nur alt'e sub la plafon'o bril'is sun'radi'o'j.

Frat'ul'in'o Cecili'a mal'ferm'is la pord'o'n.

”Vesper'manĝ'o!”

Kun'prem'iĝ'is la man'o'j, kri'ant'a voĉ'o lev'iĝ'is el la grup'o kaj post ĝi aŭd'iĝ'is zum'ant'a'j, tir'at'a'j voĉ'o'j. La vizaĝ'o'j est'is kviet'a'j, serioz'a'j, neni'u sci'as, kie'n rigard'is la okul'o'j, silent'a'j, larĝ'e mal'ferm'it'a'j. La vesper'a preĝ'ad'o fin'iĝ'is rapid'e — kaj kiel moment'daŭr'a ombr'o mal'aper'is de la vizaĝ'o'j serioz'a kviet'o sen ajn'a spur'o, la lip'o'j gaj'e rid'et'is, la okul'o'j rigard'is vigl'e kaj petol'e.

Manj'o ten'is en si'a sin'o pelv'o'n da sup'o.

”Ĉu la sup'o est'as bon'gust'a?” demand'is ŝi'n Aloiza kaj ek'rid'is per si'a'j ruĝ'a'j, dik'a'j lip'o'j kaj ŝi'a'j blank'a'j negr'ul'a'j dent'o'j bril'is.

”Bon'gust'a,” respond'is Manj'o kaj mal'rapid'e sorb'manĝ'is, iom tim'em'e, kiel ĉe fremd'a tabl'o.

Aloiza don'is si'a'n pelv'o'n al Rozinjo kaj Rozinjo el'verŝ'is la sup'o'n en vaz'o'n, en kiu trov'iĝ'is mal'pur'a lav'akv'o.

”Vi sen'kulp'a infan'o, vi!” kri'is Aloiza. ”Se oni propon'us al ŝi teler'lav'it'aĵ'o'n, ŝi trink'us ĝi'n!”

Ek'parol'is Tin'a, la plej mal'jun'a, jam dek'kvar'jar'o'j'n aĝ'a. Ŝi est'is fort'korp'a, ŝi'a vizaĝ'o montr'is san'o'n, iom ruĝ'a, iom krud'a, ŝi'a'j okul'o'j rigard'is serioz'e, patr'in'ec'e. Ŝi'a'j fort'a'j, karn'ec'a'j brak'o'j apog'iĝ'is je seĝ'o; ŝi paŝ'is ali'manier'e ol Aloiza: ŝi lul'is kun la seĝ'o kaj la tut'a korp'o antaŭ'e'n kaj mal'antaŭ'e'n, ne de dekstr'e al mal'dekstr'e, kaj ŝi apog'is si'n sur unu pied'o'n; tiel ŝi far'is bru'o'n kaj mal'rapid'e mov'iĝ'is. Ŝi'a'j gamb'o'j est'is mal'dik'a'j, kiel gamb'o'j de du'jar'a infan'o, ili est'is kaŝ'it'a'j sub'jup'e.

”Manĝ'u vi'a'n sup'o'n, Manj'o! La sup'o est'as bon'a, nur Aloiza est'as malic'a ... Vi, eĉ sup'o'n vi ne hav'os, nur atent'u!”

La vizaĝ'o de Aloiza en moment'o serioz'iĝ'is; ŝi mir'e ek'rigard'is; ŝi sid'is silent'e ĉe fenestr'o, ĝis ili far'is lum'o'n; ŝi'a'j lip'o'j est'is du'on'e mal'ferm'it'a'j, malic'a'j kaj trist'a'j.

Ven'is frat'ul'in'o Cecili'a kaj brul'ig'is gas'lamp'o'n, pend'ant'a de la plafon'o. Ard'a blank'a lum'o dis'verŝ'iĝ'is en la ĉambr'o.

Ili vest'is kaj prepar'is si'n por dorm'ad'o. Seĝ'o'j bru'is, foj'e aŭd'iĝ'is kri'et'o — foj'e unu el ili ne sukces'is bon'e kaj fal'is dum si'n'de'vest'ad'o; est'is nur tim'o, ŝi rid'is mem kaj ĉiu'j ali'a'j rid'is.

Lit'o'j zum'is, la inter'parol'ad'o iom post iom silent'iĝ'is, ili nur plu kaŝ'e rid'et'is, abrupt'e, ili nur plu flustr'is.

Frat'ul'in'o Cecili'a star'is mez'e de la ĉambr'o.

”Kie est'as Antonia? Antonia?”

Kap'o'j lev'iĝ'is en la lit'o'j.

”Antonia!”

Ĉe la fenestr'o, kaŝ'it'a mal'antaŭ kurten'o, star'is Antonia. Per si'a'j lant'a'j, mal'lert'a'j man'o'j ŝi flank'e'n'tir'is la kurten'o'n, ŝi ven'is, kun klin'it'a kap'o, kun etend'it'a'j brak'o'j, kun vizaĝ'o rid'et'ant'a, kviet'a, sen'tim'a. Ŝi'a'j okul'o'j, bel'a'j, nigr'a'j, rigard'is mal'trankvil'e, sen'esprim'e. Antonia est'is blind'a.

”Kie vi est'is, Antonia?”

”Ĉe la fenestr'o, frat'ul'in'o Cecili'a.”

Antonia star'is ĉe la fenestr'o hor'o'n post hor'o, kiam la vesper'o est'is bel'a kaj ŝi rigard'is per si'a'j grand'a'j, sen'esprim'a'j okul'o'j, kun rid'et'ant'a, kviet'a vizaĝ'o. Ŝi'a'j vang'o'j ek'trem'et'is, kiam sun'radi'o ŝi'n kares'is.

”Kio'n vi vid'is ekster'e, Antonia?” demand'is ŝi'n Aloiza.

Antonia ne respond'is; ŝi sen'vest'ig'is si'n mal'rapid'e kaj ŝi rid'et'is, kvazaŭ ŝi tra'viv'us i'o'n mir'ind'a'n, al hom'o'j ne'kompren'ebl'a'n.

”Ĉu vi ne sci'as, ke ni hav'as de'nov'e nov'a'n knab'in'o'n? Manj'o est'as ŝi'a nom'o.”

Kvazaŭ iu'j man'o'j turn'us ŝi'a'n kap'o'n, Antonia al'rigard'is la lit'o'n, en kiu kuŝ'is Manj'o.

”Bon'a'n vesper'o'n, Manj'o!” ek'rid'et'is Antonia. Manj'o apenaŭ turn'is si'a'n rigard'o'n; ŝi'a'j okul'o'j est'is lac'a'j, ŝi tut'e est'is lac'a; la tag'o est'is mal'trankvil'a kaj long'daŭr'a, sam'e kiel tiam, kiam ŝi vetur'is per trajn'o ek de maten'o ĝis vesper'o.

”Silent'o'n, infan'o'j! Preĝ'u kaj dorm'u! Sankt'a anĝel'o gard'ant'o est'u kun vi!”

Frat'ul'in'o Cecili'a esting'is la lum'o'n. De neni'e aŭd'iĝ'is voĉ'o.

Foj'e ek'flustr'is ie mal'laŭt'e, kvazaŭ man'plat'o glit'us super la susur'ant'a lit'kovr'il'o.

Manj'o ne dorm'is. Ŝi sent'is mal'varm'o'n en si'a nov'a lit'o, ŝi sent'is kap'dolor'o'n kaj la vund'o ĉe la gamb'o kaŭz'is al ŝi dolor'o'n; foj'e ŝi sent'is en'tranĉ'o'n, ke ŝi pov'us ek'kri'i, almenaŭ ek'ĝem'i, sed ŝi ne kuraĝ'is. Ŝi trem'is, ŝi kovr'is la kovr'il'o'n ĝis si'a buŝ'o kaj kun'prem'is la man'o'j'n sub la ĉemiz'o je si'a brust'o.

Tuj post kiam la dolor'o iom'et'e ĉes'is, al'ven'is strang'a'j, trist'a'j pens'o'j. Est'is silent'o, sen'son'a blank'a lum'o bril'is tra alt'a'j fenestr'o'j. Neni'e vid'iĝ'is lun'o, sed la ĉiel'pec'o, kiu bril'is super la nigr'a'j tegment'o'j, est'is tut'e blank'a de la dens'e pozici'it'a'j stel'o'j.

Per ambaŭ man'o'j ŝi ten'is la lit'kovr'il'o'n al si'a korp'o; ŝi tim'is.

Foj'e io mov'iĝ'is ĉi tie, jen tie, foj'e ek'susur'is la kap'kusen'o, io ek'ĝem'is kaj ek'muĝ'is.

Manj'o est'is sol'a, ŝi perd'iĝ'is, kvazaŭ sol'a mez'e de arb'ar'o.

Se ŝi vok'us si'a'n patr'in'o'n, ŝi ne aŭd'us ŝi'n, neni'u en la mond'o aŭd'us ŝi'n ... Ŝi komenc'is preĝ'i, sed ŝi'a'j vort'o'j subit'e ĉes'is, pez'a, turment'a plor'ĝem'o lev'iĝ'is el ŝi'a brust'o, ŝi'a'j lip'o'j trem'et'is kaj grimac'is, ŝi sent'is dolor'et'o'n en okul'o'j. Ŝi re'memor'is pri si'a et'a frat'o, kiu kuŝ'as hejm'e, du'on'e de'kovr'it'a, kun mal'ferm'it'a buŝ'o, kun ruĝ'a'j vang'o'j, ŝvit'int'a. Ŝi re'memor'is pri si'a patr'in'o, kiu sid'as ĉe la tabl'o kun lum'o kaj kudr'as; profund'e klin'iĝ'is ŝi'a kap'et'o, ŝi'a vizaĝ'o est'as hel'a kaj ruĝ'et'a pro la lum'o. Ŝi trov'is kompat'o'n por ĉiu'j, ankaŭ por la kanario, kiu sid'is tie en la kaĝ'o tut'e supr'e, kun kap'et'o en plum'ar'o, kiel bel'a flav'a bul'o ... Ŝi vol'is ek'parol'i, sed ŝi rigard'is ĉirkaŭ si — ĉie en la ĉirkaŭ'o silent'o, blank'a'j vand'o'j, alt'a'j mal'afabl'a'j fenestr'o'j, Di'o sci'as, ankaŭ sol'ec'a nigr'a arb'ar'o.

Ŝi kis'is medal'et'o'n, ŝi ferm'is okul'o'j'n.

”Anĝel'o sankt'a, mi'a gard'ant'o —”

Sed ŝi'a lit'kovr'il'o sku'iĝ'is abrupt'e, sur ŝi'a'j vang'o'j flu'is larm'o'j, ŝi ne pov'is tio'n bar'i, si'n'glut'plor'ad'o aper'is en la ĉambr'o.

Ŝi turn'is la kap'o'n kaj prem'is la buŝ'o'n kontraŭ la kap'kusen'o.

De la du'a fenestr'o io ek'murmur'is, Antonia lev'iĝ'is en si'a lit'o kaj aŭskult'is kun klin'iĝ'int'a korp'o. Ŝi lev'iĝ'is, lant'e tra'marŝ'is la ĉambr'o'n, en blank'a ĉemiz'o ĝis genu'o'j, kun etend'it'a'j brak'o'j, kun klin'it'a kap'o, vast'e apert'a'j okul'o'j. Ŝi ating'is si'a'n lit'o'n, ŝi palp'is per si'a man'o sur kusen'o, lit'kovr'il'o, ŝi tuŝ'is la har'ar'o'n de Manj'o.

”Manj'o, ĉu vi ne dorm'as?”

Manj'o turn'is la rigard'o'n, de la fenestr'o fal'is lum'o sur la et'a'n, rid'et'ant'a'n vizaĝ'o'n. Antonia kares'is ŝi'a'n har'ar'o'n, ŝi'a'n frunt'o'n, ŝi'a'n humid'a'n vizaĝ'o'n.

”Ne plor'u, Manj'o!”

Kaj ŝi vol'is al ŝi rakont'i i'o'n bel'a'n kaj gaj'a'n.

”Ne plor'u, morgaŭ est'os dimanĉ'o ...”

Manj'o mem ek'rid'et'is — morgaŭ est'os dimanĉ'o. Apenaŭ ŝi turn'is si'a'n rigard'o'n, jam ŝi'n tra'penetr'is varm'o kaj lac'o, ŝi'a'j okul'o'j ferm'iĝ'is ... Baldaŭ ŝi sonĝ'is pri io tre strang'a: tie etend'iĝ'is herb'ej'o, herb'o'j ating'is ŝi'a'j'n genu'o'j'n kaj ruĝ'a'j kaj flav'a'j flor'o'j klin'iĝ'is. La sun'o bril'is kaj Manj'o lud'is per si'a grand'a ruĝ'a pilk'o; la gamb'o'j ŝi'n port'is facil'e, kvazaŭ ili est'us flug'il'o'j.

II

Antonia apog'star'is ĉe la fenestr'o. Ŝi turn'is si'n kontraŭ la ĉambr'o, ŝi'a vizaĝ'o est'is hel'a kaj ruĝ'a, kvazaŭ sun'radi'o'j post'rest'us sur ĝi.

”Bril'as sun'o, ne ven'os mult'a'j.”

”Kio'n vi opini'as, ĉu la graf'in'o ven'os?” demand'is Aloiza kun malic'a rid'o, kaj ĉiu'j rid'is laŭt'e.

”Manj'o, nur prepar'u vi'a'n antaŭ'tuk'o'n, kiam la graf'in'o ven'os! Vi vid'os mem — ĉarm'et'a infan'o!”

Ĉiu'j sam'temp'e turn'is la rigard'o'n, se ek'knar'et'is la pord'o.

Ven'is unu'e, preciz'e je la du'a, pal'a, mal'bon'e vest'it'a vir'in'o. Ŝi apenaŭ rigard'is ĉirkaŭ'e'n en la ĉambr'o kaj kap'jes'is. Ŝi paŝ'is al la lit'o, kie kuŝ'is Katinjo, la mal'san'a Katinjo; ŝi klin'iĝ'is tut'e proksim'e al ŝi'a'j lip'o'j kaj ili flustr'is, ĝis ven'is krepusk'o; neni'u aŭd'is unu sol'a'n vort'o'n kaj neni'u atent'is pri ili ambaŭ. Ŝi kun'port'is i'o'n en'volv'it'a'n en paper'o'n, sed Aloiza, kiu foj'e turn'is tie'n si'a'n rigard'o'n, neniam vid'is, ke Katinjo i'o'n de tio manĝ'us. La patr'in'o, kiam ŝi adiaŭ'is, hav'is ruĝ'a'j'n okul'o'j'n, kaj Katinjo turn'is si'n al la vand'o kaj parol'is kun neni'u. Ŝi hav'is mal'bel'a'n vizaĝ'o'n, grand'a'n naz'o'n, prem'it'a'n kiel negr'ul'in'o, dik'a'j'n lip'o'j'n, et'a'j'n okul'o'j'n kaj taŭz'a'j'n, cindr'o'kolor'a'j'n har'o'j'n; ŝi probabl'e hav'is nur dek'tri jar'o'j'n, sed super ŝi'a lit'o est'is skrib'it'e, ke oni al'port'is ŝi'n antaŭ ses jar'o'j; ŝi'a tut'a korp'o est'is kovr'it'a de vund'o'j kaj el ŝi'a'j vund'o'j konstant'e el'iĝ'is flu'aĵ'o.

Tin'a, dek'kvar'jar'a knab'in'o, sid'is sol'a en angul'o inter du lit'o'j; ŝi'a vizaĝ'o brul'is, la okul'o'j rigard'is medit'ec'e.

Aloiza turn'is si'n al ŝi kaj okul'um'is, kvazaŭ la sun'o ŝi'n traf'us vizaĝ'e'n per si'a bril'o.

”Edvardo!” ŝi kri'is per mol'a, kant'ant'a voĉ'o.

Tin'a konstern'iĝ'is, ŝi apog'is si'a'j'n brak'o'j'n al la flank'tabul'o'j kaj du'on'e rekt'iĝ'is per si'a supr'a korp'o'part'o; mal'hel'a ruĝ'o kovr'is ŝi'a'j'n vang'o'j'n kaj kol'o'n, la okul'o'j'n kovr'is humid'o. Ŝi kun'prem'is la lip'o'j'n, puŝ'e du'on'ren'verŝ'is la seĝ'o'n, lul'is per si'a supr'a korp'o antaŭ'e'n kaj re'e'n kaj bru'e mov'iĝ'is al la tabl'o.

Aloiza laŭt'e rid'is per laŭt'a, strang'a, raŭk'a rid'o, lert'e ŝi lul'mov'is si'a'n seĝ'et'o'n kaj fuĝ'is. Tin'a halt'is ĉe la tabl'o, komb'is per'man'e si'a'n har'ar'o'n, fal'int'a'n al ŝi trans'frunt'e kaj ek'rid'et'is.

Ankaŭ Aloiza halt'is ĉe la fenestr'o kaj rigard'is rekt'e al la okul'o'j de Tin'a ...

Knar'is la pord'o, en'ven'is tri elegant'e vest'it'a'j dam'o'j, ĉiu el ili hav'is en man'o et'a'n paper'pak'aĵ'o'n.

”Est'u laŭd'at'a Jesuo Krist'o!” aŭd'iĝ'is en la kant'ant'a korus'o de la tabl'o, de la fenestr'o kaj de la lit'o'j.

La unu'a dam'o est'is old'ec'a, mal'dik'eg'ec'a, ŝi hav'is ruĝ'a'n naz'o'n kaj port'is grand'a'n nigr'a'n ĉapel'o'n sur'kap'e. Ankaŭ la ali'a'j du est'is svelt'eg'a'j kaj ru ̧nazaj, sed pli jun'a'j, probabl'e la fil'in'o'j de la unu'a. Lant'e la unu'a dam'o de'met'is la gant'o'j'n, ŝi ankoraŭ star'is ĉe'pord'e kaj per tre afabl'a, dolĉ'a rid'et'o rigard'is ĉirkaŭ'e en la ĉambr'o.

”Kiel vi fart'as, infan'o'j?” demand'is ŝi'a mal'dik'a, nazal'a voĉ'o — ĝi dis'flu'is en la ĉambr'o kiel miel'o.

Aloiza riverenc'is kaj respond'is per tre humil'a kaj tener'a voĉ'o: ”Dank'e al Di'o, ni bon'e fart'as, sinjor'in'o graf'in'o!” — Rezinjo rigard'is for'e'n, ŝi okul'um'is kaj ŝi'a tut'a vizaĝ'o est'is streĉ'it'a pro la re'ten'it'a rid'o. Aloiza est'is serioz'a kaj ne mov'is la palpebr'o'j'n.

La dam'o per lant'a'j mov'o'j mal'lig'is si'a'n pak'aĵ'o'n kaj ĉirkaŭ'rigard'is per petol'a'j okul'o'j: Jen rigard'u infan'o'j, kio'n mi kun'port'is al vi!

Ili rigard'is kaj atend'is, neni'u el ili el'parol'is eĉ vort'o'n. El la pak'aĵ'o montr'iĝ'is oranĝ'o'j, kvar ili est'is.

”Pas'ig'u al mi tranĉ'il'o'n, Edita!”

Jun'a ru ̧naza dam'o mal'lig'is bunt'a'n sak'et'o'n kaj pren'is el ĝi ŝik'a'n blank'a'n tranĉ'il'et'o'n. La pli aĝ'a dam'o paŝ'is al la tabl'o kaj per sinjor'ec'a'j gest'o'j tranĉ'is la oranĝ'o'j'n, ŝi net'e mov'is si'a'j'n ruĝ'a'j'n mal'dik'fingr'o'j'n, ŝi send'is rigard'o'j'n el'sub si'a nigr'a ĉapel'o kontraŭ la lit'o'j. Kaj la pli mal'aĝ'a'j dam'o'j star'is flank'e de ŝi dekstr'e kaj mal'dekstr'e.

Post'e ili marŝ'is ĉirkaŭ la tabl'o kaj de lit'o al lit'o kaj distribu'is la pec'et'o'j'n, el kiu'j el'iĝ'is dolĉ'a flu'aĵ'o.

”Di'o rekompenc'u!” aŭd'iĝ'is monoton'e, long'e tir'it'e, en takt'o. Kaj la dam'o observ'is la vizaĝ'o'j'n, ŝi viŝ'is si'a'j'n mal'dik'a'j'n fingr'o'j'n en si'a poŝ'tuk'o, dolĉ'a etos'o rid'et'is en ŝi'a bon'intenc'a kor'o.

Kaj post'e ŝi el'paŝ'is en la mez'o'n de la ĉambr'o, ŝi lev'is la man'o'n.

”La numer'o du!”

Kaj mal'pli laŭt'e, gaj'e: ”Mal'ferm'u la pak'aĵ'o'n, Edita!”

La jun'a ru ̧naza dam'o mal'ferm'is la paper'a'n pak'aĵ'o'n, ke montr'iĝ'is long'ec'a'j, mal'dik'a'j biskot'o'j, ili est'is kvar.

”Pas'ig'u al mi la tranĉ'il'et'o'n, Edita!”

Ŝi dis'tranĉ'is la biskot'o'j'n je egal'a'j pec'et'o'j, ĉiu'j tri ir'is ĉirkaŭ la tabl'o kaj de la lit'o al la lit'o kaj dis'don'is. La dam'o est'is tut'e ruĝ'a, ard'ig'it'a pro la ĝoj'o, kaj miel'o kovr'is ŝi'a'j'n lip'o'j'n.

”La numer'o tri!”

Mal'laŭt'e, ĝoj'e: ”Mal'ferm'u la pak'aĵ'o'n, Marga!”

La tri'a, la plej jun'a dam'o mal'ferm'is la pak'aĵ'et'o'n kaj montr'iĝ'is bunt'a'j bild'et'o'j, ili est'is preciz'e dek'kvar. Afabl'a, rid'et'ant'a patr'in'o ten'is en si'a'j brak'o'j dik'a'n infan'o'n, vest'it'a'n nur per ĉemiz'o kaj ŝi gras'nutr'is ĝi'n per kuler'et'o. Kaj sub la bild'et'o trov'iĝ'is sub'skrib'o: ”La kaf'o de Katrein”.

Ili kvazaŭ pilgrim'is kaj dis'donac'is la hel'a'j'n bild'et'o'j'n, po unu al ĉiu el ili. Jen tiu ĉi, jen ali'a el la dam'o'j halt'is ĉe la lit'o aŭ ĉe la tabl'o kaj kares'is et'a'n hont'em'a'n vizaĝ'o'n.

”Kiel vi fart'as, kar'a infan'et'o?”

Ŝi ven'is al la lit'o, en kiu kuŝ'is Manj'o.

”Ho, rigard'u, vi'n mi ne vid'is jam! Kio est'as vi'a nom'o, kar'a infan'et'o?”

”Manj'o.”

”Ho, Manj'o! — Don'u, don'u al ŝi la bild'et'o'n, Marga! — Do, Manj'o, ĉu vi preĝ'as por vi'a'j bon'far'ul'o'j?”

Manj'o mal'lev'is si'a'j'n okul'o'j'n kaj silent'is. El'sub si'a'j palpebr'o'j ŝi vid'is, kiel Aloiza ĵus grimac'is tie mal'antaŭ'e; kaj Manj'o trov'is bon'a la afer'o'n, ke Aloiza grimac'is.

Antaŭ la pord'o star'is frat'ul'in'o Cecili'a, kun kruc'um'it'a'j man'o'j sur'brust'e, klin'it'a kap'o iom'et'e flank'e'n, kun silent'a rid'et'o sur'lip'e. Ankaŭ la rid'et'o de frat'ul'in'o Cecili'a plaĉ'is al Manj'o.

”Pri'pens'u, mi'a kar'a infan'et'o,” dir'is la dam'o, ”ke tiu ĉi sur'ter'a sufer'ad'o ne daŭr'as long'e. Baldaŭ vi'n vok'os al si Sinjor'o Di'o, por sav'i vi'n de ĉio mal'bon'a —”

La dam'o rigard'is mal'antaŭ'e'n, frat'ul'in'o Cecili'a re'tir'iĝ'is, la pord'o mal'ferm'iĝ'is plen'e ... Subit'e ŝanĝ'iĝ'is la vizaĝ'o de la ru ̧naza dam'o, ĝi est'is dur'a kaj koler'o'plen'a, ŝi'a'j mal'dik'a'j lip'o'j proksim'iĝ'is al la naz'o. Per fort'a'j paŝ'o'j ŝi marŝ'is trans la ĉambr'o, ŝi'n fort'paŝ'e sekv'is ŝi'a'j akompan'ant'in'o'j; antaŭ la pord'o riverenc'is frat'ul'in'o Cecili'a kun sur'brust'e kruc'um'it'a'j man'o'j, kun silent'a rid'et'o sur'lip'e.

”Di'o rekompenc'u! Est'u laŭd'at'a Jesuo Krist'o!” dek'kvar voĉ'o'j ek'kant'is.

Ven'is grand'statur'a, dik'a vir'in'o, tre riĉ'e vest'it'a, kun larĝ'a kaj mol'a vizaĝ'o, kvazaŭ el past'o. Ŝi malic'e ek'rid'et'is, kiam ŝi vid'is la ru ̧nazan nigr'a'n dam'o'n kaj ŝi'a sub'menton'o ek'trem'et'is kaj daŭr'e trem'et'is, dum preter ŝi paŝ'is la ru ̧nazaj dam'o'j per si'a'j fort'a'j paŝ'o'j. Profund'a riverenc'o, malic'a rigard'o, la pord'o ferm'iĝ'is.

Grand'a'n pak'aĵ'o'n kun'port'is la dik'a dam'o. Ŝi tuj sid'iĝ'is, met'is si'a'n pak'aĵ'o'n sur'genu'e'n, viŝ'is per la poŝ'tuk'o si'a'n ŝvit'it'a'n frunt'o'n, frot'it'a'n de la ĉapel'o, kiu sid'is profund'e trans la vizaĝ'o.

”Nu, kio'n vi ricev'is?”

Ili rikan'e ek'rid'is.

”Bild'et'o'j'n kaj or'a'n ̧ŝelojn.”

La vizaĝ'o de la dam'o ek'bril'is, kvazaŭ ili dir'us al ŝi i'o'n tre agrabl'a'n.

”Tio est'as avar'ec'o, la graf'a avar'ec'o ... Aloiza, kial vi ne don'is al ŝi pan'pec'o'n? — Jen por vi, infan'o'j!”

Ŝi mal'lig'is la pak'aĵ'o'n kaj sur'tabl'ig'is kuk'o'j'n, pom'o'j'n, oranĝ'o'j'n, bon'bon'o'j'n; grand'a amas'o trov'iĝ'is sur la tabl'o.

”Frat'ul'in'o Cecili'a, dis'don'u!”

Frat'ul'in'o Cecili'a genu'iĝ'is antaŭ la tro mal'alt'a tabl'o kaj komenc'is dis'don'ad'i. Super la sci'vol'em'a'j, gaj'a'j, blond'har'a'j kap'o'j bril'is larĝ'a'j blank'a'j kuf'flug'il'o'j.

La dam'o sid'is sur la seĝ'o, grand'a, dik'a, potenc'a. Ŝi'a'j et'a'j okul'o'j kur'is en la profund'a'j kav'o'j, el'fos'it'a'j en la past'o. Kun dezir'a, preskaŭ pet'ant'a rigard'o ŝi serĉ'is la rigard'o'n de frat'ul'in'o Cecili'a, ŝi gap'is al ĝi, ŝi'a vizaĝ'o trans'form'iĝ'is al rond'ec'a'j fald'o'j, la sub'menton'o trem'et'is, trem'et'is ŝi'a tut'a eg'a korp'o.

”Tia'j ili est'as, jen vid'u ... ili ven'as al povr'ul'in'o'j kvazaŭ sankt'a Nikolao ... Ŝi ŝuld'as al mi por la viand'o eĉ de la pas'int'a jar'o, de la pas'int'a jar'o ... Tiam ni ankoraŭ hav'is ni'a'n mal'nov'a'n viand'vend'ej'o'n, nu, en tiu temp'o ...”

Frat'ul'in'o Cecili'a silent'e ek'rid'is, riverenc'is kaj ir'is al la pord'o. La dam'o sid'is sur la seĝ'o, dik'a, potenc'a, ŝi rid'et'is, rigard'ant'e kun pet'o en la ĉambr'o. Sed neni'u atent'is pri ŝi, la infan'o'j manĝ'is kaj rid'is.

Ven'is ali'a'j hom'o'j, pli kaj pli mult'a'j. La patr'in'o'j star'is ĉe la lit'o'j, enu'a'j mal'gaj'a'j vizaĝ'o'j. Manj'o kuŝ'is, ĉe'kusen'e ŝi'a patr'in'o; ŝi kun'port'is por ŝi kuk'o'j'n kaj bak'it'a'n viand'o'n. Ŝi demand'is, sed Manj'o est'is perd'it'a en si'a'j pens'o'j kaj rigard'is ĉirkaŭ si en la ĉambr'o.

Silent'e sid'is Tin'a, kun ard'a vizaĝ'o, kun okul'o'j, gap'ant'a'j al la pord'o. Ŝi sku'iĝ'is, klin'is si'a'n kap'o'n flank'e'n kaj rigard'is for'e'n. Ven'is tri vir'in'o'j, kun ili jun'a fraŭl'o. Ili trans'marŝ'is la ĉambr'o'n ĝis la fenestr'o, kie apud la lit'o sid'is Paŭla kaj salut'is ili'n jam de'for'e per si'a'j gaj'a'j okul'o'j.

Paŭla viv'is sol'ec'e, kun neni'u parol'ant'e, ŝi est'is la sol'a jud'a knab'in'o en la ĉambr'o. Ŝi tre mal'facil'e mov'iĝ'is help'e de seĝ'o, kaj se ŝi ating'is la tabl'o'n, ŝi mal'facil'e spir'is kaj ŝi'a frunt'o est'is ŝvit'o'plen'a. Ŝi'a'j okul'o'j est'is ne'kutim'e klar'a'j, prudent'a'j, kiel ĉe plen'kresk'a'j hom'o'j; ŝi'a vizaĝ'o ne est'is bel'a, ŝi'a'j lip'o'j est'is kverk'ec'a'j kaj tre ŝvel'int'a'j. Ŝi etend'is man'o'n al la patr'in'o, frat'in'o'j kaj frat'o; ili parol'is mal'laŭt'e, frid'e, preskaŭ dev'ig'it'e, kvazaŭ dum'vizit'e ĉe fremd'a'j hom'o'j.

Edvardo est'is jun'a hom'o, li'a vizaĝ'o est'is tut'e vir'in'ec'a, mol'a, tener'a, sen lip'har'o'j; el'sub li'a'j nigr'a'j, bukl'a'j, jud'a'j har'o'j li'a frunt'o bril'is kvazaŭ de marmor'o; li'a'j grand'a'j okul'o'j rigard'is sen'zorg'e kaj trankvil'e ĉirkaŭ'e en la ĉambr'o. Li ten'is ĉapel'o'n per ambaŭ man'o'j sur'dors'e, el li'a jak'o pend'is nov'a'j gant'o'j el flav'a led'o.

Li paŝ'is al Tin'a kaj tener'e ek'rid'et'is.

”Kio pri vi, Tin'a?”

Li'a trankvil'a rigard'o ek'sid'is sur ŝi'a'j'n har'o'j'n, sur ŝi'a'n vizaĝ'o'n, lant'e ĝi glit'is al ŝi'a du'on'burĝon'int'a brust'o, sur ŝi'a korp'o, man'o'j, mal'dik'a'j mort'a'j gamb'o'j, kun'prem'it'a'j sub ŝi'a jup'o.

Tin'a trem'et'is, ŝi mal'facil'e spir'is. Li turn'is si'n kaj re'ven'is al si'a'j frat'in'o'j.

”Edvardo!” vok'is Aloiza de si'a fenestr'o. Ŝi'a'j vang'o'j est'is plen'a'j, ruĝ'a'j, ŝi'a'j lip'o'j larĝ'e rid'is, ŝi'a'j okul'o'j rigard'is petol'em'e.

”Edvardo!”

Ankaŭ li ek'rid'is kaj paŝ'is al Aloiza. Kiam li kares'is per'man'e ŝi'a'j'n riĉ'a'j'n blond'a'j'n har'o'j'n, ŝi klin'is si'a'n kap'o'n flank'e'n kaj sub li'a blank'a mal'vast'a man'o al'rigard'is al Tin'a, kiu sid'is profund'e klin'iĝ'int'a, kun fort'a'j labor'ist'a'j man'o'j apog'it'a'j je seĝ'o, kun okul'o'j ard'a'j ...

Paŭla enu'is. Ŝi sen'pacienc'e atend'is si'a'n patr'in'o'n kaj la frat'in'o'j'n kaj la frat'o'n, sed kiam ŝi vid'is ili'n ven'i tra la pord'o, ŝi dezir'is, ke ili re'ir'u ... Kaj ekster'e est'is bel'a aŭtun'a tag'o, la ĉiel'o bril'is super bel'a pejzaĝ'o tie antaŭ la urb'o, super or'kolor'a'j aŭtun'a'j arb'o'j ... Ili star'is apud la lit'o, dimanĉ'manier'e vest'it'a'j, kun vual'o trans'vizaĝ'e, kun gant'o'j sur'man'e, kaj rigard'is tra la fenestr'o — tie ekster'e bril'is ver'e bel'a aŭtun'a tag'o ...

Paŭla rigard'is al la patr'in'a vizaĝ'o, al la frat'in'o'j, al la frat'o kaj ŝi'a kor'o ek'rid'et'is de iu kaŝ'it'a malic'o.

”Rest'u ... rest'u ĝis la ses'a hor'o!”

Star'is ili apud la lit'o kaj silent'is, dum ekster'e la tag'o jam adiaŭ'is, jam ŝveb'is la ombr'o'j sur la firmament'o, ili jam grimp'is sur'mur'e'n ... Paŭla rimark'is malic'a'n, mal'amik'a'n rigard'o'n, kiu ek'bril'is en la okul'o'j kiel tranĉ'il'o.

”Rest'u ... rest'u ĝis la ses'a!” ...

En la ĉambr'o ŝveb'is Rezinjo, svelt'a, silent'a, kvazaŭ spir'o.

”Rezinjo, — pa'nj'o!” vok'is Aloiza. Rezinjo pal'iĝ'is kaj kroĉ'iĝ'is al la lit'o ambaŭ'man'e. Sed ŝi'a'j lip'o'j, ankoraŭ tim'ig'it'a'j, gaj'e ek'rid'is.

Ven'is mal'jun'a, mal'bon'e vest'it'a vir'o, mal'dik'a kaj mal'fort'a. Li'a'j man'o'j est'is grand'a'j, mal'lert'a'j, mal'pur'a'j de labor'o. Li'a vizaĝ'o est'is tre pal'a kaj kun'fal'int'a, la okul'o'j ruĝ'a'j, la palpebr'o'j nud'a'j.

Rezinjo lev'is si'a'j'n brak'o'j'n alt'e kaj ĉirkaŭ'pren'is li'n, kvazaŭ ŝi intenc'us grimp'i al li'a vizaĝ'o. Li grat'is ŝi'a'j'n vang'o'j'n kaj ŝi'a et'a vizaĝ'o tut'e kaŝ'iĝ'is en li'a grand'a mal'pur'a man'o.

Trans li'a'j'n sek'a'j'n, dis'mord'it'a'j'n vang'o'j'n kur'is radi'o; est'is strang'e, — kvazaŭ griz'a ŝton'o ek'rid'et'us.

”Kiel vi fart'as, Rezinjo?”

”Bon'e, pa'ĉj'o!”

”Est'as bel'e ĉi tie, Rezinjo ... est'as agrabl'e ...”

Li rigard'is ĉirkaŭ si, per mal'klar'a, sopir'a rigard'o, kvazaŭ mal'san'ul'o, trans verd'a'n pejzaĝ'o'n.

”Mi kun'port'is por vi i'o'n, Rezinjo.”

Li tir'pren'is el si'a poŝ'o pom'o'n, ten'is ĝi'n alt'e, ke Rezinjo ne ating'u ĝi'n, kaj li rid'is kiel infan'o.

”Nu, bon'vol'u, pa'ĉj'o, don'i!” pet'is Rezinjo per si'a du'on'e plor'ant'a voĉ'o, sed ŝi'a kor'o rid'is per dolĉ'a, prudent'a rid'o, ĉar la patr'o rid'is. Tiel kompat'ind'a li est'is kaj mal'grand'a kaj lac'a, ke ŝi pret'us li'n kuŝ'ig'i en varm'a'n lit'o'n kaj li'n kruc'um'i kiel la patr'in'o ...

La ĉambr'o mal'plen'iĝ'is, la fenestr'o'j jam est'is kurten'it'a'j kaj oni brul'ig'is lum'o'n.

”La ses'a!” kri'is frat'ul'in'o Cecili'a ĉe'pord'e.

La mal'san'a Katinjo, kuŝ'ant'a en la lit'o ĉe la pord'o, ek'mov'et'is kaj lant'e lev'is si'a'n liv'a'n brak'o'n kontraŭ la patr'in'o, ĝis ŝi'a brust'o, ĝis la vizaĝ'o. Ŝi'a dekstr'a man'o kuŝ'is mort'a sur ŝi'a korp'o.

”Trankvil'iĝ'u, pa'nj'o ... Di'o decid'os ...”

La esprim'o de ŝi'a'j okul'o'j est'is trankvil'a kaj prudent'a; la et'a'j, ost'ec'a'j fingr'o'j de la mal'dekstr'a man'o kun'prem'iĝ'is, ŝi pren'is la naz'tuk'o'n, kiu kuŝ'is rand'e de la lit'o kaj viŝ'is la humid'a'j'n vang'o'j'n de la patr'in'o. Mal'kuraĝ'e kaj mir'o'plen'e al'rigard'is ŝi'n la patr'in'o; ili ne parol'is pri la terur'a hejm'o, sed Katinjo turn'iĝ'is kaj rigard'is rekt'e en la kor'o'n. La patr'in'o klin'iĝ'is kaj ŝi'a'j lip'o'j tuŝ'is la et'a'j'n ost'ec'a'j'n fingr'o'j'n, kiu'j etend'iĝ'is al ŝi'a vizaĝ'o, tuŝ'is la kompat'ind'a'n dekstr'a'n man'o'n, kiu mort'e kuŝ'is sur ŝi'a korp'o ...

”La ses'a!”

Ferm'iĝ'is la pord'o post la viv'o kaj okaz'is, kvazaŭ plen'e mal'ferm'iĝ'us la fenestr'o'j kaj en la ĉambr'o'n ek'bril'us nov'a ne'makul'it'a lum'o. Kvazaŭ mal'ferm'iĝ'us la fenestr'o'j kaj en la ĉambr'o'n en'spir'iĝ'us la printemp'a aer'o por el'pel'i la sufok'a'n aer'o'n de la viv'o. La vand'o'j de'nov'e est'is virg'e blank'a'j, super la rid'et'ant'a famili'o de'nov'e la dolĉ'a kaj afabl'a mort'o etend'is si'a'j'n ben'it'a'j'n man'o'j'n ...

Rid'ind'iĝ'is la karnaval'ec'e bunt'a viv'o, ĝi fuĝ'is hont'ig'it'a kaj la dis'ŝir'it'a mantel'o kun ruĝ'a'j punkt'eg'o'j flirt'is post ĝi kiel post enu'ig'a klaŭn'o, pel'it'a per putr'a'j pom'o'j de mal'kontent'a publik'o ... Ĝi fuĝ'is kiel mal'lert'e malic'a vespert'o aŭror'e, kaj la sun'o rid'is per si'a vast'a infan'ec'a vizaĝ'o ...

Est'is pli silent'e en la ĉambr'o, la knab'in'o'j est'is lac'a'j, du'on'e lac'a'j, du'on'e ekscit'it'a'j. Lant'e esting'iĝ'is la okul'o'j, esting'iĝ'is la sur'vang'a fajr'o.

Aloiza sving'ir'is kontraŭ la pord'o. Ŝi'a vizaĝ'o est'is serioz'a, sed ŝi'a'j dik'a'j viv'e ruĝ'a'j lip'o'j mov'iĝ'is en gaj'a rid'et'o — pri'rid'et'o.

Ŝi lev'iĝ'is pen'e, mal'ferm'is la pord'o'n kaj sput'is sur la galeri'o'n.

”Adiaŭ sinjor'in'o graf'in'o! Est'u laŭd'at'a Jesuo Krist'o!”

Frat'ul'in'o Cecili'a kun'prem'is la brov'o'j'n.

”Aloiza, morgaŭ vi ir'os en izol'ĉambr'o'n!”

Aloiza rezign'e al'rigard'is.

”Kiel dir'as la Di'a vol'o.”

Babil'ant'e, flustr'ant'e ŝi prepar'is si'n por en'lit'iĝ'i. Tin'a apog'star'is en angul'o, ŝi apog'is ambaŭ si'a'j'n man'o'j'n je la lit'o, la kap'o trov'iĝ'is inter'brak'e.

”Ir'u dorm'i, Tin'a!”

Lev'iĝ'is la mal'klar'a'j, ruĝ'e rand'ig'it'a'j okul'o'j; ŝi'a vizaĝ'o est'is pli pal'a ol antaŭ'e, ruĝ'a'j makul'o'j ard'is sur ĝi.

”Nu, Tin'a?”

La frat'ul'in'o serioz'e al'rigard'is, mir'e, ŝi'a'j lip'o'j mov'iĝ'et'is el ia re'memor'o, kvazaŭ el sonĝ'o io pas'us preter ŝi'a'j brov'o'j.

”Tuj, frat'ul'in'o Cecili'a!”

Ven'is voĉ'o de la frid'a vand'o, de ie ekster'e, Di'o sci'as de kie; profund'a ĝi est'is kaj lac'a, fremd'a ...

Silent'o; dorm'ig'a, blank'a lum'o sonĝ'is sur la kurten'o'j, sur la vand'o'j. Trankvil'e kaj egal'ritm'e sent'iĝ'is la spir'ad'o en la lit'o'j; ekster'e obtuz'e ek'knar'is; oni ferm'is la grand'a'n pord'o'n; de mal'proksim'e ankoraŭ ven'is mal'klar'a, ne'disting'ebl'a zum'o — la zum'o de la urb'o, kiu viv'is tie mal'proksim'e, for'e kaj trans'e de la viv'o ...

Silent'o; anĝel'o ir'is de lit'o al lit'o, ferm'iĝ'is palpebr'o'j, sur lip'o'j post'rest'is rid'et'o. De lit'o al lit'o ir'is blank'a anĝel'o, li ten'is la kompat'ind'a'j'n jun'a'j'n anim'o'j'n ĉe'man'e, jen, kaj ĉiu'j lev'iĝ'is kaj ir'is renkont'e al la ĝoj'a sun'a viv'o, trov'iĝ'ant'a trans'e de la mort'o. Tag'iĝ'is kaj la ombr'o'j pal'iĝ'is, mir'e bel'a pejzaĝ'o mal'ferm'iĝ'is, kia'n neniam ĝis'e la okul'o vid'is. Grand'a blank'a sun'o kaj verd'a'j herb'ej'o'j sub'sun'a'j kaj hel'a'j blank'a'j vest'aĵ'o'j, flor'o'j en'man'e kaj en'har'ar'e, blank'a'j, ruĝ'a'j, blu'a'j flor'o'j, hel'a blank'a rid'et'o sur'vang'e, en'okul'e, sonor'il'ant'a, pask'temp'e ĝoj'a rid'o super tiu ĉi mir'e bel'a pejzaĝ'o, kiu trov'iĝ'as trans'e de la mort'o ...

Manj'o subit'e vek'iĝ'is kaj gap'is en la du'on'aŭror'o'n. De la lit'o en la angul'o aŭd'iĝ'is ĝem'o, suspir'o. Bril'is en la ĉambr'o'n dorm'ig'a lum'o de la aŭtun'a nokt'o ...

Tin'a lev'iĝ'is, ek'sid'is sur la lit'o en bel'a nokt'ĉemiz'o, la man'o'j kruc'um'it'a'j sur'brust'e. Ŝi'a kap'o klin'iĝ'is, ŝi'a'j man'plat'o'j kovr'is la vizaĝ'o'n kaj la tut'a korp'o sku'iĝ'is, aŭd'iĝ'is kaŝ'it'a plor'ĝem'o, tre mal'laŭt'e ... Manj'o streĉ'e rigard'is en la mal'lum'o'n, sed ŝi'a'j palpebr'o'j de'nov'e kovr'is la okul'o'j'n, est'iĝ'is nebul'ec'o, sent'iĝ'is lul'ad'o kaj de'nov'e mal'ferm'iĝ'is la kurten'o antaŭ la mir'e bel'a pejzaĝ'o ...

Fru'maten'e ven'is frat'ul'in'o Cecili'a, star'ig'ant'e antaŭ la lit'o de Tin'a tol'a'j'n vand'o'j'n; oni nov'e aranĝ'is la lit'tuk'o'n kaj Tin'a ŝanĝ'is vest'aĵ'o'j'n. Sur la vizaĝ'o de frat'ul'in'o Cecili'a aper'is silent'a ombr'o kvazaŭ re'memor'o, ŝi'a'j lip'o'j est'is dolĉ'e serioz'a'j, patr'in'ec'a'j. Tin'a est'is pal'a, ŝi'a'j okul'o'j rigard'is tim'ig'it'e kaj mal'klar'e, kvazaŭ ili ek'vid'us i'o'n ne'kon'at'a'n, mister'a'n ...

Ŝi sid'is lac'a ĉe la lit'o kaj parol'is kun neni'u ...

III

Nur kvar el ili rest'is en la lit'o'j, ĉiu'j ali'a'j ir'is al la mes'o. Long'a procesi'o mov'iĝ'is en la galeri'o; antaŭ'e ir'is frat'ul'in'o Cecili'a kaj port'is Manj'o'n sur si'a'j brak'o'j; post'e ven'is Paŭla, la jud'a knab'in'o, jam tut'e ŝvit'o'plen'a kaj lac'a; ŝi apog'is unu pied'o'n, per ambaŭ man'o'j ŝi lul'is si'a'n seĝ'o'n; de mal'antaŭ'e puŝ'is Rezinjo, salt'et'ant'a sur unu pied'o; la plank'o est'is mal'glat'a, tial ŝi ne pov'is glit'i; Aloiza kaj Tin'a glit'is sol'a'j, lul'ant'e, bru'ant'e, Aloiza gaj'a, ru ̧vanga kaj kuraĝ'a, Tin'a tut'e serioz'a kaj en'pens'iĝ'int'a; ankoraŭ kvin da ili trov'iĝ'is mal'antaŭ'e; du el ili lul'is sur seĝ'o'j, du marŝ'is kaj la last'a est'is ĝib'o'hav'a. Brigit'a, tre mal'grand'a kaj lar ̧statura, kun flav'a vizaĝ'o, kun haŭt'o tre fald'o'hav'a kaj velk'a, kvazaŭ old'a nan'o. Ili ĉiu'j est'is en'volv'it'a'j en pez'a'j'n, griz'a'j'n kap'tuk'o'j'n, ili'a'j pied'o'j kaŝ'iĝ'is en grand'a'j teks'it'a'j pantofl'o'j, proviz'it'a'j per pelt'o, en man'o'j ili ten'is rozari'o'n kun grand'a'j nigr'a'j ber'o'j kaj kupr'a'j krucifiks'o'j; la rozari'o de Brigit'a ating'is preskaŭ ŝi'a'j'n pied'o'j'n.

Strang'e eĥ'is en la galeri'o — bru'o de la seĝ'o'j, pen'a spir'ad'o, obtuz'a'j paŝ'o'j. Est'is du'on'krepusk'o; nur de for'e, tie fin'e de la koridor'o, bril'is lum'o. De vand'o'j, el la mal'lum'o streĉ'rigard'is la sankt'ul'a'j vizaĝ'o'j, nigr'is sang'o sur blank'a'j, nud'a'j korp'o'j, ili rigard'is la malic'a'n vizaĝ'o'n de la tortur'ist'o ...

Ek'sonor'is kloŝ'o en kapel'et'o, frat'ul'in'o Cecili'a turn'iĝ'is.

”Rapid'e, infan'o'j, ek!”

La rozari'a'j ber'o'j bru'et'is, bru'is la seĝ'o'j. La koridor'o est'is long'a; Aloiza laŭt'e spir'is kaj ŝi'a'j vang'o'j brul'is.

Vitr'a pord'o ek'bril'is, la procesi'o halt'is. Frat'ul'in'o Cecili'a mal'ferm'is la pord'o'n kaj ili ven'is en long'a'n mal'hel'a'n ĥor'ej'o'n; sur'vand'e trov'iĝ'is neni'u lum'o, la motiv'o'j sur la vand'o'j apenaŭ disting'iĝ'is. Antaŭ la apog'a mur'o trov'iĝ'is mal'alt'a'j benk'o'j por genu'iĝ'i, sed la apog'a mur'o est'is tiel mal'alt'a, ke Manj'o, se ŝi sid'is sur la seĝ'o, vid'is profund'e'n en la kapel'o'n kaj sur la ĉef'altar'o'n, kie dorm'ec'e brul'is kvar alt'a'j kandel'o'j. Ŝi vid'is ankaŭ en la mez'o'n de la kapel'o, kie sur alt'a katafalk'o trov'iĝ'is ĉerk'o, ĝis'plank'e kovr'it'a per nigr'a velur'o; supr'e sur'velur'e bril'is blank'a krucifiks'o, sub la krucifiks'o trov'iĝ'is krani'o. Apud la katafalk'o brul'is kandel'o'j en arĝent'a'j kandel'ing'o'j, de ambaŭ flank'o'j po tri.

De plafon'o pend'is lustr'o, sed ĝi est'is en'volv'it'a en nigr'a'n tol'aĵ'o'n; la kandel'a'j flam'o'j flirt'is, dorm'em'e trem'et'is, est'is mal'lum'o, sur la plafon'o, sur ĉiu'j angul'o'j de la kapel'o, ĉe la flank'altar'o'j, sur la vand'o'j de la ĥor'ej'o mem grimp'is ombr'o'j, ili trem'et'ad'is kaj tim'iĝ'is, se la kandel'a flam'o subit'e kresk'is alt'e'n, ili re'ven'is, proksim'iĝ'is, kovr'is preskaŭ la tut'a'n kapel'o'n.

Est'is kvazaŭ tem'us pri strang'a, mister'a viv'o, viv'ant'a sur'vand'e, ĉie en la ĉirkaŭ'o, ĝi silent'e trem'et'is, probabl'e sufer'is, Di'o sci'as; viv'is tiu'j long'a'j, blank'a'j, lul'ant'a'j flam'o'j kaj viv'is tiu'j ombr'o'j sur la altar'o, sur la plafon'o, sur la sankt'a'j ikon'o'j; ili probabl'e perd'iĝ'is for de la hom'o'j, ili fuĝ'is, kaj nun ili viv'as si'a'n mal'kviet'a'n, silent'a'n viv'o'n, en etern'a tim'o kaj silent'o.

Ankaŭ tiu'j sankt'a'j ikon'o'j viv'as; viv'plen'e, terur'e ili blank'as el la mal'lum'o, sur ili'a'j vizaĝ'o'j sent'iĝ'as sufer'o, la larm'o'j sur ili'a'j vang'o'j ne ankoraŭ sek'iĝ'is ...

Sonor'is, ven'is sinjor'o'j en long'a'j, blank'a'j pelerin'o'j, kun nigr'a'j kol'um'o'j, kun kun'prem'it'a'j man'o'j, la kap'o'j profund'e klin'it'a'j. Ili halt'is mez'e de la kapel'o antaŭ la alt'a podesto, ili kant'is tir'it'a'j'n, mal'ĝoj'e son'ant'a'j'n, ne'kompren'ebl'a'j'n kant'o'j'n; kvazaŭ ĝem'ad'o, morbid'a suspir'ad'o eĥ'is de la mur'o'j.

Manj'o trem'is de strang'a terur'sent'o. Tio est'is mond'o plen'a de terur'a'j, sankt'a'j mister'o'j; ŝi'a'j okul'o'j est'is mir'ind'e klar'a'j, kvazaŭ sen'korp'a'j, kaj ili vid'is tio'n, kio est'is sen'korp'a kaj viv'is ĉie ĉirkaŭ'e si'a'n ne'kon'at'a'n viv'o'n; ŝi aŭd'is son'o'j'n, al'ven'int'a'j'n el ne'kon'at'a'j pejzaĝ'o'j, plend'ant'a'j'n kaj suspir'ant'a'j'n ...

Ŝi trem'is, ŝi sent'is dolor'o'n en si'a kap'o, ŝi klin'iĝ'is kaj la frunt'o tuŝ'is frid'a'n mur'o'n. Frat'ul'in'o Cecili'a paŝ'is al ŝi, ŝi kares'is per si'a varm'a man'o ŝi'a'j'n mal'varm'a'j'n vang'o'j'n kaj Manj'o vek'iĝ'is. Far'iĝ'is jam pli hel'e en la ĥor'ej'o kaj sub'e en la kapel'o, la sinjor'o'j re'ven'is de la nigr'a katafalk'o kaj komenc'is kant'i alt'a'j'n, ĝoj'a'j'n kaj solen'a'j'n kant'o'j'n antaŭ la ĉef'altar'o.

Ili est'is lac'a'j, kiam ili re'ven'is en si'a'n ĉambr'o'n kaj ili ek'kuŝ'is aŭ ili apog'iĝ'is je la seĝ'o'j, kun la man'o'j trankvil'e sur'genu'e. Mal'hel'a tag'o est'is ekster'e, la ĉiel'o est'is mal'pur'a kaj mal'afabl'a, preskaŭ oni dev'us far'i lum'o'n. Sur la alt'a tabl'o antaŭ la krip'o apenaŭ brul'is ”la anim'o” sur la ole'o en la glas'o; svelt'a flav'a flam'et'o sen'ĉes'e lul'is; ĝi mort'ad'is, sed ĝi ne pov'is mort'i. La mort'o est'is en la ej'o, ĉiu'j ĝi'n sent'is, sed ĝi ne est'is trist'a kaj ĝi neniel est'is terur'a; ili kon'is ĝi'n sam'e kiel frat'ul'in'o'n Anastasia, frat'ul'in'o inspektor'o, kiu foj'e ven'is en la ĉambr'o'n kaj super'rigard'is sen'vort'e la lit'o'j'n, kun serioz'a kaj trankvil'a vizaĝ'o: ili sent'is iom'et'e da svarm'o kaj ili rigard'is al la pord'o kiel pri'sorĉ'it'a'j, kiu jam de'long'e ferm'iĝ'is post la mal'jun'a inspektor'in'o. Ili ne sent'is tim'o'n, sed tamen ili ne kuraĝ'is dir'i petol'a'n vort'o'n.

Lev'iĝ'is el la lit'o la sek'a, flav'a vizaĝ'o de Minka, nigr'a'j har'o'j fal'is sur ŝi'a'n frunt'o'n, ŝi'a'j nigr'a'j okul'o'j ard'is. Minka kuŝ'is en si'a lit'o jam dum mult'a'j jar'o'j, la inform'o est'is skrib'it'a super la lit'o, sed ŝi mem ne re'memor'is plu. Mal'dik'eg'a ŝi est'is, tiel ke oni pov'is vid'i la ost'o'j'n tra la mal'dik'a haŭt'o, ŝi'a'j fingr'o'j est'is kvazaŭ ung'eg'o'j de mort'a bird'o.

”Infan'o'j, pri'pens'u, kio okaz'is antaŭ tri jar'o'j ... aŭ est'is antaŭ kvar jar'o'j ... Tiam inter ni ankoraŭ est'is Olga, ŝi kuŝ'is ali'flank'e apud mi kaj ŝi est'is inter ni nur dum kelk'a'j semajn'o'j. Tre mal'san'a ŝi est'is kaj ĉiam ŝi preĝ'is ... kaj mal'dik'eg'a ŝi est'is, eĉ pli mal'dik'a ol mi, kvankam ŝi ebl'e jam hav'is dek'kvar jar'o'j'n ... Iam dum'nokt'e aper'is antaŭ ŝi Di'patr'in'o ...”

Ili aŭskult'is per grand'a'j, hel'a'j okul'o'j. Minka tus'is, Rezinjo al'port'is glas'o'n da akv'o.

”Kia aspekt'is Di'patr'in'o?” demand'is Paŭla, la jud'in'o.

”Sam'e kiel en la kapel'o. En long'a lazur'a mantel'o ŝi est'is, brod'ur'it'a per or'o kaj proviz'it'a per or'a'j astr'o'j. Kaj el ŝi'a'j man'o'j flu'is la radi'o'j de mizerikord'o. Kaj ĉie ĉirkaŭ'e est'is lum'o kvazaŭ la sun'o ...”

”Kie ŝi aper'is al ŝi?”

”Ĉi tie en la ĉambr'o, vid'al'vid'e de la lit'o, iom'et'e supr'e, laŭ la alt'o de la lit'o ... La sekv'a'n tag'o'n ni ĉiu'j ir'is al la mes'o kaj kandel'o'j brul'is antaŭ Di'patr'in'o en la kapel'o ... Dum'nokt'e, infan'o'j, mi vek'iĝ'is, kaj mi sent'is, kvazaŭ io blank'a mal'aper'us tra la pord'o. Mi'n ĝen'is la bril'o, mi frot'is okul'o'j'n kaj al'rigard'is; la pord'o est'is ferm'it'a. Kaj post'e okaz'is al mi, kvazaŭ iu est'us apud mi'a lit'o kaj mal'fort'e met'us si'a'n man'o'n sur mi'a'j'n okul'o'j'n kaj mi en'dorm'iĝ'is ... Sed maten'e, vid'u, Olga ne trov'iĝ'is en la lit'o. Mal'lum'o est'is, kiam ven'is la frat'ul'in'o; ŝi vek'is ni'n ĉiu'j'n, oni far'is lum'o'n kaj serĉ'is. Neni'e trov'iĝ'is Olga. Kaj ili ir'is kun si'a'j kandel'o'j tra la galeri'o laŭ ĝi'a tut'a long'ec'o kaj sub'e'n laŭ la ŝtup'et'ar'o kaj en la kapel'o'n. Kaj en la kapel'o kuŝ'is Olga kaj ŝi est'is mort'int'a.”

Ŝi ek'silent'is kaj ĉiu'j silent'is, tiel ke oni pov'us aŭd'i trem'et'ad'o'n de la mort'ant'a flam'o antaŭ la krip'o.

”Sed mi kon'is cert'a'n hom'o'n, kiu ne kred'is, ke tem'as pri Di'patr'in'o,” anonc'is si'n la ĝib'o'hav'a Brigit'a, kaj ĉiu'j ek'trem'is, kvazaŭ ili vid'us i'o'n plen'e ne'kompren'ebl'a'n kaj terur'a'n.

”El Amerik'o li ven'is kaj ne kred'is, ke tem'as pri Di'patr'in'o.

Tiel li kuŝ'is en'lit'e, ĉar li est'is mal'san'a, vir'in'o'j preĝ'is kaj infan'o'j plor'is, sed sacerdot'o ne ven'is ... Kaj li far'is grimac'o'n, sving'is per ambaŭ man'o'j kaj fal'is el la lit'o. Ali'a'j ek'kri'is kaj fuĝ'is, sed mi ne pov'is fuĝ'i, ĉar io ten'is mi'a'j'n pied'o'j'n. Kaj tiam, pri'pens'u, lev'iĝ'is ekster'e antaŭ la fenestr'o io grand'a, nigr'a; tio dum long'a temp'o star'is antaŭ la fenestr'o kaj post'e mal'aper'is kaj tiu hom'o sur la plank'o est'is mort'int'a ...”

Io pez'a ek'kuŝ'is en ili'a kor'o — kvazaŭ tie ekster'e antaŭ la fenestr'o star'us io grand'a kaj nigr'a. Du'on'e mal'kuraĝ'e, du'on'e riproĉ'e Tin'a rigard'is al ĝib'o'hav'a Brigit'a, kiu sid'is ĉe la lit'o, flav'a kaj malic'a nan'o.

”Pas'int'jar'e mort'is Anjo,” rakont'is Tin'a, ”ŝi est'is la tri'a Anjo kaj ĉiu'j tri mort'is. Ŝi est'is simil'a al vi, Manj'o, nur pli mal'grand'a ŝi est'is. Ŝi hav'is ver'e et'a'n vizaĝ'o'n, ver'e blank'a'n, kiel anĝel'o. Neniam ŝi plor'is, ŝi nur rigard'is kaj rid'is kaj ŝi mort'is tut'e sen'voĉ'e. Nur mi sci'is, ke ŝi mort'is. Est'is vesper'o, ni ĉiu'j jam kuŝ'is kaj frat'ul'in'o Cecili'a esting'is la lum'o'n. Anjo kuŝ'is apud la fenestr'o, en vi'a lit'o, Manj'o, kaj ŝi ne mov'iĝ'is. Sed ŝi'a kap'o est'is turn'it'a kontraŭ la fenestr'o kaj mi vid'is, ke ŝi'a'j okul'o'j est'is mal'ferm'it'a'j, tiel ili bril'is. Mi ne pov'is en'dorm'iĝ'i; kvazaŭ ŝi mi'n konstant'e vok'us, sed ŝi ne vok'is mi'n. Mi'a'j palpebr'o'j vol'is ferm'iĝ'i, sed mi ankoraŭ vid'is ŝi'n tiel preciz'e, kiel se mi hav'us plen'e mal'ferm'it'a'j'n okul'o'j'n. Est'is hel'e kaj ĉiam pli hel'e, kiel se tem'us pri tag'iĝ'o. Kaj tiam el la lit'o, en kiu kuŝ'is Anjo, lev'iĝ'is io bel'a, hel'a, kiel or'mon'er'o, kaj ŝveb'is ... ŝveb'is ĉiam pli alt'e'n, tra la fenestr'o kaj ĉiel'e'n. Ŝi'a anim'o tio est'is ... Mi ek'trem'is kaj vok'is frat'ul'in'o'n Cecili'a; est'is mal'hel'e en la ĉambr'o, kaj Anjo est'is mort'int'a.”

Antonia sid'is proksim'e al la fenestr'o, ŝi apog'is si'n je la lit'o; trist'a ŝi est'is, ĉar la sun'o ne bril'is. Tuŝ'is ŝi la fenestr'a'n vitr'o'n, sed la vitr'o est'is frid'a, tiel ke ŝi ek'trem'et'is; ŝi sci'is, ke ekster'e est'as mal'bel'a mal'sek'a ĉiel'o.

Ŝi'a'j grand'a'j blind'a'j okul'o'j rigard'is ĉirkaŭ si en la ĉambr'o.

”Pas'int'jar'e mort'is Agnesa; pluv'is kaj frost'is, dum ni vetur'is en la en'ter'ig'a procesi'o. Ĉu vi re'memor'as, Tin'a, kia'manier'e gut'o'j frap'et'is sur la fenestr'et'o'n, kvazaŭ fingr'o frap'us? Antaŭ'e sur la vetur'il'o trov'iĝ'is la ĉerk'o, ĝi tumult'is dum la tut'a voj'o kaj lul'is ... Kaj kiam la rad'o kolizi'is kun grand'a ŝton'o kaj la tut'a vetur'il'o preskaŭ perd'is ekvilibr'o'n, en la ĉerk'o ek'ĝem'is.

Agnesa ek'ĝem'is, kvazaŭ ŝi ne pov'us trankvil'e dorm'i. Mi tim'is kaj Agnesa vek'is en mi kompat'o'n, sed Tin'a aŭd'is neni'o'n ...

Kaj dum la tut'a voj'o aŭd'iĝ'is ĝem'ad'o kaj mal'laŭt'a plor'ad'o, infan'o'j, Di'o ni'n kompat'u. Oni en'ter'ig'is ŝi'n kaj aŭd'iĝ'is plor'ad'o, dum oni ŝut'is pez'a'n ter'o'n sur la ĉerk'o'n. Post'e ni re'ven'is kaj dum'e daŭr'e pluv'is, frap'et'is sur la fenestr'et'o'n. Mi aŭskult'is kaj jen, ekster'e antaŭ la fenestr'et'o io suspir'is, frap'is kaj pet'is, dum la tut'a voj'o. Ŝi'a et'a anim'o akompan'is ni'n; ekster'e ŝi ir'is, en pluv'o kaj mal'varm'o, kaj ŝi ne pov'is en'ir'i la ĉiel'o'n. Kiam ni ven'is hejm'e'n, ni en'ir'is kapel'o'n kaj preĝ'is rozari'o'n, kaj ŝi'a anim'o en'ir'is la ĉiel'o'n kaj maten'e bril'is la sun'o.”

La lum'o vol'is esting'iĝ'i antaŭ la krip'o; Rezinjo al'verŝ'is ole'o'n kaj la flam'o lev'iĝ'is alt'e'n.

Minka rigard'is kontraŭ'plafon'e, ŝi kalkul'is per si'a'j fingr'o'j.

”Kiom da ili jam mort'is? ... Dek'du da ili est'is, la last'a est'is Rosalia, kiu ĉiam rid'is. Est'as nur ses semajn'o'j, ke ŝi mort'is.

En vi'a lit'o ŝi kuŝ'is, Manj'o. Kaj nun aŭskult'u, Manj'o. Rid'is ŝi ĉiam kaj ŝi ne pov'is en'dorm'iĝ'i vesper'e, kiam ni jam ĉiu'j dorm'is, ŝi daŭr'e parol'is kaj rid'is. Se mi vek'iĝ'is, mi aŭd'is ŝi'n kaj mi aŭd'is ŝi'n eĉ en mi'a dorm'o, kvazaŭ kloŝ'sonor'us. Kaj sam'tiel ŝi rid'is, kvazaŭ oni sonor'us per et'a kloŝ'o. Tut'e mal'san'a ŝi jam est'is kaj mal'dik'eg'a, apenaŭ oni ŝi'n pov'is vid'i en la lit'o kaj ŝi'a'j okul'o'j est'is pli grand'a'j ol ŝi'a tut'a vizaĝ'o. Sed ŝi rid'is. ’Hodiaŭ, Minka,’ ŝi dir'is, ’mi mort'os kaj mi ven'os dir'i al vi.’ Kaj ŝi rid'is. ’Kia'manier'e vi ven'os?’ mi respond'is, ja ŝi ne pov'is mov'i si'a'j'n gamb'o'j'n kaj ankaŭ ne si'a'j'n man'o'j'n; ŝi'a'j gamb'o'j est'is tut'e tord'it'a'j kaj ŝi plen'is je vund'o'j. Ni en'dorm'iĝ'is kaj est'is mal'lum'o ... Tiam mi ek'tim'is kaj vek'iĝ'is. Aŭd'iĝ'is tiel laŭt'a rid'o, per tiu et'a kloŝ'o, kaj du'foj'e aŭd'iĝ'is la vok'o: ’Minka! Minka!’ — Mi pens'is, ke mi nur ĵus ek'dorm'is kaj ke Rosalia mi'n vok'as, kiu ne pov'as dorm'i, sed vid'u, jam tag'iĝ'is. Mi rigard'is el mi'a lit'o ĉirkaŭ'e'n kaj ek'mir'is. Tuj sub mi, angul'e de mi'a lit'o, kuŝ'is Rosalia, vest'it'a nur per nokt'o'ĉemiz'o, ŝi kuŝ'is sur'genu'e, ŝi'a kap'o est'is kaŝ'it'a inter la man'o'j. Kia'manier'e ŝi ver'e ating'is mi'a'n lit'o'n? Ni pens'is, ke ŝi genu'iĝ'as, ĉar ŝi est'is lac'a kaj ke tiel ŝi en'dorm'iĝ'is. Sed ŝi est'is mort'int'a ...”

Rapid'e mal'hel'iĝ'is; la ĉiel'o pli kaj pli mal'alt'iĝ'is kaj nigr'iĝ'is; ĝi pend'is ekster'e antaŭ la fenestr'o kvazaŭ mal'klar'a kurten'o, kaj ankaŭ dom'o'j perd'iĝ'is en la griz'a nokt'o.

”Kiu sekv'os kiel la unu'a inter ni?” demand'is Aloiza kun trankvil'a rid'et'o.

”Katinjo est'os la unu'a!” respond'is Rezinjo serioz'e. Katinjo apenaŭ turn'is la rigard'o'n kaj facil'a rid'et'o kur'is trans la mal'bel'a mal'san'e griz'a vizaĝ'o.

”Mi est'os la unu'a!” dir'is Minka. ”Dek'du da ili mi vid'is, la dek'tri'a est'os mi mem.”

Paŭla anonc'is si'n per profund'a, prudent'a voĉ'o.

”Ne tiel! Ni aŭgur'u! — Rezinjo, pas'ig'u al mi paper'pec'o'n!”

Ŝi tranĉ'is la foli'o'n je dek'tri pec'et'o'j plus la pli long'a dek'kvar'a.

”Tiu el ni, kiu tir'os la pli long'a'n, est'os la unu'a!”

Rezinjo pren'is la pec'et'o'j'n, tir'is kiel la unu'a mem, el'tir'is mal'long'a'n; post'e ŝi ir'is ĉirkaŭ la tabl'o de lit'o al lit'o. Ili rigard'is kun gaj'a sci'vol'em'o kaj rid'is, nur Rezinjo est'is serioz'a, ĉar ŝi en si'a'j pens'o'j tim'is, ke iu pov'us registr'i sub ŝi'a man'o la pli long'a'n paper'o'n por super'ruz'i ŝi'n. Ŝi ten'is la man'o'j'n ĉe si'a korp'o, klin'iĝ'is al la lit'o kaj rigard'is preciz'e en la okul'o'j'n, sur la man'o'n.

”Tir'u!”

Ŝi ven'is ĝis Katinjo, ankaŭ Katinjo tir'is mal'long'a'n paper'pec'et'o'n kaj ĵet'is ĝi'n neglekt'e sur'plank'e'n.

Kiam ŝi ven'is ĝis Minka, Minka rigard'is al la plafon'o, ek'rid'is, etend'is si'a'n man'o'n kaj rapid'e tir'is.

”La pli long'a!” ili kri'is.

”La pli long'a! Minka est'os la unu'a!”

”Ĉu mi ne dir'is?” rimark'is Minka trankvil'e. ”Ja mi dir'is, ke mi est'os la unu'a.”

”Ĉu vi ven'os dir'i?” ek'rid'is Aloiza.

”Mi ven'os, nur atend'u! Mi ven'os dum'nokt'e kaj tir'har'um'os vi'n ... Pas'ig'u al mi akv'o'n, Rezinjo!”

Minka dum tiu vesper'o ne parol'is plu.

Sed pri mort'o Minka ne pens'is. Ŝi'a kor'o est'is tiel kviet'a kaj mal'varm'a, kiel kor'o de tomb'ist'o. Ili venad'is kaj mort'ad'is kaj ali'a'j venad'is anstataŭ ili. La lit'o far'iĝ'os mal'plen'a, oni for'pren'os la tabul'et'o'n, for'viŝ'os ŝi'a'n nom'o'n kaj skrib'os ali'a'n. Kaj la ĉambr'o est'os sam'a kaj ĉio ali'a est'os sam'a.

Pri si'a hejm'o pens'is Minka, kiu jam de'long'e forges'is ĝi'n.

Ŝi re'memor'is pri ĝi kaj ek'mir'is. Est'is tie kvazaŭ en pitoresk'a'j fabel'o'j. Strang'e blank'a'j est'is la dom'o'j, kvazaŭ pentr'it'a'j; strang'e lazur'a est'is la ĉiel'o; bunt'a'j ĝarden'o'j, verd'a'j herb'ej'o'j, kaj la arb'o'j kaj la mal'alt'a'j preĝ'ej'et'o'j — ĉio pur'a mir'aĵ'o. Pentr'it'a sur blank'a'n paper'o'n por distr'i infan'o'j'n. Hom'o'j ir'is tie'n re'e'n, parol'is laŭ vir'a manier'o, plen'a'j de zorg'o'j kaj de serioz'o. Dum la tut'a tag'o ili zorg'is pri kio'n ili manĝ'os, kio'n ili trink'os; ankaŭ pri la vest'o'j ili zorg'is kaj eĉ pri la ŝu'o'j. ”Hem, hem!” tiel serioz'a'j ili est'is kaj tiel rid'ind'a'j, kvazaŭ tiu'j vir'et'o'j el lign'o; oni tir'as iom'et'e la faden'o'n, hop — kaj lev'iĝ'as gamb'o'j, lev'iĝ'as ankaŭ man'o'j, sed la vizaĝ'o rest'as serioz'a ... Re'memor'is Minka pri la ŝnur'o kaj ŝi re'memor'is pri si'a patr'o.

Pend'ig'is si'n ŝi'a kompat'ind'a patr'o! Tiel mal'grand'a li est'is kaj klin'iĝ'int'a kaj rid'ind'a. Li prem'is si'a'n kap'o'n: ”Ho-ho-ho!” — sam'kiel tiu'j vir'et'o'j, kiu'j lev'as si'a'j'n man'o'j'n — kaj fin'fin'e li pend'ig'is si'n. Minka am'is si'a'n patr'o'n kaj tiam ŝi plor'is. Kiel mal'grand'a est'is ŝi'a patr'o kaj rid'ind'a kaj kiel stult'a, pend'ig'i si'n! Kaj kiel ŝi est'is stult'a, ke ŝi plor'is! ... Ankaŭ ŝi'a patr'in'o est'is rid'ind'a; dik'a, rond'ec'a, dum si'a ir'o ĉio lul'is sur ŝi, kiel kok'in'o ŝi ir'is kaj ankaŭ ŝi'a vizaĝ'o est'is kok'in'aspekt'a. Kaj ŝi prem'is si'a'j'n man'o'j'n: ”Ho-ho-ho!” — Nu, mort'is ankaŭ la patr'in'o. Kiel strang'e ŝi kuŝ'is sur la katafalk'o, hav'ant'e tiel rid'ind'a'n rond'a'n vizaĝ'o'n, est'ant'e tiel dik'a? Kompat'ind'a patr'in'o!

Probabl'e ŝi suspir'is eĉ sur la katafalk'o? — Ho-ho-ho! Port'is ŝi'n vir'o'j, la pez'a'n, long'a'n kaj larĝ'a'n ĉerk'o'n ili port'is, sed en la ĉerk'o: Ho-ho-ho! — Ĉio est'is kiel pentr'it'a. Pentr'it'a'j vir'et'o'j kaj pup'o'j, en bunt'a'j vest'o'j, serioz'a'j kaj zorg'o'plen'a'j. Sur la unu'a paĝ'o ili star'as lign'e mez'e de verd'a'j herb'ej'o'j, tie supr'e hel'a sun'plen'a ĉiel'o, dekstr'a'flank'e blank'a preĝ'ej'et'o; sur la du'a paĝ'o, jen, ili kuŝ'as sur'ter'e, kiel se ili est'us mort'int'a'j. Nur la vizaĝ'o'j est'as la sam'a'j, ĉiam tiel stult'e serioz'a'j ... Kaj se oni la libr'o'n dis'ŝir'us? Stult'a Franciska en cert'a tag'o dis'ŝir'is tia'n libr'o'n kaj frat'ul'in'o Cecili'a eĉ ne mov'is brov'o'n ...

Kial ili est'is tiel serioz'a'j kaj kial ili ĉiam tiel plor'is? Amar'a'j larm'o'j flu'is sur la rid'ind'e serioz'a'j vizaĝ'o'j kaj la povr'a'j hom'o'j vek'is en Minka kompat'o'n. La povr'a patr'o! La povr'a patr'in'o!

Ŝi el'ŝir'us ili'n ambaŭ el la libr'o, ŝi kaŝ'us ili'n sur si'a'n brust'o'n, sub'ĉemiz'e'n. Kaj ŝi lul'us ili'n iom'et'e kiel en lul'il'o! Nu, ne plor'u, ja est'as bel'e tie ekster'e, bel'a'j herb'ej'o'j, bel'a'j arb'ar'o'j, bel'a la Di'a ĉiel'o! He, he! — Varm'iĝ'u ĉe mi, ĉi tie ni bon'e fart'as! ...

Nokt'o est'is, ĉiu'j knab'in'o'j dorm'is.

Minka subit'e ek'kri'is.

”Akv'o'n, Rezinjo, akv'o'n!”

Ili vek'iĝ'is, Rezinjo salt'is el la lit'o, du'on'e en dolĉ'a vertiĝ'o.

Antaŭ la krip'o daŭr'e lul'is povr'a et'a flam'o, ĝi mort'ad'is kaj ne pov'is mort'i.

Rozinjo kolizi'is kun la tabl'o, kun la seĝ'o, kvazaŭ ebri'a ŝi est'is.

”Akv'o'n, Rozinjo!”

Kaj Rozinjo pren'is glas'o'n, kiu est'is ĝis'du'on'e plen'ig'it'a kaj propon'is ĝi'n al Minka. Sed la man'o de Minka trem'et'is, ŝi ne pov'is ten'i la glas'o'n, la akv'o dis'verŝ'iĝ'is sur la lit'kovr'il'o.

”Ten'u, Rozinjo, help'u mi'n!”

Ŝi klin'is la kap'o'n, akv'um'is la lip'o'j'n.

”Sufiĉ'e est'as. Met'u la glas'o'n tie'n. Ir'u dorm'i, Rozinjo!”

La okul'o'j al'kutim'iĝ'is al la mal'lum'o kaj Rozinjo vid'is la vizaĝ'o'n de Minka. Mal'larĝ'a kaj ost'ec'a ĝi est'is kiel tranĉ'il'o, ŝi'a'j okul'o'j ard'is, frunt'e'n fal'is nigr'a'j har'o'j.

”Ĉu ŝi mort'is?” demand'is Aloiza el si'a lit'o.

”Ne jam!” respond'is Rozinjo dorm'em'e, ŝi re'ven'is si'a'lit'e'n, kovr'is si'n ĝis'buŝ'e kaj tuj de'nov'e ek'dorm'is.

Aloiza pens'is mem: ”Se ŝi nun mort'us kaj ven'us dir'i al mi!”

Ŝi sent'is en si i'o'n strang'a'n, sed tem'is pli pri sci'vol'em'o ol pri ver'a tim'o. Ŝi aŭskult'is, ĉu io si'n mov'os, ĉu io vok'os, kaj dum tiu streĉ'a aŭskult'ad'o ŝi en'dorm'iĝ'is kaj aŭskult'is kaj rigard'is en si'a'j sonĝ'o'j. Kaj dum ŝi tiel rigard'is, ŝi subit'e vid'is i'o'n hel'a'n, bril'ant'a'n, kvazaŭ or'mon'er'o. Ĝi ŝveb'is super la ĉambr'o, tra la fenestr'o, pli kaj pli alt'e'n. Antaŭ la fenestr'o ĝi trans'form'iĝ'is, ĝi daŭr'e rest'is hel'a kaj bril'a, kvazaŭ or'mon'er'o, sed ĝi est'is la vizaĝ'o de Minka. Kaj Minka rid'is kaj kri'is.

”Aloiza!”

Aloiza vek'iĝ'is, est'is jam preskaŭ tag'o. Tin'a jam vest'is si'n, Rozinjo sid'is ĉe la tabl'o kaj plekt'is si'a'j'n har'o'j'n. Antonia sid'is en la lit'o, ŝi osced'is kaj ne em'is lev'iĝ'i.

Minka kuŝ'is trankvil'e, kun la man'o'j sur'brust'e, kun mal'ferm'it'a'j okul'o'j, kun bril'ant'a'j dent'o'j.

Rezinjo ek'hav'is ide'o'n, ŝi lev'iĝ'is kaj ir'is al Minka.

”Minka, ĉu vi ne dorm'as? Ĉu vi vol'as akv'o'n?”

Minka ne mov'is si'n. Rezinjo tuŝ'is ŝi'a'j'n man'o'j'n, vang'o'j'n; neni'o si'n mov'is. Ŝi'a'j vang'o'j est'is frid'a'j, la frunt'o dur'a kaj glat'a, kvazaŭ porcelan'a; ŝi'a'j okul'o'j rigard'is trankvil'e, la pupil'o'j turn'it'a'j iom supr'e'n, du'on'e kaŝ'it'a'j sub la palpebr'o'j.

Rozinjo ek'rigard'is ĉirkaŭ'ĉambr'e.

”Minka mort'is ... Ŝi dir'is, ke ŝi est'os la unu'a kaj est'as ver'o!”

Ek'zum'is ĉe la lit'o'j, ĉiu'j knab'in'o'j si'n lev'is kaj si'n rapid'e vest'is.

”Mi vid'is ŝi'a'n anim'o'n!” kri'is Aloiza. ”Ŝi'a anim'o tra'ir'is la ĉambr'o'n kiel or'mon'er'o, kaj kiam ŝi tra'ir'is la fenestr'o'n, ŝi vok'is mi'n.”

Ili ne est'is ankoraŭ vest'it'a'j kaj lav'it'a'j, kiam ven'is frat'ul'in'o Cecili'a. Ŝi brul'ig'is konsekr'it'a'n kandel'o'n kaj star'ig'is ĝi'n sur la tabl'et'o'n apud la lit'o de Minka; ŝi volv'is si'a'j'n mal'mol'a'j'n ost'ec'a'j'n fingr'o'j'n ĉirkaŭ la latun'a krucifiks'o. Post'e ili preĝ'is rozari'o'n; la rozari'o'j rasl'is, la jun'a'j voĉ'o'j kant'is egal'ritm'e, melankoli'e ...

Iv

”Ĝi est'as in'o!” opini'is Paŭla.

”Kiel ĝi est'u in'o!” kontest'is Aloiza. ”Ja mi tuj inspekt'is!”

”Kia'manier'e la afer'o disting'iĝ'as, ke vi sci'as, ke ne est'as in'o?” demand'is Manj'o.

”Mal'antaŭ'e mi de'blov'as la lanug'o'n kaj rigard'as ... Jen, mi montr'os al vi!”

La kaĝ'o star'is sur la tabl'o, Aloiza mal'ferm'is la pord'et'o'n, sed la kanario kri'is, kor'tuŝ'e pep'is, kvazaŭ ĝi pet'us pri mizerikord'o.

”Nu, las'u ĝi'n! Est'u ĝi in'o!” ced'is Paŭla.

”Oni ne bezon'as ĝi'n tikl'i, ĝi mal'san'iĝ'os!”

Frat'ul'in'o Cecili'a pend'ig'is la kaĝ'o'n sur la mur'o'n apud la fenestr'o tuj ĉe la lit'o de Manj'o, tiel ke ŝpruc'is kontraŭ la vizaĝ'o de Manj'o kaj ŝi'a lit'o, kiam la kanario si'n lav'is.

”He, Hanĉjo, kial vi sur'ŝpruc'as mi'n?” rid'is Manj'o kaj la ali'a'j est'is ĵaluz'a'j, ke la kanario ŝpruc'is ĝust'e ŝi'n kaj ke ŝi parol'is kun ĝi.

Hanĉjo stud'is la situaci'o'n; ĝi rigard'is per si'a'j vigl'a'j nigr'a'j okul'o'j en la ĉambr'o ĉirkaŭ si, kvazaŭ ĝi observ'us kaj mir'us.

Kaj ju pli ĝi observ'is, des mal'pli ĝi sent'is tim'o'n. Se al'proksim'iĝ'is la man'o de Rozinjo aŭ de Manj'o, et'a man'o, ĝi unu'e re'tir'iĝ'is kaj streĉ'e rigard'is. Post'e ĝi iom post iom etend'is la kol'o'n, mal'ferm'is la bek'o'n kaj ĝi'a'j okul'o'j plen'iĝ'is per ia mal'amik'a lum'o. La kol'o pli kaj pli etend'iĝ'is, la plum'ar'o sur la kol'o kaj sur la kap'o impon'vast'iĝ'is, rekt'iĝ'is, la flug'il'o'j sving'is, unu'e mal'fort'e, post'e ĉiam pli hast'e, kaj koler'e bru'a voĉ'o ven'is el la mal'dik'a gorĝ'o, kvazaŭ oni akr'ig'us raz'kling'o'n per fajl'il'o.

”Kial vi ĉagren'iĝ'as, Hanĉjo?” riproĉ'is Manj'o. ”Vi ja vid'as, ke mi regal'as vi'n per akv'o! Ĉu vi ne ŝat'as akv'o'n?”

Hanĉjo iom'et'e turn'is la rigard'o'n, iom'et'e mov'is si'a'j'n pied'o'j'n; ĝi vid'is, ke oni ver'e al'port'is por ĝi akv'o'n, kaj laŭ'temp'e ĝi trankvil'iĝ'is; nur foj'e ĝi iom'et'e strab'is, ĝi est'is mal'fid'em'a; ĝi ne ankoraŭ al'kutim'iĝ'is al ĉiu'j kvin fingr'o'j, kaj ĝi special'e ĉagren'iĝ'is, se mov'iĝ'is la dik'fingr'o, kiu ne aparten'is al la ali'a'j kvar. Kiam ĝi konsol'iĝ'is, ĝi tramp'is la kap'o'n profund'e en akv'o'n, sku'iĝ'is kaj ŝpruc'is ĉiu'direkt'e'n. Post'e ĝi salt'is sur la supr'a'n ŝtup'et'o'n, ĝi aspekt'is kvazaŭ ne'komb'it'a, tut'e mal'sek'a kaj taŭz'a; ili rid'is pri ĝi; sed ĝi nur sku'is si'a'n korp'o'n kaj atent'is pri neni'u.

”Ĉu vi ne sent'as hont'o'n, Hanĉjo?” vok'is al ĝi Manj'o. Ĝi strab'e al'rigard'is ŝi'n, post'e ĝi klin'is si'a'n kap'o'n, met'is en la bek'o'n si'a'n long'a'n mal'dik'a'n pied'o'n kaj pur'ig'is tiel la bek'o'n kaj la ung'eg'o'n sam'temp'e, kaj ĝi ne sent'is hont'o'n.

Iom post iom ĝi kon'at'iĝ'is kun la mond'o, ĝi'a cerb'o akr'iĝ'is.

Ĝi registr'is, ke ne trov'iĝ'as mult'e da danĝer'o en la mond'o.

Kiam la knab'in'o'j mal'ferm'is al ĝi pord'et'o'n, ĝi unu'e salt'is sojl'e'n kaj rigard'is ĉirkaŭ si. Neni'o fremd'a, ne'kon'at'a montr'iĝ'is, neni'o ne'kutim'a mov'iĝ'is en la ĉambr'o. Ĝi ek'flirt'is kaj ek'flug'is sur la kap'o'n de Manj'o, sur ŝi'a'n mol'a'n blond'a'n har'ar'o'n.

Manj'o klin'is la kap'o'n, est'is agrabl'e al ŝi kaj ŝi rid'is. Post'e ŝi lev'is la man'o'n, ŝi mov'is la fingr'o'j'n. La kanario salt'is sur ŝi'a'n man'o'n kaj ĝi sent'is mir'ind'a'n, ĝis tiam ne'kon'at'a'n delic'o'n. Ĝi etend'is si'a'n kol'o'n, la plum'ar'o vast'iĝ'is, la flug'il'o'j flirt'eg'is kaj ĝi paŝ'et'is kaj danc'is per si'a'j mal'dik'a'j pied'o'j kaj kant'is per voĉ'o, plen'a de ĝoj'o kaj sopir'o.

La knab'in'o'j rigard'is tiu'n mir'ind'aĵ'o'n per gap'a'j okul'o'j, sed en Aloiza vek'iĝ'is ĵaluz'o.

”Met'u ĝi'n de'sur vi'a man'o, ĝi mort'aĉ'os!”

Manj'o ek'tim'is, ŝi sku'is si'a'n man'o'n kaj la kanario for'flug'is.

Tuj ĝi trankvil'iĝ'is, iom'et'e sku'iĝ'is, esplor'fos'is per la bek'o en si'a plum'ar'o sub la flug'il'o'j kaj sub la kol'o, post'e ĝi bek'pik'is, trankvil'e, kvazaŭ neni'o okaz'us.

Sed sam'e kiel ĝi al'kutim'iĝ'is al la ĉambr'o, ĝi ne liber'iĝ'is de la dub'o'j kaj sam'e ne de la tim'o. Io mov'et'iĝ'is, io ek'son'is strang'e, kaj jam ĝi ek'tim'is. La mal'hel'a'j danĝer'o'j embusk'is el ĉiu'j angul'o'j, kaj pov'us okaz'i, ke subit'e inter'ven'us de ĉi tie aŭ de tie io grand'a kaj nigr'a, tio inter'ven'us kaj fulm'rapid'e proksim'iĝ'us; ĝi ek'trem'et'is, salt'is sur la tegment'o'n de si'a mal'alt'a kaĝ'o, ten'ant'e si'n je mal'varm'a drat'o, kaj rigard'is sub'e'n. Est'is trankvil'e, neni'o montr'iĝ'is.

En ĝi aper'is melankoli'a sent'o, nask'iĝ'int'a el ne'kompren'ebl'a sopir'o. Kiam tiu aper'o far'iĝ'is tro fort'a, bol'ŝaŭm'is el ĝi'a brust'o, ĝi klin'is si'n profund'e, danc'is sur la ŝtup'et'o kaj pep'kant'is. Manj'o al'rigard'is ĝi'n per si'a'j grand'a'j okul'o'j. Kio okaz'as en ĝi'a kor'o? Ĝi rigard'as kiel hom'o, nur parol'i ĝi ne pov'as.

Al ŝi ŝajn'is, ke ĝi eĉ pens'as kiel hom'o, ke ĝi ĉio'n aŭd'as kaj ĉio'n kompren'as.

Temp'al'temp'e ĝi ek'flug'is sur la bret'o'n antaŭ la fenestr'o, ĝi promen'is de angul'o al angul'o kaj frap'et'is kontraŭ la vitr'o'n.

Ankaŭ tie ekster'e trov'iĝ'is la mond'o. Kaj foj'e io al'flug'is ekster'e preter la fenestr'o, flirt'is kaj mal'aper'is. Ĝi tut'e ek'tim'is, de'flug'is de la bret'o; ekster'e trov'iĝ'is strang'a mond'o, plen'a de ne'kon'at'a'j terur'aĵ'o'j. Mult'foj'e ven'is en la ĉambr'o'n terur'aĵ'o'j, kiu'j trov'iĝ'is ekster'e. Tiam la knab'in'o'j ferm'is ĝi'n en la kaĝ'o'n kaj ĝi rigard'is tim'em'e kaj mal'amik'e, dum oni promen'is preter ĝi tie'n re'e'n, de lit'o al lit'o, kaj ĝi aŭskult'is ili'a'j'n mal'bel'a'j'n profund'a'j'n voĉ'o'j'n. Kiam la hom'o'j for'ir'is, ĝi apenaŭ kuraĝ'is el'ir'i el la kaĝ'o. Probabl'e rest'is io en tiu ĉi, en iu ali'a angul'o, ebl'e nur io atend'is, ke ĝi tiel naiv'e al'proksim'iĝ'u, kaj tiam tio kapt'us ĝi'n, tiu grand'a kaj nigr'a terur'aĵ'o. Sed ĝi hav'is raci'o'n, ĝi ne el'ir'is tuj el la kaĝ'o, kvankam la pord'et'o est'is plen'e mal'ferm'it'a. Post'e ĝi iom'et'e el'flug'is, nur iom'et'e en la ĉambr'o, kaj tuj re'e'n en la kaĝ'o'n, nur por prov'i, nur por vid'i. Sed en la lit'o'j, ĉe la tabl'o, est'is kiel ĉiam, neni'o rest'is en la ĉambr'o de tiu naŭz'ig'a kaj terur'a viv'o, kiu al'bru'is tiel subit'e. Rid'is nur la kon'at'a'j vizaĝ'o'j, kon'at'a'j voĉ'o'j; de'nov'e nur la et'a'j man'o'j, kiu'j ne pov'as far'i i'o'n mal'bon'a'n, nur et'a'j man'o'j, don'ant'a'j pan'o'n kaj akv'o'n ... Kaj sam'e kiel ili rid'is pri la mal'lert'a, grand'a, mal'bel'a viv'o, tiel rid'is ankaŭ la kanario. Ĝi est'is sam'e ĝoj'a, kiam ne trov'iĝ'is tiu viv'o en la ĉambr'o kaj sam'tiel ĝi sopir'e atend'is, ke ĝi adiaŭ'u kaj el'rul'iĝ'u.

Io mister'a ven'is foj'e tuj ĝis ĝi'a kaĝ'o, ĝi prov'is eĉ per grand'a kaj terur'a man'o mal'ferm'i la pord'et'o'n; sed ĝi ne mal'ferm'is ĝi'n. Ĝi puŝ'is si'n profund'e en angul'o'n, ĝi streĉ'okul'is per ard'a'j, de mal'am'o kaj de fort'a tim'o plen'a'j okul'o'j; ĝi mal'ferm'is si'a'n bek'o'n, el la gorĝ'o el'prem'iĝ'is kvik'ec'a, sen'esper'a voĉ'o.

Sed tiam lev'iĝ'is io sur la lit'o sub ĝi, ven'is el ĉiu'j flank'o'j; mal'bas'a'j voĉ'o'j, simil'a'j al la kvik'ec'a voĉ'o de la kanario, parol'is dis'e unu preter la ali'a.

”For! For!”

Kaj tiu ne'kon'at'a fort'o las'is la pord'et'o'n, ĝi dev'is for'ir'i, la kanario pov'is de'nov'e bon'e spir'i. Ĉiu'j knab'in'o'j sent'is, kio'n sent'is ĝi mem. Fremd'a man'o ne dev'is tuŝ'i ĝi'n, ĝi mort'ig'us ĝi'n. Eĉ suker'o'n fremd'a man'o ne rajt'is donac'i al ĝi. La graf'in'o iam al'port'is dolĉ'a'j'n kresk'aĵ'o'j'n, bel'a'j'n cerasti'o'j'n, sed kiam ŝi for'ir'is —”Di'o kompens'u! Est'u laŭd'at'a Jesuo Krist'o!” — la knab'in'o'j pren'is el la kaĝ'o ŝi'a'n verd'a'n donac'o'n kaj dis'ĵet'is ĝi'n dis'e en la ĉambr'o.

”Manĝ'u ĝi sol'a, mal'sat'ul'o manĝ'eg'em'a!” koler'is Aloiza, mem ne sci'ant'e, kial. Sed la et'a kanario manĝ'us efektiv'e, tiel stult'a ĝi est'is. Iom'et'e ĝi gaskon'us, iom'et'e ĝi kri'pep'us, dum fremd'a man'o trov'iĝ'us proksim'e, sed post'e ĝi konsol'iĝ'us kaj gust'um'us la et'a'j'n verd'a'j'n foli'et'o'j'n. Manj'o tio'n sci'is kaj ŝi riproĉ'is al ĝi en si'a kor'o, ke ĝi est'as tiel mal'pur'a kaj manĝ'em'a. Ŝi, jes, lek'is fremd'a'j'n bon'bon'o'j'n, sed la kanario tio'n kvazaŭ ne rajt'us.

Fort'a'n horor'o'n sent'is la kanario, kiam foj'e ven'is la patr'o de Rezinjo. Tio signif'is du fort'eg'a'j'n, pez'a'j'n nigr'a'j'n man'o'j'n, du ŝov'il'o'j'n, kre'it'a'j'n efektiv'e por mort'ig'i, por tenebr'a'j krim'ag'o'j. Kaj ĉio est'is mal'hel'a, terur'a — la tut'a nigr'a statur'o, long'a'j lip'har'o'j sur li'a vizaĝ'o, profund'a kaj raŭk'a voĉ'o. Dum tiu horor'ul'o trov'iĝ'is en la ĉambr'o, la kanario bek'pik'is eĉ ne unu grajn'o'n. Rezinjo ne permes'is, ke ŝi'a patr'o paŝ'u al la kaĝ'o.

Tamen ŝi trov'is si'n iom'et'e en embaras'o kaj ŝi komenc'is parol'i al la kanario.

”Kial vi do tim'as, Hanĉjo mal'saĝ'a? La patr'o tamen est'as tiel mal'grand'a, li ne far'os al vi i'o'n mal'bon'a'n!”

Sed la kanario nur rigard'is. Mal'grand'a! Li bezon'us nur iom'et'e mov'i tiu'n si'a'n ŝov'il'o'n, nur iom'et'e kun'prem'i! — Kaj ĝi rigard'is streĉ'e kaj rigid'e, kia'manier'e tiu monstr'o mov'iĝ'is en la ĉambr'o, kiel ĝi fin'fin'e for'rul'iĝ'is kaj fin'e ferm'is la pord'o'n.

”Di'o kompens'u! Est'u laŭd'at'a Jesuo Krist'o!”

La viv'o est'is tie ekster'e, la rid'o est'is en la ĉambr'o, la blank'a'j lit'o'j bril'is ...

Sent'is la et'a kanario i'o'n tenebr'a'n, tial ĝi foj'e est'is iom'et'e melankoli'a. La tut'a ve'o ven'as de ekster'e, sed kiam ĝi ven'as kaj en kia form'o, neni'u sci'as. Tie ekster'e kaŝ'iĝ'as terur'a'j mir'aĵ'o'j, subit'e io pov'as mal'ferm'i la pord'o'n kaj aper'as ... Fort'eg'a'j nigr'a'j man'o'j etend'iĝ'as ĝis la lit'o'j, en la kaĝ'o'n; neni'u voĉ'o aŭd'iĝ'as de ie ajn; la okul'o'j streĉ'e rigard'as en frid'a angor'o, ili ne pov'as pet'i ...

”Ne tim'u, Hanĉjo!” konsol'is ĝi'n Manj'o, kiam ĝi si'n kaŝ'is, kiam ĝi subit'e ek'ĝem'is pro fort'a tim'o. ”Ne tim'u, ja mi est'as ĉe vi!” Ĝi flug'is sur ŝi'a'n kap'o'n, ĝi lud'is per la mol'a'j hel'a'j har'o'j, kaj se ĝi el'tir'is har'o'n, ĝi kun'port'is ĝi'n tuj en la kaĝ'o'n.

Foj'e ĝi marŝ'et'is en la tut'a ĉambr'o, de lit'o al lit'o ĝi marŝ'is, agrabl'e amuz'iĝ'ant'e, iom'et'e koler'ant'e, ĝi dum mal'long'a temp'o kant'is, bek'pik'is pan'er'o'n, sed fin'e ĝi trov'is blank'a'n faden'o'n aŭ ĝi el'tir'is el la kusen'o mol'a'n plum'et'o'n kaj re'ven'is en la kaĝ'o'n. Ĝi met'is faden'o'n, plum'et'o'n en la angul'o'n, iom'et'e pri'pens'is, sed ĝi ne pov'is tir'i la pens'o'n ĝis konklud'o. Ĝi salt'is sur la plej alt'a'n ŝtup'et'o'n, frot'is la faden'o'n inter si'a'j pied'o'j kaj ek'kant'is long'a'n kaj bel'a'n kant'o'n.

La knab'in'o'j rigard'is al ĝi per kontent'a kaj am'plen'a rigard'o, nur'a'j patr'in'ec'a'j vizaĝ'o'j.

”Jen ni'a et'a kanario, tia neni'e ekzist'as kaj neniam ekzist'is!”

Sed sur la pord'o'n frap'is la viv'o, kiu viv'is ekster'e en si'a horor'o.

Est'is trist'a dimanĉ'o, frid'a kaj nebul'a tag'o est'is ekster'e, ven'is mal'mult'a'j hom'o'j kaj ili est'is eĉ pli enu'a'j ol ceter'e. Manj'o sen'zorg'e turn'is la rigard'o'n; ven'is la patr'in'o, iom'et'e sid'is kaj for'ir'is. Io sen'kompar'e pez'a kaj melankoli'a trov'iĝ'is en la ĉambr'o, sam'e kiel la nebul'a veter'o tie ekster'e, kiel la tut'a viv'o tie ekster'e. Ne jam frap'is sur la pord'o'n, kaj jam trov'iĝ'is en la ĉambr'o li'a mal'san'a spir'o. Katinjo atend'is, mal'trankvil'a'j est'is ŝi'a'j okul'o'j, la patr'in'o ne ven'is. Kaj tiam mal'ferm'iĝ'is la pord'o plen'e kaj iu ven'is bru'e.

En la pord'a kadr'o aper'is grand'a, lar ̧ŝultra vir'o. Li est'is mal'bon'e vest'it'a, tre mal'pur'a kaj ĉifon'it'a. Est'is mal'varm'eg'o ekster'e, sed li port'is mal'dik'a'n nigr'a'n frak'o'n, for'uz'it'a'n kaj makul'it'a'n. Li'a griz'a, kruc'e stri'it'a pantalon'o est'is sub'e komplet'e ĉifon'it'a kaj ankaŭ li'a'j ŝu'o'j est'is for'uz'it'a'j, ili faŭk'is, tiel ke oni pov'is vid'i mal'sek'a'j'n ŝtrump'o'j'n. Li'a vizaĝ'o est'is ŝvel'int'a, ne'raz'it'a, griz'e pal'a, li'a'j okul'o'j rigard'is mal'klar'e, ili est'is tut'e ruĝ'a'j.

Li halt'is en la pord'a kadr'o kaj al'rigard'is la ĉambr'o'n.

”Kie est'as Katinjo?”

Li ne vid'is ŝi'n, ŝi trov'iĝ'is apud ŝi, en la unu'a lit'o.

Kaj Katinjo tut'e sku'iĝ'is, ŝi lev'is si'a'n et'a'n man'o'n, kvazaŭ ŝi vol'us si'n defend'i, sed ŝi pov'is lev'i si'a'n mal'san'a'n man'o'n nur ĝis la vizaĝ'o.

”Nu, vid'u, Katinjo, hodiaŭ ven'is mi! Por vid'i vi'n! Kial vi rigard'as, ĉu vi tio'n ne trov'as en ord'o?”

Katinjo rigard'is, kvazaŭ la patr'o vol'us ŝi'n frap'i per si'a pugn'o kaj ŝi daŭr'e ten'is la man'o'n antaŭ la vizaĝ'o. Frat'ul'in'o Cecili'a ven'is, ŝi star'is apud la pord'o, kun vizaĝ'o ruĝ'a pro mal'trankvil'o; ili ambaŭ rigard'is sam'e, tim'em'e kaj sci'vol'e, la frat'ul'in'o kaj la kanario.

”Jam mi bon'e vid'as, Katinjo, jam mi tut'e bon'e vid'as! Kia'j'n afer'o'j'n ŝi dir'is al vi? Mi ven'is tial, ke mi vi'n iom'et'e vid'u. Ĉu vi ver'e opini'as, ke mi est'as tia drink'em'ul'o? Ke mi ĉio'n for'konsum'as, for'trink'as en brand'a form'o? Ke mi eĉ forint'o'n ne don'as al ŝi, ke mi bat'as la infan'o'j'n? Ke ili mal'sat'as? Ke ili nud'as? — Mensog'o, Katinja, mensog'o! Sci'is mi bon'e, ke ŝi ĉio'n tio'n rakont'as al vi kaj ke vi ĉio'n tio'n kred'as, vi infan'o stult'a!

Mi don'as sufiĉ'e da mon'o al ŝi, sed ŝi —”

Li parol'is tre laŭt'e, rapid'e kaj koler'o'plen'e; li ten'is la man'o'n de Katinjo, tiel ke ŝi sent'is dolor'o'n. Frat'ul'in'o Cecili'a vid'is la vizaĝ'o'n de Katinjo, ŝi sent'is kompat'o'n por ŝi kaj ŝi hav'is strang'a'n tim'o'n. Li turn'is si'n subit'e al ŝi.

”Nu, frat'ul'in'o grac'a, ne rigard'u mi'n tiel, ne ven'is mi ŝtel'i!”

Kaj li vol'is ek'rid'et'i.

”Pardon'u, mi ne est'as, kiel vi ebl'e opini'as, vir'o sen bon'a kondut'o, drink'em'ul'o kaj tiel. Pardon'u, mi kon'as la franc'a'n lingv'o'n. Comment vous portez-vous? — Neni'o? ... Katinjo, nu, eĉ ĝis nun vi ne al'kutim'iĝ'is al mi ...”

La lip'o'j rid'et'is afabl'e, sed en li'a'j okul'o'j fulm'is sen'voĉ'a koler'o.

”Jen, Katinjo, mi kun'port'is i'o'n por vi. Ĉu ŝi kun'port'as al vi i'o'n, kiam ŝi ven'as? ... Jen, pren'u kaj manĝ'u, est'as bon'gust'a!”

Li kun'port'is biskot'o'j'n kaj ili odor'is je brand'o. Katinjo abomen'iĝ'is, kiam ŝi vid'is ili'n, sed ŝi trem'is de tim'o kaj ŝi manĝ'is.

Post'e li rigard'is ĉirkaŭ si en la ĉambr'o. Et'a'j, tim'iĝ'int'a'j vizaĝ'o'j streĉ'okul'is al li, neni'u voĉ'o aŭd'iĝ'is. Kaj li vast'e ek'rid'is.

”Kial vi tim'as antaŭ mi, infan'o'j? Ĉu mi est'as tia? Atend'u, vi, atend'u!”

Li turn'is si'n al Aloiza. Aloiza rigard'is aŭdac'e, sed ŝi ten'is la seĝ'o'n spasm'e per ambaŭ man'o'j.

”He, infan'o'j, mi ne est'as tia! Se mi sci'us, mi al'port'us al vi kelk'io'n. Al ĉiu'j! Bombon'o'j'n, pom'o'j'n, oranĝ'o'j'n! Kiam mi ven'os la sekv'a'n foj'o'n, mi al'port'os por vi ĉiu'j!”

Li rid'is, sed la koler'o el'verŝ'iĝ'is el li'a kor'o en okul'o'j'n, sur'frunt'e'n, sur li'a'n tut'a'n vizaĝ'o'n; li'a'j lip'o'j mal'ferm'iĝ'is, kvazaŭ ili rid'us, sed ili nur montr'is akr'a'j'n malic'a'j'n dent'o'j'n.

”Sed kial vi tim'as mi'n? Nu, kial?”

Li turn'is si'a'n rigard'o'n al Katinjo; ŝi kuŝ'is en la lit'o kiel mort'ant'a paser'et'o en la polm'o.

Li ne fart'is plu agrabl'e, li bedaŭr'is, ke li tut'e ven'is. Sed li vol'is adiaŭ'i afabl'e — li sent'is, kvazaŭ de ie aŭd'iĝ'us vok'o en bel'a voĉ'o, el ia pra'temp'a pas'int'o.

Li kares'is la vang'o'j'n de Katinjo; li'a man'o est'is rasp'a kaj ĝi mal'bon'odor'is.

”Ne est'as mi tiel malic'a, Katinjo, kiel vi pens'as. Ĉiu hom'o hav'as pli nigr'a'n ombr'o'n ol li mem est'as. Ben'o'n al vi, Katinjo!”

Kaj li turn'is si'n.

”Ne est'as mi tiel malic'a, infan'o'j, ne rigard'u mi'n tiel!”

Aŭd'iĝ'is pep'ad'o, ĝem'ad'o.

”He, kaj kanarion vi ankaŭ hav'as, kiel bel'a'n kanarion, he!”

Aŭd'iĝ'is vok'o en li'a kor'o kaj kant'o, li mem ne sci'is, kia'manier'e tio okaz'is. Kaj li marŝ'is trans la ĉambr'o'n, grand'a kaj nigr'a, de angor'o pal'iĝ'int'a'j vizaĝ'o'j rigard'is li'n.

Manj'o vol'is lev'iĝ'i, ŝi vol'is lev'i la man'o'n, ŝi vol'is ek'parol'i ... ”Ne tuŝ'u la kanarion, neniel!” Sed ŝi ne mov'iĝ'is kaj neni'u voĉ'o el'iĝ'is el ŝi'a gorĝ'o ...

Sed la pord'et'o est'is mal'ferm'it'a, Di'o tio'n vol'is, kaj ĝi est'is mal'ferm'it'a.

La kanari'et'o rigard'is kaj trem'is. Tie io ven'is, ĝi proksim'iĝ'is kiel mont'o.

En last'a moment'o — jam etend'iĝ'is eg'a nigr'a man'o — ĝi salt'is al la sojl'o, ĝi'a'j pied'o'j est'is lam'it'a'j de angor'o, ĝi'a'j flug'il'o'j ne vol'is ĝi'n lev'i; est'is sen'konsci'a sen'esper'ig'a fort'o. Kaj tiam en ĝi ek'lum'is io strang'a — tie est'as solv'o, tie ekster'e! Per si'a tut'a fort'o ĝi ek'flug'is kontraŭ la fenestr'o, kolizi'is kun la vitr'o kaj fal'is sur fenestr'o'bret'o'n. Rezinjo est'is tie, pal'a, trem'ant'a.

Ŝi pren'is ĝi'n en si'a'n man'o'n, sekur'e, mal'fort'e, ŝi port'is ĝi'n al la lit'o, kie sid'is Manj'o kun man'o'j, apog'it'a'j je kusen'o'j, kun la okul'o'j larĝ'e mal'ferm'it'a'j, kun la lip'o'j viol'et'a'j.

Apenaŭ el'iĝ'is flustr'ant'a voĉ'o el la gorĝ'o de Rezinjo.

”Manj'o, rigard'u!”

Ŝi met'is la et'a'n kanarion sur la kap'kusen'o'n; ĝi ankoraŭ iom'et'e ek'trem'is kaj mort'is ...

Tiel ven'is la viv'o, viv'ant'a tie ekster'e, en si'a angor'o; ĝi ven'is kiel monstr'o mez'nokt'e — kaj rest'is la pal'a horor'o, kiam hel'iĝ'is maten'o kaj nur mal'rapid'e, pen'e, el'iĝ'is el la brust'o la voĉ'o, el'iĝ'is larm'o'j el okul'o'j kaj ek'spir'is kor'o ...

Proksim'iĝ'is vintr'o, la knab'in'o'j aŭd'is dum'vesper'e, kiel ĝi frap'is sur fenestr'o'n. Jam ĝi sen'foli'ig'is la arb'o'j'n tie ekster'e; la sun'o ne brul'is plu, ĝi bril'is kvazaŭ en mal'varm'a akv'o, en grand'a kviet'a river'o tie supr'e, kiu jam kovr'iĝ'is per hel'a glaci'o.

Sed ĉi tie en'e ne est'is vintr'o, ne est'is frost'o, ne ŝtorm'o; la vintr'o ven'is kiel la Di'a beb'o, hejm'varm'a kaj afabl'a. Kiel la Di'a beb'o ĝi ven'is kaj kiel frat'ul'in'o Cecili'a, kiu aranĝ'is la krip'o'n kaj rid'et'is kun rid'et'ant'a'j okul'o'j, plen'a'j de mister'o.

Ven'is maten'e frat'ul'in'o Cecili'a, ŝi kaŝ'is i'o'n en si'a'j man'o'j, sed tio mov'iĝ'is kaj pied'bat'et'is.

”Infan'o'j, rigard'u!”

Ŝi klin'iĝ'is, ŝi las'is tio'n el si'a'j man'o'j kaj tio salt'is plank'e'n — rid'ind'a, mal'lert'a, nigr'a.

Ŝi ek'rid'is laŭt'e.

”Paser'o! Paser'o!”

La paser'o konsider'is pri neni'u. Ĝi est'is ankoraŭ tre jun'a, ĝi eĉ ne ankoraŭ pov'is bek'pik'i grajn'o'j'n kaj oni dev'us ĝi'n nutr'i.

Ĝi est'is tut'e taŭz'a kaj mal'bel'a; ĝi ne ankoraŭ hav'is vost'o'n, plum'o'j pend'is de ĝi mal'lert'e kaj mal'ord'e — kvazaŭ tem'us pri mal'sek'a pelerin'o. La bek'o est'is tre grand'a, la okul'o'j'n oni ne pov'is vid'i. Ĝi salt'et'is, kvazaŭ ĝi vol'us fal'i kap'e'n, kaj ĝi tiel tramp'is, kvazaŭ ĝi port'us pantofl'o'j'n. Ĉiu'j knab'in'o'j kolekt'iĝ'is ĉirkaŭ ĝi, sed ĝi trov'is si'a'n voj'o'n — tramp’, tramp’ — kaj jam ĝi trov'iĝ'is sub la lit'o.

”Kie vi ĝi'n ricev'is, frat'ul'in'o Cecili'a?”

”Ĝi frost'iĝ'is en la ĝarden'o; ĝi fal'is de arb'o, ĉar ĝi ne pov'as flug'i, kompat'ind'ul'o!”

Ek'krak'is sub la lit'o, io renvers'iĝ'is, pantofl'o aŭ io simil'a. Kaj ĝi de'nov'e aper'is ĉe ali'a flank'o — tramp’, tramp’ ...

Frat'ul'in'o Cecili'a rigard'is al ĝi, kaj ĉar ĝi est'is tiel nigr'a kaj insid'em'a en si'a mal'sek'a pelerin'o, ŝi ek'rid'et'is.

”Anarki'ist'o!”

Kaj la anarki'ist'o ne en'hejm'iĝ'is, ĝi ne ŝat'is la bel'a'n, blank'a'n, hejt'it'a'n ĉambr'o'n. Ankaŭ am'o'n ĝi ne ŝat'is. La knab'in'o'j vol'is ĝi'n nutr'i. Manj'o pren'is ĝi'n al si en la lit'o'n por varm'ig'i ĝi'n. Ĝi ne ŝat'is manĝ'i kaj ĝi ankaŭ ne ŝat'is varm'iĝ'i. Apenaŭ Manj'o konsci'iĝ'is, jam io fal'et'is plank'e'n kaj — tramp’, tramp’ ...

”Kio pri tiu ĉi paser'o?” Manj'o mal'bon'humor'e demand'is; ŝi est'is ĉagren'it'a, ĉar ĝi ne atent'is pri ŝi kaj ne ŝat'is ŝi'a'n am'o'n.

”Vi ne sci'as ĝi'n nutr'i!” dir'is Aloiza kaj vetur'is tie'n re'e'n post ĝi en la ĉambr'o; ĝi tramp'is tie'n re'e'n kaj re'tir'iĝ'is, sed Aloiza far'iĝ'is lac'a.

”Kial ŝi al'port'is al ni tiu'n ĉi mal'bel'a'n best'o'n? Se ĉi tie neni'o plaĉ'as al ĝi, bon'vol'u ĝi frost'iĝ'i!”

La anarki'ist'o serĉ'is Di'o sci'as kio'n; ĝi esplor'et'is en angul'o'j, ĝi tra'pilgrim'is jam la tut'a'n ĉambr'eg'o'n; se ĝi ripoz'is, ĝi kaŝ'is si'n en mal'hel'a'n lok'o'n, kaj tiam oni vid'is bril'i du propr'a'vol'a'j'n, ribel'a'j'n okul'o'j'n.

Ili est'is pret'a'j ĝi'n las'i, sed frat'ul'in'o Cecili'a ne vol'is.

”Ĝi mem trov'os pan'er'o'j'n sub la tabl'o; ne est'as nepr'e, ke ĝi frost'iĝ'u.”

Ĝi proksim'iĝ'is al Aloiza, ŝi for'pel'is ĝi'n per frap'a man'mov'o kaj la knab'in'o'j rid'is, kiam ĝi fal'rul'iĝ'is kaj post'e balanc'ant'e kaj tramp'ant'e for'ir'is per mal'facil'a'j mov'o'j. Ĝi ating'is la fenestr'o'n, rigard'is supr'e'n kaj salt'et'is. Ĝi'a'j flug'il'o'j est'is tro mal'fort'a'j, ĝi pen'is kaj fal'is; apenaŭ du span'o'j'n alt'e'n ĝi pov'is salt'i, eĉ la rand'o'n de la lit'o ĝi ne ating'is. Ĝi kur'is tie'n re'e'n sub la fenestr'o laŭ ĝi'a tut'a larĝ'o, ĝi salt'is tie kaj ali'lok'e, sed neni'e la fenestr'o est'is pli mal'alt'a.

Ĝi vek'is kompat'o'n en Rezinjo, ŝi lev'is ĝi'n sur la fenestr'o'bret'o'n. Ĝi tuj ek'salt'is, kolizi'is kap'e kontraŭ la fenestr'o, efektiv'e per si'a tut'a et'a, mal'lert'a korp'o. Ĝi frap'is tie'n, sed io ĝi'n puŝ'is re'e'n, ĝi fal'is sur la bret'o'n. Ĝi tuj lev'iĝ'is, marŝ'is sur la bret'o iom'et'e antaŭ'e'n, ek'salt'is kaj de'nov'e kolizi'is. Kaj de'nov'e io ĝi'n puŝ'is re'e'n, de'nov'e ĝi renvers'iĝ'is kaj de'nov'e ĝi lev'iĝ'is. Ĝi halt'is mez'e de la bret'o, vid'is ekster'e'n — tie trov'iĝ'is ĉiel'o kaj nigr'a'j dom'o'j, ĝi vid'is pint'o'n de nud'a arb'o. Kaj la anarki'ist'o forges'is, ke ĝi est'is re'puŝ'it'a — ja tie ekster'e trov'iĝ'is la ĉiel'o kaj la nigr'a'j dom'o'j kaj vid'ebl'is nud'a'j arb'o'j kaj ĉio est'is tiel proksim'a ...

De'nov'e frap'is obtuz'e kaj de'nov'e io fal'is. Ĝi vol'is rapid'e lev'iĝ'i, sed ĝi renvers'iĝ'is, post'e ĝi tamen lev'iĝ'is kaj kuret'is sur la bret'o. Ĝi ne sci'is, ke io ĝi'n re'puŝ'is, ĝi sci'is nur tio'n, ke ekster'e est'as la ĉiel'o kaj la arb'o'j. Tiel frap'is obtuz'e, sen'ĉes'e, kvazaŭ iu bat'us pugn'e kontraŭ la fenestr'o.

”Do, salt'u ekster'e'n! Nu, salt'u ekster'e'n! Salt'u! Salt'u! Hop!”

Aloiza malic'e rid'is, ĉiu'j ĉe'est'is kaj rigard'is, kiel ĝi salt'et'is kaj fal'is.

”Salt'u ekster'e'n, se ne plaĉ'as al vi ĉe ni! Salt'u anarki'ist'o!”

Io kolizi'is kaj renvers'iĝ'is kaj fal'is plank'e'n kiel pez'a nigr'a lan'bul'o.

”Ĝi mort'is!”

Ili rigard'is, neni'u el ili mov'is si'n. Sed la paser'o sku'iĝ'is, ek'sving'is per si'a'j flav'a'j gamb'et'o'j kaj lev'iĝ'is.

”He, paser'o!” koler'iĝ'is Aloiza. ”Ĝi est'as kvazaŭ far'it'a el lign'o.”

Tuj, kiam ĝi lev'iĝ'is, jam ĝi salt'is kontraŭ la fenestr'o, sed nun ne plu ol unu span'o'n de alt'ec'o; ĝi fal'is eĉ pli pez'e, jam pli sur'brust'e'n kaj sur'kap'e'n ol sur'pied'e'n. Sed ĝi ne lac'iĝ'is, tiel bon'e ĝi sci'is, ke fin'fin'e ĝi salt'os sufiĉ'e alt'e'n kaj for'flug'os ekster'e'n, kie trov'iĝ'as la ĉiel'o kaj la arb'o'j. Dum la tut'a temp'o ĝi ne el'ig'is son'o'n, ne trov'iĝ'is iu, al kiu ĝi parol'us, pri kiu ĝi koler'iĝ'us aŭ kiu'n ĝi por io pet'us.

Kaj sen'ĉes'e tiel aŭd'iĝ'is salt'ad'o, kuret'ad'o ĉe la fenestr'o, salt'ad'o kaj fal'ad'o.

Sed kiam ĝi al'rigard'is supr'o'n, antaŭ ĝi'a'j okul'o'j pli kaj pli far'iĝ'is mal'hel'e, la ĉiel'o mal'aper'is, mal'aper'is la arb'o'j, la nokt'o kun si'a'j mal'hel'a'j konstru'aĵ'o'j dis'vast'iĝ'is kaj dis'vast'iĝ'is, ĝi kovr'is ĉio'n.

Ankoraŭ'foj'e ĝi salt'is, nur unu col'o'n de alt'ec'o — sed rigard'u, jam ne plu io trov'iĝ'is por ĝi, ankaŭ la fenestr'o ne ...

Ili ne plu atent'is pri ĝi, la lum'o jam bril'is, ili prepar'is si'n por en'lit'iĝ'i. Ĉes'is la fal'ad'o, ankaŭ la tret'et'ad'o ne aŭd'iĝ'is plu, la anarki'ist'o si'n kaŝ'is, Di'o sci'as, kie'n. Neni'o plu mov'iĝ'is, ili ek'dorm'is ...

Kiam Aloiza fru'maten'e sur'met'is si'a'j'n pantofl'o'j'n, ŝi ek'tim'is kaj ek'kri'is. La nigr'a lan'bul'o rul'iĝ'is el ŝi'a pantofl'o, ĝi est'is kaŝ'it'a profund'e de ĝi.

Ŝi puŝ'eg'is ĝi'n for'e'n per si'a pied'o, la anarki'ist'o naŭz'ig'is ŝi'n.

La ung'o'j est'is strang'e tord'it'a'j, kun'prem'it'a'j, ĝi'a kap'o est'is tut'e vund'it'a, apenaŭ oni pov'is konstat'i, kie trov'iĝ'as la okul'o'j kaj kie est'as la bek'o, ĉio est'is plen'a de sang'o kaj taŭz'it'a.

Ŝi pren'is bala'il'o'n kaj for'bala'is ĝi'n tra la pord'o en la koridor'o'n.

Tiel ĝi pere'is, post ĝi trov'iĝ'is nek ies mal'ĝoj'o nek ies memor'o.

V

La vintr'o ekster'e est'is akr'a kaj mal'amik'a; la ĉiel'o est'is moroz'a kaj oni pov'is vid'i, ke eĉ la nub'o'j est'is mal'varm'a'j, naĝ'ant'a'j sub ĝi. Sur la nud'a'j'n branĉ'o'j'n ekster'e ek'sid'is prujn'o, la fenestr'o'j est'is fru'maten'e kovr'it'a'j per glaci'a'j flor'o'j. Sen'dent'a kaj mal'afabl'a aĝ'ul'in'o est'is la vintr'o ekster'e, avar'a old'ul'in'o, grumbl'em'a, marŝ'ant'a per long'a'j paŝ'o'j sur sek'a neĝ'o, rasl'ant'e per rozari'o.

Sed ali'a ĝi est'is en la ĉambr'o; ĝi est'is la pa'nj'o, sid'ant'a ĉe la forn'o, rakont'ant'a fabel'o'j'n pri natur'spirit'o'j kaj nokt'o'mez'a'j fantom'o'j ...

Jam fru'e ven'is la nokt'o; ven'is ombr'o'j kaj ven'is pac'o. Varm'a kaj afabl'a est'is la lum'o, kiu flu'is de la plafon'o, la lum'o de la hejm'a, gaj'a sun'o, kiu ne est'as tiel orgojl'a kaj sinjor'ec'a kiel la sun'o tie ekster'e, kiu nur mal'oft'e rid'et'as; sed tiu ĉi et'a blank'a sun'et'o est'is distr'ig'a, kvazaŭ ĝi mem rakont'us gaj'a'j'n fabel'o'j'n kaj mem rid'us pro ili ... Sed ekster'e est'is frost'o kaj est'is nokt'o; la viv'o, mal'estim'it'a kaj mal'estim'ind'a, pas'is preter'e; la sen'dent'a, mal'afabl'a old'ul'in'o grumbl'e preter'pas'is kaj rasl'is per si'a rozari'o ...

Kiel sorĉ'ist'in'o preter'pas'is la vintr'o, pas'is la viv'o. La infan'o'j tim'is pro ĝi, ili kun'puŝ'iĝ'is en angul'o'n kaj rigard'is per tim'ig'it'a'j okul'o'j. Tiel rakont'as la fabel'o: lev'iĝ'is la infan'o kaj ir'is post la old'ul'in'o-sorĉ'ist'in'o, sur la dik'a ne ̧tavolo, tra la vintr'a arb'ar'o; kie'n ajn ŝi li'n invit'is, li post'sekv'is ŝi'n, trem'ant'a pro la frost'o, kun la kor'o plen'a de tim'o kaj strang'a sopir'o. Ir'is la infan'o post la old'ul'in'o, tra la vintr'a arb'ar'o; li perd'iĝ'is kaj ek'kuŝ'is kaj trist'e mort'is; el distanc'o raŭk'e ek'rid'is la old'ul'in'o ...

Esting'iĝ'is la afabl'a sun'o sub la plafon'o; ekster'e muĝ'is la vent'o kaj la fenestr'o'j foj'e ek'trem'et'is; ili mal'perfekt'e ferm'is kaj la vintr'a nokt'o rigard'is tra breĉ'o'j.

Tin'a hav'is impres'o'n, ke la vintr'a nokt'o rigard'as sur ŝi'a'n lit'o'n per si'a'j grand'a'j nigr'a'j okul'o'j. Ŝi sent'is pez'o'n en si'a kor'o, ŝi ne est'is dorm'em'a. Ŝi'a kap'kusen'o est'is varm'eg'a, ŝi'a tut'a lit'o est'is varm'eg'a kaj dur'a. Ŝi ek'sid'is; la okul'o'j al'kutim'iĝ'is al la mal'lum'o kaj vid'is ĉirkaŭ'e en la ĉambr'o: lit'o ĉe lit'o, taŭz'it'a'j kap'o'j, du'on'e mal'ferm'it'a'j stertor'ant'a'j buŝ'o'j; la vizaĝ'o'j est'is ali'aspekt'a'j ol dum'tag'e; nun sur ili leg'iĝ'is nek gaj'ec'o nek jun'ec'o; sur ili'a'j vang'o'j, ĉirkaŭ la okul'o'j kaj lip'o'j vid'iĝ'is old'ec'a, mal'san'a esprim'o; apart'e abomen'a est'is la vizaĝ'o de la ĝib'o'hav'a Brigit'a, griz'a-flav'a, strang'e afekci'it'a, kvazaŭ vizaĝ'o de simi'o; el'sub la kovr'il'o etend'iĝ'is la gamb'o: ost'o, en'volv'it'a en mal'dens'a'n flav'et'a'n haŭt'o'n. Super la lit'o'j alt'a'j mort'a'j vand'o'j — tia'j vand'o'j, pens'is Tin'a, trov'iĝ'as en mal'liber'ej'o'j, vand'o'j, sur kiu'j est'as skrib'it'a la sufer'o kaj la povr'ec'o de la hom'o'j, kiu'j al ili rigard'is. Ĉiu'j suspir'o'j rest'is daŭr'e sur ili, ĉiu'j pez'a'j pens'o'j rest'is tie; kaj kiam est'as nokt'o kaj silent'o, tiam de'nov'e aŭd'iĝ'as la sopir'o'j, vek'iĝ'as la mal'nov'a sufer'ad'o kaj plend'as per klar'a'j vort'o'j. Ve al tiu, kiu vek'iĝ'as kaj aŭskult'as, ve al tiu, kiu kon'as tiu'j'n suspir'o'j'n kaj kompren'as tiu'j'n vort'o'j'n; li neniam ili'n forges'as kaj trist'a est'as li'a viv'o.

Tin'a aŭskult'is kaj kompren'is ĉio'n kaj tial ŝi'a viv'o est'is sen ĝoj'o. Tin'a, kia est'is vi'a jun'ec'o? Ŝi sent'is frost'iĝ'o'n, ŝi'a'j vang'o'j sulk'iĝ'is kaj ŝajn'is al ŝi mal'mol'a'j kaj mal'varm'a'j, kvazaŭ led'a'j; ŝi vid'is nun preciz'e en la tut'a ĉambr'o; kaj kvazaŭ tem'us pri mort'o'ĉambr'o kaj kvazaŭ ŝi'a tut'a viv'o est'us mort'o'ĉambr'o ...

Sed iam est'is ali'e. Est'as skrib'it'e en la fabel'o, ke oni viv'is ali'a'n viv'o'n, antaŭ ol oni nask'iĝ'is, kaj tiu ali'a viv'o plen'is de ĝoj'o.

Ver'o'n dir'as tiu fabel'o. Tin'a ver'dir'e ne re'memor'is plu, ŝi nur sent'is, ke iam est'is ali'e — Di'o sci'as kiam, Di'o sci'as, en kiu mond'o. Iu vizaĝ'o viv'is en ŝi'a kor'o, bel'a kaj kompat'o'plen'a, kiel la vizaĝ'o de Di'patr'in'o en la kapel'o. Klin'iĝ'is tiu vizaĝ'o al ŝi, parol'is al ŝi afabl'e ... kaj tie est'is ĝarden'o ... bed'o'j kun ruĝ'a'j flor'o'j, verd'a'j herb'o'j kaj bel'a'j alt'kresk'a'j arb'o'j ... ŝi hav'is pup'o'n, vest'it'a'n en bunt'a'n silk'aĵ'o'n, kun long'a'j blond'a'j har'o'j ... Di'o sci'u, kiam tio est'is kaj en kiu mond'o; ĉio tio lul'iĝ'is, sub'ir'is; tio, kio'n ŝi ĵus ankoraŭ klar'e vid'is antaŭ si, ne ekzist'is plu ie, fal'is grand'a nigr'a kurten'o; el distanc'o plu'rigard'is nur kompat'a'j kaj mizerikord'a'j okul'o'j ...

La mort'o'ĉambr'o est'is ŝi'a viv'o de la unu'a tag'o kaj tio ĝi rest'os por etern'e.

Ŝi re'memor'is pri alt'a mal'larĝ'a ŝtup'ar'o en la antaŭ'urb'o.

Est'is antaŭ mult'e da temp'o. Ŝi grimp'is sur la ŝtup'ar'o, mal'rapid'e, ŝi'a mal'san'a gamb'o tir'iĝ'is post ŝi kiel mort'a. En si'a man'o ŝi prem'is botel'o'n kaj en la botel'o trov'iĝ'is prun'brand'o.

Ponard'et'o profund'iĝ'is en ŝi'a'n vund'o'n, ŝi ek'kri'is, Di'o kompat'u, la botel'o trov'iĝ'is frakas'it'a sur plank'o. En tiu moment'o la dolor'o ĉes'is, ĉio ĉes'is, kiel mort'o ĉio dis'flu'is en ŝi'a korp'o. Ŝi kaŝ'is si'n ĉe la ŝtup'ar'o kaj atend'is ĝis la nokt'o. Kaj kiam krepusk'iĝ'is, ŝi preĝ'is — ŝi pens'is, nun ven'os, Di'o sci'as de kie, la kompat'a man'o, ven'os probabl'e la Di'a anĝel'o mem, kiel okaz'is en la rakont'o, kaj pren'os ŝi'n kun si. Est'is mal'varm'e, jam anonc'is si'n la nokt'o. La koridor'o est'is sen'lum'a, nur ĉe la fenestr'o, kiu kun morn'a okul'o rigard'is sur la mal'vast'a'n kort'o'n, trov'iĝ'is io blank'a. Tio pli kaj pli lum'is, ŝajn'is, ke ĝi mov'iĝ'as, send'as signal'o'j'n. Ŝi sent'is angor'o'n, ŝi'a kap'o fal'is inter la genu'o'j'n, ŝi'a korp'o sku'iĝ'is. Ŝi ramp'is al la pord'o, ŝi aŭskult'is, ŝi'a man'o tim'em'e puŝ'is sur la klink'o'n. La pord'o mal'ferm'iĝ'is kaj tiam io mov'iĝ'is ankaŭ intern'e, aŭd'iĝ'is tumult'o, kvazaŭ iu renvers'us seĝ'o'n. Io proksim'iĝ'is kun pez'a'j, ne'cert'a'j paŝ'o'j, okul'par'o ek'bril'is. ”Kie vi hav'as la brand'o'n?” Ŝi klin'is si'a'n kap'o'n, prem'is la okul'o'j'n kaj etend'is la tim'em'a'j'n man'o'j'n antaŭ si. Io kapt'is ŝi'n per eg'a fort'o, ŝi'a kap'o frap'is kontraŭ la plank'o, kontraŭ la vand'o, ŝi'a mal'san'a gamb'o strang'e glit'is, ŝi ne sent'is dolor'o'n, ŝi est'is kvazaŭ'mort'a kaj mal'pez'a, kiel vest'o'pec'o. Ŝi ne pet'is, ŝi eĉ ne plor'is; en ŝi super'reg'is io dolĉ'a, mol'a, ĉio silent'is, strang'e kviet'is. Kiam ŝi vek'iĝ'is, ŝi neniam plu pov'is lev'iĝ'i; el la vund'o daŭr'e flu'is.

Ĉio est'is tie strang'a, Di'o evident'e mal'ben'is tiu'n dom'o'n kaj ĉiu'j'n hom'o'j'n, kiu'j tie loĝ'is kaj la tut'a'n mal'hel'a'n antaŭ'urb'o'n.

Tie ne est'is afabl'a'j vizaĝ'o'j, ne est'is gaj'a'j okul'o'j; nigr'a est'is ĉio kaj mal'pur'a, ĉio fetor'is je brand'o kaj je sterk'o. Ŝi ek'tim'is, kiam proksim'iĝ'is paŝ'o, ja ĉiu'j hom'o'j por ŝi est'is malic'a'j ...

Ven'is tiu vintr'o, kiam oni pren'is ŝi'a'n lit'o'n kaj port'is ŝi'n mal'supr'e'n sur la alt'a, mal'larĝ'a ŝtup'ar'o kaj met'is ŝi'n en la kort'o sur la amas'o'n de sterk'o. Tie ŝi kuŝ'is dum du tag'o'j kaj du nokt'o'j; est'is frost'eg'o kaj en la du'a nokt'o neĝ'is, tiel er'ec'e kaj frost'e, ke neĝ'er'o'j pik'is en la vang'o'j'n, la man'o'j'n kiel per pingl'o'j.

Sed tiu nokt'o est'is bel'a, el ĉiu'j nokt'o'j la plej bel'a. Tin'a est'is mal'sat'a kaj ŝi pet'us pan'o'n, sed neni'u trov'iĝ'is tie. Tiel krepusk'is, ĉio est'is silent'a kaj sol'ec'a kaj Tin'a dezir'is por si mort'o'n.

La unu'a'n foj'o'n ŝi dezir'is al si mort'o'n kaj je tiu dezir'o ŝi sent'is flu'o'n de dolĉ'ec'o. Ĉio matur'iĝ'is en ŝi en tiu hor'o, tiu'n nokt'o'n.

”Kia est'as la mort'o?” pens'is Tin'a Ŝi est'as old'ul'in'o, en'volv'it'a en varm'a'n pelt'o'n, varm'a'n tuk'o'n ŝi hav'as sur'kap'e kaj el'sub la kap'tuk'o rigard'as afabl'a'j okul'o'j. Plekt'it'a'n korb'o'n ŝi hav'as en si'a man'o, blank'tuk'e kovr'it'a'n, kaj en la korb'o trov'iĝ'as kuk'o'j; bel'e odor'as, kvazaŭ el dolĉ'aĵ'ej'o. Ŝi ven'as pli proksim'e'n kaj rigard'as kaj klin'iĝ'as. Ŝi mal'kovr'as la korb'o'n kaj pren'as el ĝi ... ĉu ne ven'as ŝi de tie efektiv'e? Io mov'iĝ'is, io montr'iĝ'is ĉe la mur'o, ĝi lul'as, pendol'as, sed ne al'proksim'iĝ'as ...

Afabl'a old'ul'in'o, volv'it'a en varm'a'n pelt'o'n, ven'u proksim'e'n!

... ”Lev'iĝ'u, Tin'a,” tio dir'as, ”ven'u kun mi!” Kaj ŝi lev'iĝ'as kaj ir'as ... Jen, ŝi lev'iĝ'is kaj ek'marŝ'is. Ŝi ir'is kvazaŭ en sonĝ'o, facil'e, ŝi'a'j pied'o'j apenaŭ tuŝ'is la ter'o'n. Mal'ferm'iĝ'is la mond'o, mal'ferm'iĝ'is la ĉiel'o. Tin'a re'memor'is pri si'a mal'pur'a kaj ĉifon'it'a vest'o kaj ŝi hont'is. Sed kiam ŝi rigard'is al si'a jup'o, ŝi est'is tre ĝoj'a, ke ŝi port'as bel'a'n blank'a'n jup'o'n kun ruĝ'a ruband'o. Jam la stel'o'j ven'is proksim'e'n, preskaŭ ŝi'a'j man'o'j pov'us ili'n tuŝ'i, bril'a'j ili est'is kaj afabl'e flirt'ant'a'j, kiel la stel'o'j sur la krist'nask'a arb'o, ekspozici'it'a en la dolĉ'aĵ'ej'a montr'o'fenestr'o. Ven'is anĝel'o'j, sving'ant'a'j mal'fort'e per si'a'j blank'a'j flug'il'o'j, ke agrabl'a vent'et'o spir'iĝ'is al ŝi'a'j vang'o'j. El mal'proksim'o ek'bril'is kvazaŭ sun'o, kloŝ'o'j ek'sonor'is, sonor'il'a'j voĉ'o'j ek'kant'is ĝoj'plen'a'n kant'o'n. Ŝi prem'is si'n al la old'ul'in'o, pro ĝoj'o ŝi ferm'is si'a'j'n okul'o'j'n ... Kaj kiam ŝi ferm'is la okul'o'j'n, ĉio ek'silent'is; tiam el mal'proksim'o'j lev'iĝ'is brusk'a voĉ'o, frap'ant'a ŝi'n kvazaŭ pugn'e, aŭd'iĝ'is ankaŭ ali'a'j voĉ'o'j, ili pli kaj pli proksim'iĝ'is, ŝi jam preskaŭ pov'is disting'i unu'op'a'j'n vort'o'j'n, sed ŝi ne kuraĝ'is mal'ferm'i la okul'o'j'n. Ili ven'is, kapt'is la lit'o'n kaj ĝi'n lev'is; ŝi delikat'e mov'is si'a'j'n palpebr'o'j'n, sed ili est'is pez'a'j, kvazaŭ lign'a'j, apenaŭ iom'et'e lum'is: barb'o'hav'a'j vir'a'j vizaĝ'o'j, fremd'a'j hom'o'j ... Neĝ'er'o fal'is sur ŝi'a'n okul'o'n, ŝi'n tra'kur'is trem'et'o kaj ĉio mal'aper'is, ne est'is plu la kort'o nek fremd'a'j vizaĝ'o'j, neni'o plu est'is ...

Ankaŭ tio est'is ali'a mond'o, ali'a viv'o tio est'is; nun ĝi est'as mal'antaŭ nigr'a kurten'o, kiu nur foj'e mal'ferm'iĝ'as, nur por'moment'e — tiam, kiam est'as nokt'o kaj la okul'o'j gap'as al la griz'a'j vand'o'j de la mort'o'ĉambr'o. Sur la vand'o montr'iĝ'as strang'a bild'o, aper'as alt'a mal'larĝ'a ŝtup'ar'o, bild'iĝ'as la kort'o, ĉirkaŭ'mason'it'a de humid'a mur'o, el kiu rigard'as mal'pur'a'j fenestr'o'j, kvazaŭ mort'o'avid'a'j okul'o'j de mal'san'ul'o, mort'ant'a sur la sterk'amas'o. Di'o sci'u, kiam tio okaz'is kaj en kiu mond'o ...

Susur'is ĉe la lit'o apud la fenestr'o; Manj'o suspir'is en dorm'o kaj sving'is per si'a man'o. Tin'a ek'trem'is pro frost'o, ŝi kuŝ'iĝ'is kaj kovr'is si'n ĝis la kol'o. Tuj la kap'kusen'o de'nov'e far'iĝ'is varm'eg'a kaj mal'mol'a, pens'o'j ven'is, dorm'o ne est'is ...

Jam dum long'a temp'o ne plu est'is dorm'o, ne est'is bel'a'j rev'o'j; ŝi'a kor'o est'is trist'a, ĝi i'o'n dezir'is, ne sci'ant'e kie'n si'n turn'i. Ŝi'a hejm'o est'is mal'vast'a: du metr'o'j'n long'a, metr'o'n larĝ'a, mal'larĝ'a kiel ĉerk'o. Neniam ŝi al'rigard'is la tabul'et'o'n, pend'ant'a'n super la lit'o, sur kiu est'is not'it'a la tag'o, kiam oni ŝi'n al'port'is. Jam pas'is long'a temp'o de tiam, la tut'a viv'o pas'is inter'temp'e; jar'o egal'is al jar'o, tag'o simil'is al tag'o ... Vojaĝ'ant'o marŝ'as, facil'a'j pens'o'j trov'iĝ'as en li'a kap'o, en li'a kor'o neni'a'j zorg'o'j; kiel sonĝ'o'j pas'as li'a vojaĝ'ad'o, li sent'as nek gamb'o'j'n nek si'n mem, li ne rigard'as antaŭ'e'n, ne rigard'as re'e'n, li est'as gaj'e perd'it'a kvazaŭ bird'o en la aer'o, port'at'a de la sud'a vent'o trans'land'e'n; sed subit'e li vek'iĝ'as, probabl'e krepusk'iĝ'is, ebl'e la ĉiel'o nub'iĝ'is; en li'a'n kor'o'n fal'as pez'a pens'o, li re'memor'as pri si, pri si'a trist'a viv'o, pri si'a mal'bel'a pas'int'o, pri silent'a est'ont'o; li rigard'as re'turn'e'n — kaj jen, li tra'marŝ'is la sen'mezur'a'n voj'o'n sen viv'i; li'a'j okul'o'j mal'ferm'iĝ'is kaj li'a kor'o nun est'as deprim'it'a, pez'a kaj ne'cert'a est'as li'a paŝ'o ... Okaz'is iu'nokt'e, ke ŝi ne pov'is dorm'i kaj tiam Tin'a aŭd'is la unu'a'n foj'o'n, kiel la vand'o'j parol'as. Ŝi aŭskult'is tim'em'e kaj ŝi ek'kon'is la mort'o'ĉambr'o'n. Lit'o apud lit'o, ĉerk'o apud ĉerk'o. Kaj la mort'int'o'j lev'iĝ'as, ir'as ĉirkaŭ'e'n, rid'as kaj babil'as. Sed ĉiu'j ili'a'j gest'o'j, ĉiu'j ili'a'j vort'o'j est'as la mort'o. Sed ŝi'a kor'o est'as varm'a, ŝi'a'j pens'o'j est'as mal'proksim'e ekster'e, tie, kie trov'iĝ'as la viv'o. Ŝi vid'is la mort'o'ĉambr'o'n, la viv'o ven'is en ŝi'a'n kor'o'n kaj kun la viv'o la tut'a amar'ec'o de ĝi ... Jes, ven'is la old'ul'in'o, rasl'ant'e per si'a rozari'o, ŝi'a sen'dent'a buŝ'o rid'is; kaj la infan'o lev'iĝ'is kaj post'sekv'is ŝi'n, kie'n ŝi invit'is, ŝi ir'is kaj perd'iĝ'is; perd'iĝ'is kaj pere'is, ĉar ŝi'a kor'o est'is varm'a kaj sen'pac'a ... Kie'n ajn ven'as la old'ul'in'o, sen'dent'a, per rozari'o rasl'ant'a, ven'as kun ŝi ankaŭ la mal'bon'o kaj mal'pacienc'o; rigard'as tra la fenestr'o, invit'as, kaj ve al tiu, kiu lev'iĝ'as ...

Manj'o vid'is, kiel pere'is la anarki'ist'o; ĝi dezir'is la viv'o'n kaj tamen mizer'e pere'is en la pantofl'o. Manj'o rigard'is al la vizaĝ'o de Tin'a kaj re'memor'is pri la anarki'ist'o, ja ŝi'a'j okul'o'j est'is mirakl'e klar'vid'a'j. Ŝi lev'iĝ'is mez'e de la nokt'o, rigard'is ĉirkaŭ si kaj vid'is, kiel Tin'a sid'as sur la lit'o; ekster'e est'is blank'a nokt'o, radi'o'j de la klar'a ĉiel'o si'n ban'is en la neĝ'o.

”Kial vi ne dorm'as, Tin'a?”

”Ho, Manj'o, mi tim'as.”

Manj'o ek'silent'is, pri'pens'is.

”Pacienc'u, Tin'a, vi re'san'iĝ'os kaj for'ir'os.”

Turn'is si'n Manj'o en la lit'o, komb'is per'man'e lac'e si'a'j'n har'o'j'n trans'frunt'e'n kaj trankvil'e ek'dorm'is. Tin'a rigard'is en la nokt'o'n, ĝis ŝi kuŝ'iĝ'is kiel en vertiĝ'o kaj ŝi'a'j mal'kviet'a'j pens'o'j trans'form'iĝ'is en sovaĝ'e bunt'a'j'n sonĝ'o'j'n ...

Ven'is fru'maten'e frat'ul'in'o Cecili'a, halt'ant'e ĉe la lit'o. Ŝi'a vizaĝ'o est'is serioz'a, kiel bel'a memor'o aper'is io en ŝi'a'j okul'o'j, sur ŝi'a'j lip'o'j. Ŝi rigard'is la vang'o'j'n, kiu'j est'is pal'e ruĝ'et'a'j, la okul'o'j'n, kiu'j bril'is kvazaŭ en febr'o, la lip'o'j'n, kiu'j est'is sek'a'j kaj sulk'iĝ'int'a'j. Ŝi halt'is kaj ne kuraĝ'is demand'i kaj pas'is preter'e; ankaŭ sur ŝi'a'j vang'o'j aper'is tiam ia sen'kutim'a ruĝ'ec'o kaj ankaŭ ŝi'a'j okul'o'j ek'bril'is — subit'e preter'flug'is ombr'o trans la somer'a herb'ej'o, ĝi preter'glit'is rapid'e ke'j ne rest'is spur'o post ĝi.

Tin'a ek'kon'is, ke la ĉerk'o est'as ŝi'a hejm'o. Ŝi viv'is inter mort'int'o'j kaj ili'a tut'a ag'ad'o ŝajn'is al ŝi abomen'a kaj rid'ind'a.

Ŝi'a'j okul'o'j rigard'is en ali'a'n direkt'o'n, ali'lok'e promen'is ŝi'a'j pens'o'j, kaj se ŝi parol'is, ŝi'a'j vort'o'j est'is strang'a'j kaj ne'kompren'ebl'a'j; ili ven'is el ali'a'j lok'o'j, el'sub ali'a ĉiel'o. Kaj la mort'int'o'j sent'is, ke viv'a kor'o trov'iĝ'as inter ili ... Tiel ili rigard'is ŝi'n per mal'kontent'a'j rigard'o'j, ŝi ŝajn'is al ili rid'ind'a kaj abomen'a, apenaŭ en ili mov'iĝ'is kompat'o. ”Se ne plaĉ'as al vi, bon'vol'u for'ir'i; ir'u ekster'e'n, kie est'as nud'a'j arb'o'j kaj neĝ'o kaj kie est'as hom'o'j, kiu'j hav'as malic'a'j'n okul'o'j'n kaj man'o'j'n danĝer'a'j'n kaj malic'a'j'n. Ir'u ekster'e'n, kie est'as la viv'o, pere'u!”

... Sed la anarki'ist'o ne konsider'is tio'n; aŭd'iĝ'is frap'ad'o kontraŭ la fenestr'o, sen'ĉes'e ...

Ĉu ne ekzist'as ali'a viv'o ekster'e, viv'o, en kiu ne trov'iĝ'as alt'a, mal'larĝ'a ŝtup'ar'o, mal'hel'a kort'o, ĉie ĉirkaŭ'e mason'it'a?

En tiu temp'o, kiam Tin'a vek'iĝ'is, okaz'is io mir'ind'a; ŝi'a'j vang'o'j kaj ŝi'a'j har'o'j est'is kares'it'a'j de man'o blank'a, ĝi glit'is delikat'e mal'supr'e'n kaj tuŝ'is ŝi'a'n ŝultr'o'n, la naz'tuk'o'n sur ŝi'a brust'o ... Tiu viv'o ŝi'n salut'is, kie ne trov'iĝ'as mal'larĝ'a alt'a ŝtup'ar'o, kie ne trov'iĝ'as mal'hel'a kort'o, ĉirkaŭ'e mason'it'a. Grand'a kaj terur'a est'is la temp'o, kiam ŝi re'kon'is la mort'int'ej'o'n, si'a'n hejm'o'n kaj per si'a tut'a kor'o, plen'a de ne'kon'at'a amar'o, ek'sopir'is.

Leg'is Tin'a iam libr'o'n, en kiu trov'iĝ'is bunt'a'j ilustr'aĵ'o'j. Ŝi re'memor'is pri bild'o, kvazaŭ ĝi est'us desegn'it'a tie sur la vand'o, kontraŭ'e de ŝi'a lit'o, sub bild'o de la old'ul'o kun ruĝ'a kol'um'o. Sur tiu bild'o trov'iĝ'is verd'a arb'o kaj sub la arb'o est'is benk'o. Fraŭl'o kaj fraŭl'in'o sid'is sur la benk'o, kap'o ĉe kap'o, man'o en man'o. Ili ne rigard'is si'n en la okul'o'j'n, ili'a'j okul'o'j okul'streĉ'is kiel en sonĝ'o'j, Di'o sci'as kie'n mal'proksim'e'n, tie'n trans ne ̧kovrita pejzaĝ'o, kiu etend'iĝ'is antaŭ ili, ĝis kie ating'is ili'a rigard'o. Ili ankaŭ ne parol'is, ili'a'j man'o'j ne mov'iĝ'is ... Tin'a rigard'is la bild'o'n kaj ĉiam pli ŝi'a brust'o volb'iĝ'is, ŝi vol'is ĝem'i pro sopir'o kaj pro amar'o ...

Li ven'is la unu'a'n foj'o'n, kaj kiam li preter'ir'is, li kares'is ŝi'a'j'n vang'o'j'n kaj har'o'j'n, li tuŝ'is ŝi'a'n ŝultr'o'n kaj la naz'tuk'o'n sur ŝi'a brust'o. Tiel li far'is kaj vek'is ŝi'a'n kor'o'n kaj vund'is ĝi'n por ĉiam ...

Tin'a tiam hav'is dek'kvar jar'o'j'n; est'is ŝi'a nom'tag'o, kiam li kis'is ŝi'n unu'a'foj'e; ŝi'a korp'o est'is fort'a, jam du'on'e evolu'it'a; ŝi'a vizaĝ'o est'is serioz'a, iom'et'e tro grand'a, ŝi'a'j okul'o'j kuŝ'is profund'e kaj nur mal'oft'e rid'et'is. Ŝi ne parol'is mult'e, ŝi'a voĉ'o est'is profund'a kaj ne'bel'a. Est'is aŭtun'a post'tag'mez'o, kiam ven'is Edvardo, la frat'o de Paŭla, la jud'in'o. Afabl'a li est'is, li parol'is kun Tin'a, kvazaŭ ŝi est'us li'a frat'in'o, kaj kiam li for'ir'is, li rigard'is ankoraŭ'foj'e ĉirkaŭ si en la ĉambr'o; per ard'a rigard'o la okul'o'j de Tin'a bril'is kontraŭ li'a vizaĝ'o. Jun'a li est'is kaj bel'a, blank'a'j est'is li'a'j vang'o'j, sur alt'a'n frunt'o'n fal'is bril'a'j nigr'a'j bukl'o'j; li ir'is per facil'a sinjor'ec'a paŝ'ad'o, kaj kiam li parol'is, kiam li ek'rid'et'is, Tin'a sent'is, ke ŝi em'as li'n pri'serv'i si'n'don'e, ke ŝi vol'as est'i li'a serv'ist'in'o por ĉiam ... Ferm'iĝ'is la pord'o, sed Tin'a vid'is li'n, kiel li preter'e paŝ'is antaŭ ŝi'n kaj gaj'e ek'rid'et'is; ven'is nokt'o kaj Tin'a li'n vid'is antaŭ si kaj sent'is sur'vang'e li'a'n mol'a'n man'o'n; kaj ven'is la du'a tag'o kaj la tri'a, pas'is semajn'o kaj monat'o kaj Tin'a li'n vid'is daŭr'e antaŭ si kaj sent'is li'a'n man'o'n sur la vang'o'j, en la har'o'j, sur la brust'o. Ŝi atend'is kun prem'it'a kor'o ĝis dimanĉ'o kaj est'is trist'a, se li ne ven'is. Kiam la tag'o est'is varm'a kaj bel'a, ŝi tim'is, ke li ne ven'os; ŝi dezir'is por si mal'agrabl'a'n ĉiel'o'n, tiu'j'n mal'alt'a'j'n griz'a'j'n nub'o'j'n, kiam la hom'o ne sci'as, kie'n si'n turn'i kaj re'memor'as pri mal'san'ul'o'j. Neniam li ven'is sol'a, sed ŝi re'kon'is li'a'j'n paŝ'o'j'n jam laŭ ne'disting'ebl'a zum'o en la koridor'o.

Nur sporad'e li halt'is antaŭ ŝi, kiam li ir'is preter la du'a vic'o de lit'o'j kontraŭ la fenestr'o, kie kuŝ'is Paŭla. Li halt'is, kiel halt'as hom'o sur la strat'o kaj al'rigard'as distr'it'a, per ŝajn'e atent'em'a'j okul'o'j, detal'o'n, kiu'n li ne konsider'us, se li urĝ'us. Kaj sam'e li'a man'o lev'iĝ'is tiel distr'it'e — kiel ĉe iu, kiu marŝ'as sur la strat'o kaj preter'e kares'as infan'o'n ĉe li'a'j blond'a'j bukl'o'j aŭ probabl'e de'hak'as ŝos'o'n el proksim'a heĝ'o. Tiel distr'a'j est'is ankaŭ li'a'j okul'o'j kaj rid'et'o sur li'a'j lip'o'j est'is hazard'a, sen viv'o, rid'et'o de mort'a bild'o, kiu gap'as en mal'plen'o'n kaj rid'et'as.

”Kio est'as vi'a nom'o?” li demand'is, kiam li al'parol'is ŝi'n unu'a'foj'e. ”Kio pri vi, Tin'a?” li demand'is pli post'e. Pri neni'o ali'a li parol'is, li turn'is si'a'n rigard'o'n kaj ir'is antaŭ'e'n, paŝ'is al Aloiza, kiu gaj'e rid'et'is, al Antonia, kiu rigid'e rigard'is per si'a'j grand'a'j blind'a'j okul'o'j kaj kun'prem'is si'a'j'n brov'o'j'n, diven'ant'e, kia pov'us est'i la vizaĝ'o de li, kiu star'as antaŭ ŝi. Tiel li paŝ'is, ke pas'is hor'o'j kaj krepusk'iĝ'is, li adiaŭ'is de Paula du'on'e afabl'e, du'on'e ignor'e kaj for'ir'is tiel sam'e distr'it'a, kiel li al'ven'is, kun si'a'j pli aĝ'a'j frat'in'o'j, abund'e evolu'it'a'j, kri'e vest'it'a'j jud'a'j knab'in'o'j.

En'suĉ'int'a'j en blank'a'j'n man'o'j'n, en blank'a'n vizaĝ'o'n, sekv'is li'n la rigard'o'j de Tin'a. Kaj kiam est'is nokt'o, pez'e spir'is ŝi'a brust'o; la kap'kusen'o est'is kvazaŭ ard'ant'a karb'o kaj la vejn'o'j puls'is sur la tempi'o'j, kvazaŭ iu bat'us per martel'et'o.

... Printemp'o pas'is trans kamp'o'j'n kaj ĉie, kie antaŭ'e trov'iĝ'is nud'a hum'o, dum'nokt'e ek'burĝon'is riĉ'a viv'o, okaz'is Di'a mirakl'o ...

Ŝi'a jun'a kor'o est'is ĉerk'o kaj subit'e lev'iĝ'is el ĝi varm'eg'e viv'a, fort'eg'a sopir'o, ek'ĝerm'is en abund'a riĉ'ec'o la rev'o'j kiel flor'o'j en sovaĝ'a ĝarden'o ... Sur la benk'o, sub la kaŝtan'arb'o, sid'is fraŭl'o kaj fraŭl'in'o, kap-ĉe-kap'e, man-en-man'e kaj silent'is. Sed jen, la imag'o viv'iĝ'is! La okul'o'j, kiu'j antaŭ'e rev'e rigard'is en la sun'plen'a'n pejzaĝ'o'n tie sub'e, ek'hav'is ide'o'n, ek'flam'is, tim'em'a'j, sopir'ant'a'j rigard'o'j serĉ'is unu la ali'a'n, ili si'n fin'fin'e trov'is; la vang'o'j ruĝ'iĝ'is, la man'o mov'iĝ'is, kuŝ'ant'a en alies man'o, la korp'o si'n prem'is al la korp'o, la buŝ'o proksim'iĝ'is al la buŝ'o, ard'ant'a, trem'et'ant'a ... Ŝi prem'is si'a'n frunt'o'n kusen'e'n. ”Anĝel'o sankt'a, gard'u mi'n, gard'u mi'n hodiaŭ ...” — Li'a vizaĝ'o rid'et'is kaj est'is tut'e blank'a, sed li'a'j lip'o'j est'is ruĝ'a'j, streĉ'a'j; kaj li proksim'iĝ'is, li'a bel'a blank'a man'o proksim'iĝ'is, jam ĝi tuŝ'is ŝi'a'n varm'eg'a'n vang'o'n; kaj ŝi em'is klin'i la kap'o'n, ŝi em'is per ambaŭ man'o'j kapt'i li'a'n bel'a'n blank'a'n man'o'n, ŝi em'is prem'i al ĝi si'a'n frunt'o'n, lip'o'j'n, ŝi prem'us ĝi'n al si'a brust'o ...

Frat'ul'in'o Cecili'a star'is ĉe la pord'o, ŝi'a'j okul'o'j est'is serioz'a'j kaj trist'a'j; en la koridor'o ek'son'is, la gast'o'j adiaŭ'is. Ŝi halt'is, trans'frunt'e glit'kur'is ombr'o de la viv'o, kiu pas'is. Ŝi rigard'is al Tin'a kaj antaŭ'sent'is, ke la viv'o etend'is si'a'n terur'a'n man'o'n por kapt'i ŝi'n. Ankaŭ Manj'o rimark'is tiu'n man'o'n kaj en ŝi'a kor'o io ek'mov'et'is, kiel tiam, kiam la anarki'ist'o frap'is kontraŭ la fenestr'o ...

Tin'a kiel en spegul'o vid'is si'n mem kaj si'a'n viv'o'n. Tuj kiam iom'et'e komenc'is bril'i la sun'o kaj nur preter'e pas'is la printemp'o, kaj jam ĉio en ŝi matur'iĝ'is, ŝi'a kor'o sent'is ĉio'n kaj ŝi'a'j okul'o'j vid'is ĉio'n. Li ven'is foj'e kun si'a'j frat'in'o'j kaj kun ili ven'is jun'a knab'in'o; per unu sol'a rigard'o Tin'a mezur'is ŝi'a'n korp'o'n, ŝi'a'n vizaĝ'o'n, ŝi'a'n vest'o'n kaj vid'is, ke ŝi est'as bel'a vir'in'o; ŝi'a vizaĝ'o est'is plen'a de lum'o kaj ĝoj'o, ŝi'a korp'o kresk'is en abund'a jun'ec'o sub la mal'larĝ'a, streĉ'it'a vest'o ... Tiam li ne rigard'is al Tin'a, li eĉ ne salut'is ŝi'n, en li'a'j okul'o'j trov'iĝ'is strang'a lum'o. Tin'a sid'is trankvil'e, turn'it'a kontraŭ la lit'o; ŝi sent'is en si'a kor'o i'o'n kiel hont'o kaj ŝi em'is si'n kaŝ'i. Vesper'e ŝi rapid'e si'n de'vest'is, kuŝ'iĝ'is kaj kovr'is la vizaĝ'o'n.

Kiam ven'is mal'lum'o, ŝi lev'iĝ'is en si'a lit'o, io mal'bel'a, pek'ec'a vek'iĝ'is en ŝi. Ŝi palp'is per si'a'j man'o'j si'a'n korp'o'n, si'a'j'n povr'a'j'n, mal'dik'a'j'n, strang'e tord'it'a'j'n kaj kun'tir'it'a'j'n gamb'o'j'n, la koks'o'j'n, la apenaŭ burĝon'it'a'j'n mam'o'j'n. Ŝi ek'hav'is em'o'n si'n grat'i, per tranĉ'il'o tranĉ'i tiu'j'n de Di'o damn'it'a'j'n gamb'o'j'n, mam'o'j'n, ankoraŭ du'on'e infan'a'j'n, perd'iĝ'int'a'j sub la bluz'o, sub la antaŭ'tuk'o, sur la vizaĝ'o, kiu est'is krud'a kamp'ar'an'a, sur mal'lert'a'j labor'ist'a'j man'o'j. Ho, damn'a, damn'it'a viv'o, de Di'o damn'it'a mort'ej'o!

La mort'ej'o est'as etern'a. Jes, ekster'e trov'iĝ'as la viv'o, kie ne ekzist'as tiu'j alt'a'j mal'larĝ'a'j ŝtup'ar'o'j, mal'hel'a kort'o, ĉirkaŭ'e tut'e mason'it'a, sed trov'iĝ'as ĝarden'o'j kaj herb'ej'o'j, jes kaŝtan'arb'o'j, benk'o sub la arb'o, kie sid'as fraŭl'o kaj fraŭl'in'o man-en'man'e, kap-ĉe-kap'e. Sed la pord'o tie'n est'as ŝlos'it'a por ĉiam.

Ŝi est'is pret'a genu'iĝ'i antaŭ la grand'a fer'a pord'o, kripl'a kaj mal'bel'a, de Di'o mal'ben'it'a, kie ŝi rigard'us sur la ĝarden'o'n, tie'n, kie sid'as sub la kaŝtan'arb'o ŝi kaj li, ambaŭ bel'a'j, ambaŭ jun'a'j. Ŝi genu'iĝ'us antaŭ la grand'a fer'a pord'o, monstr'ec'a kaj mal'akcept'it'a, rigard'ant'e, kiel kap'o klin'iĝ'as al kap'o, pli kaj pli mal'alt'e'n, kiel lip'o'j proksim'iĝ'as al lip'o'j, kiel man'o al'kroĉ'iĝ'as al man'o ... He, ŝi est'is pret'a kapt'i per si'a'j fort'a'j labor'ist'a'j man'o'j, sku'i la fer'a'n pord'eg'o'n, sed ĝi neniam mal'ferm'iĝ'us.

Kondamn'it'a por ĉiam, la mort'ej'o est'as etern'a!

Ŝi fos'is ung'o'j'n en si'a'n karn'o'n, ek'ĝem'is, kaj ŝi'a ĝem'o simil'is al kontrol'it'a kri'o ... Manj'o mov'iĝ'is en la lit'o, i'o'n ne'kompren'ebl'a'n murmur'is, aŭd'is en si'a dorm'o kri'o'n kaj tuj ŝajn'is al ŝi, ke ŝi trov'iĝ'as en la hospital'o kiel foj'e, ke ŝi kuŝ'as tie kiel nud'a infan'o, en kies karn'o'n oni tranĉ'as per akr'a tranĉ'il'o ...

Tin'a ek'dorm'is mal'fru'e kaj kri'is en la dorm'o. Kiam ŝi lev'iĝ'is, la kovr'il'o trov'iĝ'is sur'plank'e, sur'plank'e kuŝ'is ankaŭ ŝi'a dorm'ĉemiz'o kaj ŝi'a korp'o est'is dis'grat'it'a de la ung'o'j, sur ŝi'a brust'o, ĝust'e sub'kol'e est'is gut'et'o de sang'o ...

Ven'is sankt'a Krist'nask'o, sed sur'voj'e est'is nebul'plen'a'j mal'hel'a'j tag'o'j. Kaj en tiu'j nebul'a'j tag'o'j matur'iĝ'is la viv'o de Tin'a.

Ŝi prepar'is si'n kiel por la unu'a sankt'a komuni'o. Silent'a kaj serioz'a ŝi est'is, en ŝi'a'j pens'o'j esting'iĝ'is la tut'a sovaĝ'a fajr'o, ili kviet'e aper'is kaj est'is klar'a'j kiel roj'o. Tiel ven'is tiu nokt'o, kvazaŭ de ĉiam preciz'e destin'it'a; tiu nokt'o kaj neni'u ali'a.

Fru'e far'iĝ'is nokt'o, dum la tut'a tag'o ne aper'is sun'o, est'is trist'a tag'o, kvazaŭ la last'a tag'o de la pek'ul'o, kondamn'it'a al mort'pun'o. Tin'a sid'is apud la lit'o, atend'is por esting'i la lum'o'n, ke far'iĝ'u silent'o en la ĉambr'o. Kaj kiam ŝi esting'is la lum'o'n, kiam ek'silent'is la flustr'ad'o en la lit'o'j kaj de tie kaj ali'lok'e aŭd'iĝ'is egal'ritm'a pez'a spir'ad'o, Tin'a pren'is de la vand'o rozari'o'n kaj komenc'is per ĝi preĝ'i. Ŝi preĝ'is kaj ek'tim'is; ali'a'j est'is ŝi'a'j pens'o'j, ŝi'a'j lip'o'j prononc'is sankt'a'j'n vort'o'j'n kiel en dorm'o, ŝi'a anim'o ili'n ne aŭd'is kaj ne kompren'is. Ŝi komenc'is de'nov'e, ŝi vol'is pens'i al Di'o, al Di'patr'in'o, al paradiz'o; sed Di'patr'in'o ne hav'is mizerikord'a'n vizaĝ'o'n, la okul'o'j al'rigard'is ŝi'n kaj rigard'is gaj'e, malic'e — la plen'a korp'o est'is vest'it'a en mal'larĝ'a'n vest'o'n, tiel ke la riĉ'a'j membr'o'j plen'is en ĝi, kaj Tin'a ek'kon'is bel'a'n vir'in'o'n, kiu sid'is sub la kaŝtan'arb'o man'e'n-man'e kun li. Trans'form'iĝ'is ankaŭ Krist'o; li ne hav'is plu dorn'o'kron'o'n sur'kap'e, ankaŭ sang'o'larm'o'j ne flu'is plu sur li'a'j vang'o'j; glat'a kaj blank'a est'is li'a vizaĝ'o, gaj'a'j est'is li'a'j okul'o'j, kiel tiam, kiam li sid'is sub la kaŝtan'arb'o man-en-man'e kun ŝi ... Strang'e ŝanĝ'iĝ'is la bild'o'j, aper'is kaj esting'iĝ'is, re'ven'ad'is.

Sent'is Tin'a, ke ŝi'a gard'anĝel'o lukt'as kontraŭ la mal'bon'a spirit'o; ŝi prem'is la rozari'o'n al si'a brust'o, ŝi preĝ'is preskaŭ laŭt'e.

Kaj la bild'o'j far'iĝ'is pli kaj pli trankvil'a'j, ŝi'a'j pens'o'j lev'iĝ'is el la mal'pur'a ter'o kaj pli kaj pli alt'iĝ'is. Jam Tin'a aŭd'is la vort'o'j'n, kiu'j'n el'parol'is la lip'o'j kaj ŝi kompren'is ili'n ... Jes, tie est'as la viv'o, kie ne trov'iĝ'as tiu terur'a ŝtup'ar'o, nek tiu mal'hel'a kort'o, ĉie ĉirkaŭ'mason'it'a. Tie trans'e de la mort'o ... Ŝi sent'is mal'pez'o'n ĉe'kor'e; gaj'a infan'o lev'as si'a'n jup'et'o'n ĝis la maleol'o'j'n, ŝi salt'is per mal'pez'a'j gamb'o'j trans mal'profund'a kanal'o ali'flank'e'n ...

Est'is mal'laŭt'e en la mort'ej'o; apenaŭ foj'e io mov'iĝ'et'is en dorm'o, en sonĝ'o'j. Tin'a brul'ig'is kandel'o'n sur la ĉe'lit'a tabl'et'o. El la kest'o ŝi pren'is skatol'et'o'n da alumet'o'j kaj mal'rapid'e labor'is, ŝi'a'j man'o'j ne trem'et'is; post'e ŝi ŝut'is ruĝ'a'n polv'o'n en glas'o'n. Ŝi de'pren'is si'a'n vest'o'n kaj en'lit'iĝ'is, flav'a trem'et'ant'a kandel'lum'o fal'is sur la or'um'it'a'n medal'o'n sur ŝi'a nud'a kol'o.

Ŝi de'pren'is de la vand'o mal'grand'a'n nigr'a'n krucifiks'o'n kaj prem'is ĝi'n sur si'a'j'n lip'o'j'n, ŝi'a dekstr'a man'o etend'iĝ'is por pren'i la glas'o'n.

Sur la lit'o, kie kuŝ'is Manj'o, ek'zum'is.

”Tin'a!”

Ŝi ek'trem'is kaj turn'is si'n rigard'e.

Manj'o sid'is sur la lit'o, dorm'em'e kaj mir'e rigard'is ŝi'a'j okul'o'j.

”Ĉu vi ne vok'is mi'n, Tin'a?”

”Mi ne vok'is vi'n, Manj'o; kuŝ'iĝ'u kaj dorm'u.”

”Esting'u la kandel'o'n!”

Manj'o kuŝ'iĝ'is; apenaŭ ferm'iĝ'is ŝi'a'j palpebr'o'j, jam re'ven'is la sonĝ'o'j.

Tin'a ek'trem'et'is kaj daŭr'e trem'is; ŝi'a tut'a korp'o trem'is, ŝi'a man'o palp'is, ĝi est'is apenaŭ tiom fort'a, ke ĝi pov'is ten'i la plen'a'n glas'o'n.

Mal'rapid'e kaj du'on'voĉ'e preĝ'is Tin'a Patroni'a'n, ŝi kun'prem'is la okul'o'j'n kaj el'trink'is ĝis'fund'e ...

Maten'e sekv'a'tag'e star'is ĉe la lit'o frat'ul'in'o Cecili'a kaj kurac'ist'o, kiu bon'vol'e rid'et'is.

”Stult'a infan'o! ... Ne est'os io mal'bon'a ... nu, port'u ŝi'n mal'supr'e'n!”

Tin'a ek'konsci'is. Sen'mezur'a terur'o est'is en ŝi'a'j okul'o'j: daŭr'e trov'iĝ'as ĉirkaŭ ŝi mort'ec'a'j vand'o'j, ĉerk'o'j star'as tie en vic'o, la mort'ej'o est'as etern'a.

Frat'ul'in'o Cecili'a kaj frat'ul'in'o Agat'a, kiu ven'is el la najbar'a ĉambr'o, pren'is la korp'o'n de Tin'a kaj port'is ŝi'n mal'supr'e'n.

Manj'o sid'is sur'lit'e kaj ten'is en si'a man'o tas'o'n da kaf'o. ”Ŝi vok'is mi'n dum'nokt'e,” ŝi menci'is per trankvil'a, preskaŭ indiferent'a voĉ'o. ”Mi sci'is, ke ŝi intenc'as for'ir'i,” dir'is Brigit'a kaj sorb'suĉ'is si'a'n kaf'o'n, ten'ant'e en la man'o grand'a'n bulk'o'n ...

Far'iĝ'is nokt'o kaj la knab'in'o'j forges'is pri ŝi. Tin'a ne re'ven'is plu; sed kiam pli post'e en ŝi'a lit'o kuŝ'is infan'o kaj vid'is dum'nokt'e en si'a tim'o griz'a'j'n mort'ej'a'j'n vand'o'j'n, du grand'a'j okul'o'j gap'is al li, plen'a'j de angor'o kaj sufer'o ...

Ekster'e est'is frost'o kaj est'is nokt'o; la viv'o, mal'respekt'at'a kaj mal'respekt'ind'a, pas'is preter'e; sen'dent'a, raŭk'a old'ul'in'o murmur'ant'e preter'pas'is kaj rasl'is per si'a rozari'o.

Vi

”Ne!” respond'is Aloiza tiel trankvil'e kaj ŝi al'rigard'is la vizaĝ'o'n de si'a patr'o tiel mal'varm'e, ke li ne kontinu'is demand'i plu kaj li adiaŭ'is.

Sekv'a'tag'e ven'is elegant'a dam'o. Ŝi spir'is pez'e, ŝi parol'is hast'e kaj distr'e, ŝi de'vest'is si'a'j'n gant'o'j'n kaj de'nov'e ili'n vest'is, ŝi rigard'is ĉirkaŭ'e'n, kvazaŭ ŝi iu'n atend'us. Ŝi rigard'is al Aloiza kun daŭr'a atent'a rigard'o de la pied'o'j ĝis la kap'o kaj fin'e ŝi'a rigard'o halt'is ĉe la pantofl'o'j.

”Kiel turp'a'j'n pantofl'o'j'n vi hav'as, Aloiza!”

”Do aĉet'u al mi ali'a'j'n ... Kial vi sekv'e ven'is?”

”Ĉu vi'a'j gamb'o'j ne pli'bon'iĝ'is?” La dam'o turn'is si'n al frat'ul'in'o Cecili'a: ”Kio do pri la gamb'o'j? Ĉu ili neniam pli'bon'iĝ'os? Kio'n dir'as la kurac'ist'o?”

De ĉiu'j lit'o'j mal'bon'humor'a'j okul'o'j si'n turn'is al la dam'o.

Kial ŝi parol'as pri gamb'o'j? Kiu don'is al ŝi tiu'n rajt'o'n? Prefer'e ŝi zorg'u pri si kaj pri si'a ruĝ'a naz'o ... Kiam ŝi ĉes'as okup'iĝ'i pri la gamb'o'j, frat'ul'in'o Cecili'a star'ig'as antaŭ la lit'o'n tol'a'n vand'o'n kaj ĉio real'iĝ'as kvazaŭ neni'o okaz'us, neni'u okul'o rigard'as la turp'a'j'n vund'o'j'n ... Sed la in'o ven'as kaj parol'as mez'e de la ĉambr'o — laŭ'dir'e ŝi eĉ ir'is sur la strat'o'n kaj demand'is al hom'o'j: ”Nu, kio pri la gamb'o'j?”

Frat'ul'in'o Cecili'a mov'is si'a'n ŝultr'o'n kaj ne respond'is.

”Strang'a mal'san'ul'ej'o!” ek'koler'is la dam'o kaj post'e demand'is al Aloiza, ĉu ŝi prefer'as dum fest'o'tag'o'j ir'i hejm'e'n.

”Ne!” respond'is Aloiza kaj ne rigard'is plu si'a'n patr'in'o'n. La sinjor'in'o pasi'plen'e sur'met'is la gant'o'j'n, tret'is tie'n re'e'n, turn'is la rigard'o'n kaj fin'e for'ir'is.

Aloiza sci'is, kial ŝi ne vol'is ir'i hejm'e'n. Kiam ferm'iĝ'is la pord'o post la sinjor'o, post la dam'o, ŝi'a'j ruĝ'a'j lip'o'j mal'estim'e ŝvel'iĝ'is, ŝi'a'j brov'o'j kun'prem'iĝ'is.

Ŝi vid'is hejm'o'n, kiu est'is bel'a, ver'e pli bel'a ol tiu ĉi grand'a ĉambr'o kun nud'a'j vand'o'j kaj dek'kvar lit'o'j. Tie sur la vand'o'j trov'iĝ'is bunt'a'j tapet'o'j, bild'o'j en or'a'j kadr'o'j pend'is ĉirkaŭ'e. Sur la plank'o kuŝ'is tapiŝ'o'j kaj oni sid'is sur larĝ'a'j, rembur'it'a'j seĝ'o'j, oni kuŝ'is sur mol'a'j sof'o'j kaj kviet'a dorm'ig'a lum'o silent'e ven'is tra alt'a fenestr'o, de mal'antaŭ pez'a'j kurten'o'j, kiu'j etend'iĝ'is ĝis'plank'e'n. En la angul'o star'is et'a tabl'o kaj sur la tabl'et'o trov'iĝ'is flor'o'j, pez'a, agrabl'e lac'ig'a, dorm'ig'a odor'o kuŝ'is en la ĉambr'o. Bel'a est'is la ĉambr'o, sed tut'e profan'it'a, plen'a de malic'a'j pens'o'j kaj malic'a'j vort'o'j.

La patr'o mal'oft'e est'is hejm'e, sed kiam li ven'is, li'a vizaĝ'o est'is brusk'a, li rigard'is malic'e kaj sam'e malic'e rigard'is la patr'in'o. Ili sid'is ĉe tabl'o, lamp'o brul'is inter ili du. La patr'o el'parol'is vort'o'n, tut'e mal'long'a'n, kvazaŭ ĝi hazard'e de'glit'us de li'a'j lip'o'j, kaj tiam ili de'met'is fork'o'n kaj tranĉ'il'o'n, ili'a'j vang'o'j pal'iĝ'is, la lip'o'j trem'et'is. Ili lev'iĝ'is kaj ili star'is unu kontraŭ la ali'a kun kun'prem'it'a'j man'o'j, kun larĝ'e apert'a'j okul'o'j, plen'a'j de malic'o kaj mal'am'o. Ĉiu vort'o, el'parol'it'a per raŭk'a voĉ'o, per'fort'e kraĉ'it'a el mal'pur'a brust'o, est'is kiel abomen'a sput'aĵ'o; kaj ili ambaŭ est'is al'sput'it'a'j, komplet'e de la frunt'o ĝis la gamb'o'j asperg'it'a'j. Aloiza ne kompren'is tuj de'komenc'e kaj ŝi plor'is; sed post'e ŝi kompren'is, ŝi'a'j vang'o'j de'nov'e est'is plen'a'j kaj ruĝ'a'j, sed ŝi'a'j okul'o'j est'is matur'a'j kaj plen'a'j de mal'estim'o.

Kiam en'ven'is gast'o'j, la patr'o kaj la patr'in'o est'is tut'e ali'a'j, komplet'e afabl'a'j kaj ĝentil'a'j. ”Mi'a dolĉ'a Mim'i!” dir'is tiam la patr'o kaj kares'is la patr'in'o'n sur'man'e, sur'vang'e. ”Mi'a fripon'et'o!” dir'is la patr'in'o kaj suker'aĉ'e rid'et'is. Sed ili ambaŭ est'is en tia okaz'o pli abomen'a'j ol tiam, kiam ili star'is unu kontraŭ la ali'a kun kun'prem'it'a'j pugn'o'j.

Okaz'is mult'foj'e, ke la patr'in'o ir'is mal'ferm'i pord'o'n kaj silent'e kaj kun angor'o ven'is fremd'a sinjor'o. Ne est'is ĉiam la sam'a; ĉiu el ili venad'is dum cert'a temp'o kaj post'e ĉes'is; mult'a'j ili est'is. La patr'in'o port'is vin'o'n sur'tabl'e'n. Vest'it'a ŝi est'is en mal'pez'a'n, hel'a'n negliĝ'o'n, ŝi'a'j brak'o'j est'is nud'a'j, ankaŭ sur'brust'e ŝi'a negliĝ'o est'is mal'ferm'it'a kaj vid'iĝ'is ŝi'a blank'a haŭt'o. Ili sid'is dens'e unu apud la ali'a, trink'is kaj rid'is, la sinjor'o met'is brak'o'n ĉirkaŭ la patr'in'a kol'o, la ali'a'n man'o'n li met'is sur ŝi'a'n gamb'o'n, kiu prem'iĝ'is al li.

”Ĉu vi dezir'as vin'o'n, Aloiza?” demand'is la patr'in'o.

”Ne, mi ne ŝat'as ĝi'n!” respond'is Aloiza, kiu kuŝ'is sur rembur'it'a seĝ'o kaj lud'is per libr'o'j.

Ek'flustr'is la sinjor'o: ”Ĉu ne est'us pli bon'e, se ... la infan'o probabl'e ...”

Aloiza ne kompren'is, li klin'iĝ'is al la orel'o de la patr'in'o, sed la patr'in'o ek'rid'is.

”La infan'o vid'as neni'o'n ... dir'as neni'o'n ...”

Ŝi sid'is tie du'on'e en li'a sin'o, ŝi'a gamb'o est'is nud'a ĝis iom super la genu'o. Ŝi'a vizaĝ'o ruĝ'iĝ'is, ŝi'a'j okul'o'j mal'sek'iĝ'is. Ŝi ek'sopir'is, eĉ pli profund'e klin'iĝ'is al li, ŝi'a kap'o tuŝ'is li'a'n brust'o'n.

”Ni ir'u!” dir'is la sinjor'o.

Ili ir'is en ali'a'n ĉambr'o'n; la pord'o est'is du'on'e ferm'it'a kaj Aloiza aŭd'is ne'disting'ebl'a'n bru'et'o'n, du'on'e obtuz'a'n rid'o'n, du'on'e son'ant'a'j'n, avid'a'j'n vort'o'j'n, gargar'a'n pez'a'n spir'ad'o'n.

Per grand'a fort'o la sang'o plen'ig'is ŝi'a'j'n vang'o'j'n, ŝi ek'sent'is hont'o'n sen sci'i kial, ŝi kovr'is la vizaĝ'o'n. Kiam re'ven'is post long'a temp'o la sinjor'o kaj la patr'in'o, ili adiaŭ'is mal'varm'e, ili kis'is si'n reciprok'e, lip'o'j apenaŭ tuŝ'is lip'o'j'n.

Ven'is foj'e la patr'o ebri'a hejm'e'n kaj ĉirkaŭ'pren'is la patr'in'o'n. La patr'in'o komenc'e rifuz'is tio'n, sed baldaŭ ruĝ'iĝ'is ankaŭ ŝi'a'j vang'o'j kaj ŝi rid'is laŭt'e. Aloiza kovr'is per lit'kovr'il'o la kap'o'n por neni'o'n vid'i. Sed kvazaŭ la mal'bon'a spirit'o de'kovr'us ŝi'n, la lit'kovr'il'o konstant'e de'tir'iĝ'is de ŝi'a'j okul'o'j kaj Aloiza rigard'is tra si'a'j du'on'e ferm'it'a'j palpebr'o'j; en si'a'j vang'o'j ŝi sent'is fajr'o'n, sed en si'a korp'o ŝi sent'is mal'fort'o'n, io lev'iĝ'is kontraŭ ŝi'a gorĝ'o, kvazaŭ ŝi trink'us abomen'a'n flu'aĵ'o'n.

Dum'somer'e la patr'in'o oft'e for'ir'is de la hejm'o; rest'is nur la patr'o, ĉar li dev'is frekvent'i la kancelari'o'n, kaj la serv'ist'in'o rest'is, kiu est'is turp'a kaj moroz'a. Kaj en tia'j okaz'o'j la patr'o venad'is hejm'e'n en societ'o de fremd'a'j vir'in'o'j. Foj'e ven'is kun li tim'em'a, mal'riĉ'e vest'it'a knab'in'o, hav'ant'a nur dek'kvar jar'o'j'n; en si'a man'o ŝi port'is korb'et'o'n da flor'o'j, kia'j'n infan'o'j vend'as sur'strat'e kaj en gast'ej'o'j. Ŝi ven'is kaj rest'is ĉe la pord'o kaj ĵet'is rigard'o'j'n al Aloiza, kiu kuŝ'is sur la sof'o, jam de'vest'it'a kaj kovr'it'a. La patr'o ek'rid'is kaj kapt'is ŝi'n ĉe'man'e.

”Nu, paŝ'u antaŭ'e'n, knab'in'o, ne tim'u mi'n!”

Ŝi apenaŭ montr'is rifuz'o'n, ŝi'a'j okul'o'j tim'em'e rigard'is, ŝi ir'is kun li, ek'sid'is apud li sur sof'o'n. Li mal'ferm'is botel'o'n, en'verŝ'is vin'o'n.

”Trink'u!”

Aloiza sent'is em'o'n kri'i al ŝi: ”Fuĝ'u! Ir'u hejm'e'n kaj kaŝ'u vi'n en lit'o'n!”

Sed la knab'in'o trink'is. Per et'a tim'em'a man'o ŝi pren'is glas'o'n, iom'et'e ferm'is la okul'o'j'n kaj trink'is; la patr'o rigard'is ŝi'a'n vizaĝ'o'n per aŭdac'a'j okul'o'j, rid'o montr'iĝ'is sur li'a'j lip'o'j, li'a'j sulk'o'plen'a'j vang'o'j plen'iĝ'is per sang'o'gut'o'j. Li ĉirkaŭ'pren'is ŝi'n, li sid'ig'is ŝi'n pli proksim'e'n al si, fin'e li sid'ig'is ŝi'n en si'a'n sin'o'n. Kaj la knab'in'o trink'is, jam ruĝ'iĝ'is ŝi'a'j vang'o'j, antaŭ'e tiel blank'a'j kaj kompat'ind'a'j. Sed sam'e kiel ruĝ'iĝ'is ŝi'a'j vang'o'j, el li'a'j vang'o'j mal'aper'is eĉ tiu'j kelk'a'j sang'o'gut'o'j, kiu'j antaŭ'e ili'n plen'ig'is. Nun ili est'is magr'a'j, griz'e flav'a'j kaj li'a'j okul'o'j brul'is.

Aloiza rigard'is, trem'et'is, ŝi plen'e mal'ferm'is okul'o'j'n, por ke la patr'o ŝi'n rimark'u kaj tim'iĝ'u — sed li ne vid'is ŝi'n, li rid'is kaj de'vest'is la knab'in'o'n, kiu kuŝ'is en li'a sin'o kaj sku'e rid'is, ebri'a, du'on'e sven'iĝ'int'a. Aloiza vid'is, ke ŝi'a'j ŝtrump'o'j est'is ŝir'it'a'j, super la genu'o lig'it'a'j per ordinar'a ŝnur'o: ŝi vid'is, ke ŝi'a povr'a ĉemiz'o est'is mal'pur'a kaj flik'it'a; sed ŝi'a korp'o est'is blank'a kaj tener'a, apenaŭ ĝerm'is jun'a'j mam'et'o'j ...

Aloiza sent'is, kiel ĉio antaŭ ŝi'a'j okul'o'j ek'lul'is, ŝi turn'is si'n al la vand'o, kvazaŭ gard'anĝel'o ĵet'us lit'kovr'il'o'n sur ŝi'a'n kap'o'n — mal'aper'is ĉio kaj ŝi vek'iĝ'is nur tre mal'fru'e en nokt'o; ŝi fart'is eg'e mal'bon'e kaj ŝi komenc'is serĉ'i akv'o'n en la mal'lum'o ...

Foj'e ek'kverel'is la patr'o kaj la patr'in'o; la patr'o frap'is la patr'in'o'n pugn'e vizaĝ'e'n, la patr'in'o vund'grat'is li'a'j'n vang'o'j'n per si'a'j ung'o'j. Post tio ili dis'ir'is; la patr'in'o plen'ig'is la valiz'o'j'n kaj for'ir'is. Sed ŝi baldaŭ re'ven'is, la patr'o mem ir'is ŝi'n kun'pren'i. Jam tuj la unu'a'n tag'o'n, kiam ŝi re'ven'is, ili star'is unu kontraŭ la ali'a per kun'prem'it'a'j pugn'o'j, ili'a'j okul'o'j est'is plen'a'j de malic'o kaj mal'am'o. Sed dis'ir'i ili ne pov'is; for'ir'is la patr'o, for'ir'is la patr'in'o, sed ili ambaŭ re'ven'ad'is hejm'e'n, plen'e sakrilegi'it'a'n kaj sput'it'a'n, kaj ĝust'e pro tio, ke la hejm'o est'is sakrilegi'it'a.

Sed la doktor'o est'is mild'a hom'o; li rigard'is iom'et'e ĉirkaŭ si kaj vid'is, kiel la tapiŝ'o'j, la tapet'o'j, la sof'o est'is sput'it'a'j kaj tial li ordon'is, ke Aloiza dev'as for'ir'i en mal'san'ul'ej'o'n. La patr'in'o ek'plor'is, sed tuj post kiam ven'is et'a'j larm'gut'o'j el ŝi'a'j okul'o'j, ek'son'is sur'strat'e muzik'o kaj la patr'in'o rapid'e paŝ'is al la fenestr'o ...

En la temp'o de krist'nask'o kaj de pask'o ili ven'is, sed Aloiza ne vol'is ir'i kun ili; se oni vol'us ŝi'n kun'ir'ig'i per'fort'e, ŝi kroĉ'us si'n al la lit'o per ambaŭ man'o'j, ŝi mord'us per si'a'j fort'a'j dent'o'j kaj ŝi bat'us ĉirkaŭ si per si'a'j pugn'o'j. Okaz'e de fest'o'tag'o'j ŝi ricev'is kuk'o'j'n kaj dolĉ'aĵ'o'j'n, oranĝ'o'j'n, pask'o'ov'o'j'n; ŝi dis'don'is ĉio'n tio'n al si'a'j kamarad'in'o'j, ŝi mem manĝ'is de tio neni'o'n ...

Mal'estim'e ŝvel'iĝ'is ŝi'a'j lip'o'j kaj ek'star'is ŝi'a'j brov'o'j, kiam la pord'o ferm'iĝ'is; la viv'o for'ir'is kaj la okul'o'j rigard'is post ĝi sen kompat'o, plen'a'j de mal'estim'o.

”Kial vi ne vol'as ir'i hejm'e'n?” demand'is Brigit'a.

Aloiza apenaŭ turn'is rigard'o'n kaj ne respond'is. Sed Brigit'a ir'us kun tiel riĉ'a sinjor'o, kun tiel elegant'a dam'o al ili'a riĉ'a hejm'o, en grand'a'n dom'o'n, kie trov'iĝ'as sufiĉ'e da ĉia'spec'a'j dolĉ'aĵ'o'j. Ĉar ankaŭ Brigit'a klin'is si'a'n kap'o'n flank'e'n kaj aŭskult'is, kiam la viv'o ŝi'n preter'ir'is, ŝi konstern'iĝ'is kaj ŝi tuj obe'us, kiam ekster'e preter la fenestr'o ir'is la old'ul'in'o kaj ŝi'n invit'is ...

Sed la hejm'o de Brigit'a ne est'is bel'a. Ĝi trov'iĝ'is tie ie en la antaŭ'urb'o, kie la dom'o'j, apenaŭ fin'mason'it'a'j, jam est'as mal'nov'a'j kaj splen'a'j. Ili loĝ'is en la ter'etaĝ'o, en du humid'a'j ĉambr'o'j, kie ĉio est'is mal'hel'a, frid'a, mal'afabl'a. Nur proksim'e al vesper'o ek'bril'is iom'et'e da sun'o, sed ĝi tuj mal'aper'is mal'antaŭ la alt'a tegment'o, ja la kort'o est'is mal'vast'a kaj ĉiu'flank'e star'is tre alt'a'j mur'o'j.

Mult'a'j hom'o'j loĝ'is en tiu'j du ĉambr'o'j; ili ven'is mal'fru'e vesper'e por dorm'i, sed antaŭ ol ili en'dorm'iĝ'is, ili lud'is kart'o'j'n, ili laŭt'e inter'parol'is kaj rid'is, ili ankaŭ oft'e kverel'is kaj foj'e ili mal'fru'e en la nokt'o port'is el la ĉambr'o ebri'a'n hom'o'n, vund'it'a'n per tranĉ'il'o. Kvin vir'o'j est'is, ĉiu'j labor'ist'o'j; unu el ili hav'is kun si am'at'in'o'n kaj infan'o'n, sed la infan'o est'is mal'san'a kaj baldaŭ mort'is. La patr'in'o de Brigit'a est'is bel'a kaj fortik'a vir'in'o; ŝi ne labor'is mult'e; ŝi sid'is ĉe la tabl'o kaj gaj'e inter'parol'is, post'tag'mez'e ŝi dorm'is. La patr'o est'is magr'a, pal'haŭt'a kaj tim'em'a, li paŝ'is kun klin'it'a kap'o kaj mal'mult'e parol'is; li labor'is dum la tut'a tag'o kaj la mon'o'n, kiu'n li per'labor'is, li don'is al la patr'in'o. Foj'e — sabat'e, kiam trov'iĝ'is mult'e da mon'o en la dom'o — ili prepar'is bel'a'n vesper'o'n, ili manĝ'is kaj trink'is ĝis mal'fru'e en la nokt'o, iu lud'is akordion'o'n, ali'a'j danc'is. Trink'is ankaŭ Brigit'a, ŝi sid'is sur la lit'o, ŝi rigard'is kaj rid'is. Kiam jam far'iĝ'is mal'fru'e, ĉiu'j laŭ'vic'e ĉirkaŭ'pren'is ŝi'a'n patr'in'o'n kaj ŝi'n kis'is, kaj la patr'in'o est'is gaj'a, ŝi'a vizaĝ'o est'is tut'e ruĝ'a kaj ŝi rid'is sonor'e. Post'e ili ir'is en ali'a'n ĉambr'o'n, bru'e ferm'iĝ'is la pord'o kaj aŭd'iĝ'is strang'a kri'o, rid'o, aŭd'iĝ'is tumult'o kaj renvers'ad'o. La patr'o rest'is ĉe Brigit'a, li est'is pal'a kaj li'a'j okul'o'j bril'is strang'e. Li marŝ'is en la ĉambr'o kvazaŭ ebri'a, post'e li ek'kuŝ'is, sed li ne en'dorm'iĝ'is, ja Brigit'a vid'is, kiel li'a'j okul'o'j bril'is en mal'lum'o ... Io strang'a foj'e okaz'is. Est'is vesper'o, kiam re'ven'is la labor'ist'o'j kaj ven'is ankaŭ Francisko, forĝ'ist'o; alt'statur'a kaj fort'a fraŭl'o li est'is, li'a'j man'o'j est'is nigr'a'j. Li ven'is kaj la patr'in'o li'n salut'is afabl'e, ŝi port'is por li vesper'manĝ'o'n kaj ili sid'iĝ'is kaj vesper'manĝ'is.

Post la vesper'manĝ'o la patr'in'o de'met'is bluz'o'n, tiel ke aper'is nud'a'j brak'o'j kaj Francisko ŝi'n ĉirkaŭ'pren'is kaj ŝi'n kis'is kaj ankaŭ ŝi met'is si'a'j'n nud'a'j'n brak'o'j'n ĉirkaŭ li'a'n kol'o'n. Post tio la patr'in'o ek'kuŝ'is en la lit'o sur lit'kovr'il'o kaj laŭt'e rid'is, si'a'j'n man'o'j'n ŝi met'is sub'kap'e'n kaj ŝi'a'j mam'o'j spir'lev'iĝ'is alt'e'n.

Tiam mal'ferm'iĝ'is la pord'o kaj en'ven'is la patr'o. La patr'in'o ne mov'iĝ'is, ŝi apenaŭ iom'et'e turn'is kap'o'n kaj dir'is: ”Ekster'e vi hav'as vesper'manĝ'o'n, tie vi manĝ'u!” La patr'o si'n turn'is, sed kiam li jam ating'is la pord'o'n, li re'ven'is, li balanc'is kvazaŭ ebri'a, paŝ'is al Francisko kaj Francisko ek'kri'is kaj puŝ'is la patr'o'n brust'e'n, tiel ke li kolizi'is kontraŭ la mur'o, sed post'e li mem kun'fal'is kaj la plank'o plen'iĝ'is de sang'o. La patr'in'o salt'is el la lit'o, ŝi kri'is: ”Francisko! Francisko!” kaj sur'genu'is ĉe li.

Post'e ŝi subit'e ek'silent'is, lev'iĝ'is kaj mal'rapid'e ir'is kontraŭ la patr'o, star'ant'a ĉe la mur'o kaj trem'ant'a pro angor'o, etend'ant'a la man'o'j'n por si'n defend'i. Sed la patr'in'o ne bat'is li'n, ŝi nur montr'is per si'a fingr'o al la pord'o kaj la patr'o for'ir'is. Jam ven'is mult'a'j hom'o'j, ankaŭ la kurac'ist'o ven'is, mal'trankvil'o kaj bru'o trov'iĝ'is ĝis mal'fru'e en la nokt'o ... Francisko re'ven'is post kelk'a'j semajn'o'j, sed la patr'o aper'is neniam plu.

Tiu'j ĉi memor'o'j ne est'is tut'e klar'a'j kaj ili perd'iĝ'is pli kaj pli. Viv'a kaj klar'a tamen est'is en ŝi'a kor'o tiu vesper'o, kiam ŝi tra'viv'is strang'a'n ĝoj'o'n, terur'a'n kaj bel'a'n sam'temp'e. Loĝ'is tie labor'ist'o, turp'a kaj sen'karakter'a hom'o. Akv'a'pal'e kaj sen'fid'e rigard'is li'a'j okul'o'j, li'a'j brak'o'j kaj gamb'o'j est'is long'a'j kaj mal'lert'a'j, kvazaŭ simi'a'j, li mal'mult'e parol'is, kiam ali'a'j gaj'is, re'tir'iĝ'is kaj kaŝ'iĝ'is li'a mal'konstant'a rigard'o. Nur unu'foj'e vid'is Brigit'a, kiel vek'iĝ'is la viv'o en li; sol'a li est'is hejm'e, sid'ant'e ĉe la tabl'o, kiam ven'is el la ali'a ĉambr'o la am'at'in'o de la labor'ist'o, mal'alt'statur'a kaj dik'a, mal'lert'a in'o, ĉiam mal'pur'a kaj sen'zorg'e vest'it'a; ŝi ir'is preter la tabl'o kaj li subit'e etend'is si'a'n long'a'n brak'o'n, tir'is la in'o'n al si kaj komenc'is ŝir'i la bluz'o'n de ŝi'a brust'o, tiel ke ŝi moment'e est'is tut'e nud'ig'it'a. Ŝi star'is kaj mir'is kaj ne dir'is i'o'n ali'a'n ol: ”Nu nu!” Sed li ŝi'n kapt'is kaj ŝi'n puŝ'is en la ali'a'n ĉambr'o'n, li neni'o'n dir'is kaj eĉ la pord'o'n ne ferm'is post si. Kiam la in'o re'ven'is, ŝi rid'is kaj daŭr'e mir'is: ”Kia hom'o! Kia best'o!” Ŝi rid'is du'on'voĉ'e kaj ir'is en la kuir'ej'o'n ... Dum dimanĉ'o'j Brigit'a est'is sol'a hejm'e, ĉiu'j ali'a'j ir'is for kaj ne re'ven'is ĝis nokt'o. Ili ŝlos'is ŝi'n en la ĉambr'o'n kaj ŝi kuŝ'is en la lit'o kaj mult'e pens'is kaj ankaŭ plor'is, kiam nokt'iĝ'is kaj en la ĉambr'o est'is ted'e kaj sen'voĉ'e. Nur la long'brak'a labor'ist'o foj'e ven'is, li ir'is tra la ĉambr'o kun klin'it'a kap'o, li ne turn'is la rigard'o'n kaj ir'is dorm'i. Tiel est'is tiam, en tiu vesper'o, kiam ankoraŭ dorm'em'e bril'et'is tie alt'e sur la tegment'o kaj post'e esting'iĝ'is kaj ĉio'n kovr'is sol'ec'a krepusk'o.

Brigit'a est'is trist'a; ŝi pens'is pri tiu hom'o, kiu ne kred'is je Di'patr'in'o kaj mort'is kiel idol'an'o. Tiam ven'is la long'brak'a labor'ist'o kaj kiam li du'a'foj'e preter'ir'is, li halt'is ĉe la lit'o. Li'a kap'o klin'iĝ'is, li'a'j okul'o'j rigard'is gap'e kaj flam'iĝ'is. Brigit'a okul'streĉ'is en li'a'n vizaĝ'o'n kiel sorĉ'it'a kaj trem'et'is. Tiel li al'paŝ'is ŝi'n, ĵet'is la lit'kovr'il'o'n sur'plank'e'n kaj klin'is si'n profund'e al ŝi. En la lit'o kuŝ'is jun'a korp'o, mal'bel'a kaj ĝib'o'hav'a, ĝi tord'iĝ'is kaj trem'et'is, ŝi'a brust'o ĝem'is ... Ek de tiam ŝi'a'j okul'o'j post'rigard'is li'n, kie ajn li ir'is, ili tim'is kaj vok'is li'n. Sed li ne turn'is plu si'a'n rigard'o'n kaj ven'is neniam plu.

Vek'iĝ'is foj'e Brigit'a dum'nokt'e, ŝi re'memor'is kaj ŝi'a tut'a korp'o sku'iĝ'is; ŝi'a'j man'o'j prem'iĝ'is laŭ'long'e de la korp'o, ŝi trem'et'is de la mal'kompren'ebl'a sovaĝ'a volupt'o kaj ŝi'a brust'o ĝem'is kiel en tiu vesper'o ... Dezir'is Brigit'a kaj ŝi ne sci'is, kio'n — tie ekster'e preter'ir'is la viv'o kaj invit'is. En ŝi'a'j okul'o'j est'is skrib'it'a sopir'o kaj sur ŝi'a vizaĝ'o est'is skrib'it'a pek'o, ĝi parol'is el ŝi'a'j vort'o'j. Tial la ali'a'j knab'in'o'j ŝi'n evit'is kaj ŝi'n tim'is; mal'pur'a est'is ŝi'a vizaĝ'o, ŝi est'is turp'a kaj ĝib'o'hav'a, kiel old'ul'in'o, kiu ir'is preter'e kaj rigard'is tra la fenestr'o dum vintr'a'j nokt'o'j ...

Ankaŭ Manj'o ne vol'is ir'i hejm'e'n. Ven'is ŝi'a patr'in'o por ŝi'n invit'i, sed Manj'o preskaŭ ek'tim'is. Tiel mal'proksim'e jam est'is ŝi'a hejm'o kaj ĝi perd'iĝ'is pli kaj pli en mal'proksim'o, apenaŭ ŝi'a'j okul'o'j ĝi'n pov'is vid'i en nebul'o. Kaj kiam ili ĝi'n ek'vid'is, ŝi'a kor'o plen'is de kompat'o, ĝi konvulsi'is kaj ek'dolor'is ... Jes, tie sur'tabl'e dorm'em'e brul'as lamp'o, jam est'as mal'fru'e, ebl'e jam mez'nokt'o. En la lit'o, en krepusk'o, kuŝ'as la mal'grand'a frat'o, li est'as de'kovr'it'a kaj ŝvit'o'plen'a, li'a du'on'apert'a buŝ'o hast'e mal'facil'e spir'as; nun li ek'ĝem'is, li ekscit'iĝ'is en la dorm'o. Ĉe la tabl'o sid'as la patr'in'o kaj kudr'as, ŝi'a kap'o klin'iĝ'as profund'e; ŝi'a man'o mov'iĝ'as rapid'e, la kudr'il'o en'pik'as egal'ritm'e, sen'ĉes'e. Sed nun halt'is la man'o, la okul'o'j streĉ'e rigard'as kaj neni'o'n vid'as, trankvil'e gut'as larm'o'j sen'ĉes'e, jam ili fos'is du sulk'o'j'n sur ŝi'a'j vang'o'j ... Mal'proksim'e tio ĉi est'is, ne plu est'is la hejm'o, ŝi sent'us tim'o'n, se ŝi kuŝ'us tie sur la mal'nov'a sof'o, ne pov'ant'e en'dorm'iĝ'i kaj aŭskult'ant'e ĝis mal'fru'a maten'o, kiel ek'son'as sopir'o'j, obtuz'a'j ĝem'o'j — el la nokt'o, Di'o nur sci'as de kie, ven'us la son'o'j de la vund'it'o'j, perd'it'o'j ...

Sed antaŭ tio foj'e hejm'e est'is gaj'e kaj fest'e. Ven'is al ili jun'a kaj bel'e vest'it'a vir'o; gaj'a li est'is ĉiam kaj laŭt'voĉ'a, primaver'o ven'is kun li en la dom'o'n. La patr'in'o tut'e ŝanĝ'iĝ'is; ŝi'a'j okul'o'j rid'is kiel antaŭ'e neniam, ŝi vest'is si'n bel'e, hejm'e ŝi port'is bel'a'j'n ŝu'et'o'j'n kun maŝ'o, punt'a'n antaŭ'tuk'o'n, kaj kiam ŝi for'ir'is de'hejm'e kaj ŝi'n akompan'is la jun'a sinjor'o, ŝi port'is sur'kap'e ĉapel'o'n kun flor'a'j kaj silk'a'j ruband'o'j, sur la man'o'j ŝi port'is gant'o'j'n, ĉirkaŭ si'a man'radik'o ŝi port'is or'um'it'a'n bracelet'o'n. En dimanĉ'a'j vesper'o'j star'is vin'botel'o'j sur la tabl'o kaj kiam far'iĝ'is mal'fru'e, la patr'in'o prepar'is te'o'n kaj post'e ŝi ir'is kun la sinjor'o en la ĉambr'o'n. Tie ankoraŭ tint'is glas'o'j, aŭd'iĝ'is flustr'ad'o profund'e en la nokt'o'n. Manj'o est'is narkot'it'a de la vin'o, de la te'o, de bel'a'j pens'o'j kaj baldaŭ ek'dorm'is. Kiam ŝi vek'iĝ'is, la patr'in'o jam sid'is ĉe la tabl'o; ŝi'a'j okul'o'j est'is iom'et'e ruĝ'a'j, ankoraŭ dorm'em'a'j, ŝi'a'j lip'o'j est'is kiel fajr'ig'it'a'j; ŝi labor'is rapid'e kaj ŝi ek'tim'is ĉiam, kiam bat'is la horloĝ'o sur la vand'o; tiel vent'rapid'e fuĝ'is la temp'o ... Foj'e ŝi per ambaŭ man'o'j ek'pren'is si'a'n kap'o'n, post'e ŝi volv'is humid'a'n tuk'o'n ĉirkaŭ si'a frunt'o. Sed tiam neniel aper'is larm'o'j el ŝi'a'j okul'o'j, sam'e ne sopir'o'j el ŝi'a buŝ'o; eĉ dum'nokt'e, kiam ŝi sid'is ĉe la tabl'o kaj brul'is la lamp'o kaj ekster'e jam lev'iĝ'is nebul'a aŭror'o, trov'iĝ'is rid'et'o sur ŝi'a'j brul'iĝ'int'a'j lip'o'j ... Manj'o ne pov'is ek'dorm'i, ĉar dolor'is ŝi'a vund'o kaj tiam ili inter'parol'is serioz'e, per flustr'a'j voĉ'o'j. Rakont'is la patr'in'o, ke jam tre proksim'iĝ'is ali'a viv'o; ŝi'a man'o por moment'o halt'is, en ŝi'a frunt'o sent'iĝ'is bat'o kaj en tempi'o'j, kaj la patr'in'o si'n ek'pren'is ĉe'kap'e. ”Tiel mi ne pov'as plu, Manj'o ... Nun ni bezon'as mult'o'n kaj oni dev'as ... labor'i. Se oni nur pov'us ... tiel nokt'o'n post nokt'o.

Sed oni turn'as rigard'o'n al la lit'o kaj ĉio halt'as, la man'o ne mov'as si'n plu, kvazaŭ far'it'a el plumb'o ... Baldaŭ est'os ali'e, Manj'o; nur plu unu jar'o'n, ne pli, eĉ mal'pli ol unu jar'o'n, kaj tio pas'as tiom rapid'e. Nun baldaŭ ven'os krist'nask'o, post'e pask'o — kvazaŭ tio jam est'us morgaŭ, ŝajn'as al mi. Post'e ni ne rest'os plu ĉi tie, Manj'o. Ni trans'loĝ'iĝ'os en ali'a'n loĝ'ej'o'n, ni aranĝ'os al ni tut'e nov'a'n mebl'ar'o'n. Mi jam sci'as, kiel aranĝ'i al ni loĝ'ej'o'n, mi jam ĉio'n bon'e pri'pens'is ... ” Kaj la patr'in'o rakont'is, kia'manier'e ŝi plan'as aranĝ'i la loĝ'ej'o'n. Ĉio'n ŝi jam vid'is tiel klar'e antaŭ si, kvazaŭ ŝi jam promen'us en bel'e aranĝ'it'a'j ĉambr'o'j, kie la kviet'a sun'o bril'as tra la fenestr'o'j, preter mal'hel'ruĝ'a'j kurten'o'j. Manj'o aŭskult'is gaj'a kaj kiam ŝi ek'dorm'is, ŝi trans'loĝ'iĝ'is en tiu'j'n sinjor'ec'a'j'n ĉambr'o'j'n; en bel'a jup'o ŝi sid'is sur sof'o, tapiŝ'o'j kuŝ'is sur la plank'o, de plafon'o pend'is lustr'o kaj sur et'a tabl'o, tiel ke ŝi pov'is ĝi'n ating'i per'man'e, star'is kovr'it'a plekt'it'a korb'et'o, plen'a de konfit'aĵ'o'j ... Ven'is krist'nask'o kaj ven'is pask'o, sed la jun'a sinjor'o for'ir'is kaj re'ven'is neniam plu. La patr'in'o plor'is, kiam li adiaŭ'is, tut'e ruĝ'a'j est'is ŝi'a'j okul'o'j, ŝi'a'j vang'o'j est'is strang'e lentug'a'j; ŝi akompan'is li'n kaj kiam ŝi re'ven'is, ŝi daŭr'e plor'is; ankaŭ Manj'o est'is plen'a de trist'o. Li promes'is re'ven'i baldaŭ kaj skrib'i; sed neniam li skrib'is kaj neniam li re'ven'is. La unu'a'n nokt'o'n post li'a adiaŭ'o la patr'in'o labor'is ĉe la tabl'o; ŝi'a'j larm'o'j glit'is silent'e, ŝi eĉ ne ek'sopir'is. Sed subit'e ŝi plor'is laŭt'e. ”Neniam plu li ven'os, neniam plu!” — Kaj ver'e li ne ven'is.

La patr'in'o mal'ĝoj'iĝ'is, sed en si'a kor'o ŝi ĉiam pens'is, ke li re'ven'os. Jam pas'is long'a temp'o, jam pas'is unu jar'o, pas'is du jar'o'j; kaj ankoraŭ ĉiam, kiam ekster'e son'is paŝ'o'j, la patr'in'o ekscit'iĝ'is kaj al'aŭskult'is kaj ir'is mal'ferm'i la pord'o'n; ĉiam ŝi ankoraŭ si'n apog'is foj'e vesper'e al la fenestr'o kaj rigard'is kun streĉ'it'a'j okul'o'j, kiam de for'e proksim'iĝ'is ne'disting'ebl'a vir'a statur'o — sed tiu hom'o turn'is en flank'a'n strat'et'o'n, Di'o sci'as, pri kiu tem'is ... Ŝi'a'j har'o'j far'iĝ'is nun griz'a'j kaj ŝi ne vest'is si'n plu bel'e; ĉio kuŝ'is ne'uz'it'a en la ŝrank'o: la ruĝ'a'j ŝu'et'o'j kun la maŝ'o, la punt'a antaŭ'tuk'o, la primaver'a ĉapel'o kun la flor'o'j kaj la silk'a'j ruband'o'j.

Manj'o ne dezir'is ir'i hejm'e'n, nur en ŝi'a memor'o plu trov'iĝ'is la hejm'o, en ŝi'a kor'o ĝi ne ekzist'is plu. La sufer'o est'as tie ekster'e, nur'a trist'o kaj amar'o. Malic'e rigard'as la okul'o'j kaj se ili rigard'as mild'e, ili plen'as de larm'o'j. Jes, neni'o ali'a krom la malic'o kaj sufer'o. Sed en ŝi'a kor'o rest'is tiu ne'klar'a bild'o, rest'is tiu'j bel'a'j sonĝ'o'j pri ”ali'a viv'o”. Manj'o esper'is pri la ali'a viv'o, sed ŝi esper'is apenaŭ konsci'e, sen larm'o'j kaj sen sufer'o. Tie la ĉiel'o klar'as, sen'fin'as, ĉio kviet'as, neni'o profan'iĝ'as; vast'iĝ'as verd'a'j herb'ej'o'j, bunt'a'j ĝarden'o'j en sen'fin'o; ĉiu'j vizaĝ'o'j tie est'as trankvil'a'j kaj afabl'a'j kaj la okul'o'j rigard'as ĝoj'e.

Vi'i

Tio est'is la tag'o, kiam nask'iĝ'is la Hom'o kaj ĉiu'j kor'o'j mal'ferm'iĝ'is por Li'a laŭd'o kaj am'o, ĉiu'j kor'o'j ek'sopir'is al Li.

Sur'voj'iĝ'is al Li mil'o'j da aflikt'it'a'j, vund'it'a'j kor'o'j. Ĉiu'j kompat'ind'a'j, mal'respekt'it'a'j, mal'akcept'it'a'j hom'o'j sur'voj'iĝ'is, ili far'is sen'fin'a'n procesi'o'n. Ĉiu'j, kiu'j de la viv'o est'is bat'it'a'j de la solid'a pugn'o, mal'ferm'is si'a'j'n lac'a'j'n okul'o'j'n kaj mov'is si'a'j'n vund'it'a'j'n membr'o'j'n, ili marŝ'is kaj port'is si'a'j'n kor'o'j'n en Li'a'n direkt'o'n. La kruc'um'it'a Hom'o akcept'is ĉiu'j'n, neniu'n Li forges'is, kiu al Li proksim'iĝ'is, al ĉiu'j li dis'don'is mult'valor'a'j'n donac'o'j'n. Kaj ili sent'is dank'em'o'n al Li kaj ili fid'is je Li. La donac'o, kiu'n Li al ili don'is, valor'is pli ol ĉiu'j mal'pur'a'j riĉ'aĵ'o'j, kiu'j'n vend'as la mal'pur'a viv'o al la mal'pur'a'j kor'o'j. Kiu'n tuŝ'is Li'a kompat'a man'o, kiu'n ben'is Li'a rigard'o, tiu ek'vid'is, ŝarĝ'o fal'is de ties ŝultr'o'j, facil'a'j kaj salt'kapabl'a'j far'iĝ'is ties gamb'o'j.

La etern'a Hom'o atribu'is al li la etern'o'n. Kiam dolor'is la bat'o'j de la viv'o, la kor'o pilgrim'is al Li, en la land'o'n de la konsol'a esper'o, de la forges'it'a sufer'o.

Ek'sonor'is la krist'nask'a'j sonor'il'o'j de orient'o kaj de okcident'o kaj ĉie vek'iĝ'is vund'it'o'j kaj mal'akcept'it'o'j kaj lev'iĝ'is. La sufer'o fest'is si'a'n grand'a'n fest'o'n de la esper'o kaj de la glor'o; ili est'is konsol'it'a'j, kiu'j ek'vid'is, ke trans Kalvari'o gvid'as la voj'o en la gaj'a'n etern'o'n. Ili est'is fier'a'j kaj rigard'is venk'konsci'e, kiu'j sci'is, ke ili trov'iĝ'as en Li kaj ke ili far'iĝ'is part'o de Li, ĉar ili est'is skurĝ'it'a'j kaj per dorn'kron'o kron'it'a'j ...

Tiel ili fest'is si'a'n fest'o'n, kiam la Hom'o komenc'is si'a'n glor'hav'a'n voj'o'n. Ne ekzist'is en tiu nokt'o povr'a kor'o, kiu ne ek'trem'et'us gaj'e; apenaŭ ĝi kompren'is la ĝoj'o'n, kiu ŝaŭm'lev'iĝ'is ĝis'pint'e'n; apenaŭ ek'konsci'is la mal'respekt'it'o kaj la mal'akcept'it'o kaj al ĉiu el ili est'is kvazaŭ en sonĝ'o'j, kiam li aŭd'is la konsol'a'j'n vort'o'j'n kaj kiam li ek'sent'is la kompat'ind'a'n man'o'n sur si'a sulk'o'plen'a frunt'o, sur si'a'j ŝultr'o'j, vund'it'a'j de la ŝarĝ'o.

Plen'a de larm'o'j, sang'o kaj abomen'aĵ'o pez'e spir'is la ter'o tie sub'e, en mal'lum'o; sed jen rigard'u, en tiu nokt'o ek'flam'is mil'o'j kaj mil'o'j da torĉ'o'j, lev'iĝ'is la sen'fin'a'j flam'o'j, trem'et'is ili kaj flirt'is kaj sopir'is ating'i la supr'o'n ...

”Hodiaŭ promen'as anĝel'o'j sur la ter'o,” dir'is Antonia. Gaj'a kviet'o est'is en la ĉambr'o, ĝi bril'is en la okul'o'j kaj sur la vang'o'j, ĝi spir'iĝ'is en la aer'o, ĝi kovr'is la blank'a'j'n vand'o'j'n. Kaj ĉiu'j knab'in'o'j sent'is, ke anĝel'o'j promen'as sur la ter'o, ke ili ven'is tra la ferm'it'a fenestr'o kaj nun sid'as ĉe ili'a'j lit'o'j, marŝ'as en la ĉambr'o per si'a'j silent'a'j paŝ'o'j kaj ili'a'j grand'a'j blank'a'j flug'il'o'j tener'e flirt'as. Ili vid'is ankaŭ sen'fin'e da lum'o'j, kiu'j'n brul'ig'is la anĝel'o'j kaj ili flam'flirt'is pi'e tie ekster'e, profund'e sub'e sur'ter'e.

La krip'o jam est'is prepar'it'a. Antaŭ ĝi brul'is kandel'o en ruĝ'a glas'o, sed sur la krip'o mem kaj super ĝi trov'iĝ'is et'a'j bunt'a'j kandel'et'o'j, brul'ant'a'j per svelt'a'j alt'a'j flam'o'j. La or'kolor'a anĝel'o, pend'ant'a de la plafon'o, bril'is en strang'a flirt'ant'a kaj trem'et'ant'a lum'o kaj bril'is ankaŭ la grand'a stel'o, trov'iĝ'ant'a super la betlehema stal'o.

Ili long'e ne pov'is en'dorm'iĝ'i; ĉiu'j knab'in'o'j, kiu'j pov'is el'lit'iĝ'i, prepar'is si'n por la nokt'o'mez'a di'serv'o kaj ili'a'j kor'o'j est'is plen'a'j de sankt'a atend'o. Ili kuŝ'is du'on'e vest'it'a'j kaj inter'parol'is per flustr'ant'a'j voĉ'o'j. Ne aŭd'iĝ'is rid'o, ankaŭ gaj'a vort'o ne aŭd'iĝ'is, ĉar anĝel'o'j est'is en la ĉambr'o ... Est'is tiu'nokt'e, kvazaŭ la ĉiel'o descend'us sur'ter'e'n. La ĉiel'a'j anĝel'o'j kun si'a'j grand'a'j blank'a'j flug'il'o'j, Di'patr'in'o, et'a povr'a Jesuo, kuŝ'ant'a en la krip'o, kaj la paŝt'ist'o'j tie sur'genu'ant'a'j — ĉio est'is tiel proksim'e kaj hejm'ec'e, neni'u mister'o, neni'u ne'ating'ebl'a glor'o.

La flustr'ad'o est'is pli kaj pli mal'laŭt'a, iom post iom kovr'iĝ'is la palpebr'o'j sur'okul'e, sed la kor'o est'is vek'a. Ĉiam pli proksim'e'n descend'is la ĉiel'o, ĝi lok'iĝ'is en la ĉambr'o. Antonia kuŝ'is rand'e de la lit'o sur lit'kovr'il'o, unu man'o trov'iĝ'is sub ŝi'a kap'o, la ali'a sur ŝi'a korp'o. Kaj kiam ŝi tiel kuŝ'is kaj ŝi'a'j gaj'a'j pens'o'j gaj'e vag'ad'is, ŝi sent'is, kiel io spir'is en ŝi'a'n vizaĝ'o'n kaj ŝi sci'is, ke anĝel'o preter'ir'is ŝi'n. Ŝi est'is feliĉ'a kaj ŝi rid'et'is; se ŝi etend'us si'a'n man'o'n, ŝi tuŝ'us la man'o'n de la anĝel'o. Ankaŭ Manj'o iom'et'e ek'dorm'et'is, sed kiam ŝi kun'prem'is okul'o'j'n, okaz'is io mir'ind'a: hel'iĝ'is, tag'iĝ'is, blank'a kaj trankvil'a lum'o, kiel printemp'a lun'bril'o dis'verŝ'iĝ'is en la ĉambr'o; la tut'a ĉambr'o plen'is de anĝel'o'j kaj mal'antaŭ'e sur'tron'e sid'is Di'patr'in'o kun Jesuo en'sin'e, kaj la vizaĝ'o de Di'patr'in'o est'is kiel la vizaĝ'o de frat'ul'in'o Cecili'a, ankaŭ blank'a'j'n kuf'flug'il'o'j'n de la kompat'frat'ul'in'o ŝi ten'is sur'kap'e.

Ek'sonor'is en la kapel'o, sed la sonor'a son'o ven'is kvazaŭ el grand'a distanc'o, est'is kiel la son'o de tiu'j sonĝ'o'j, kiu'j ven'is el la ĉiel'o; sed post'e ek'son'is seren'e kaj sonor'e en la koridor'o kaj ili vek'iĝ'is. Frat'ul'in'o Cecili'a far'is lum'o'n; ili rapid'e si'n vest'is, ankoraŭ du'on'dorm'e kaj silent'e, post'e la procesi'o ek'marŝ'is al la kapel'o tra la long'a kaj mal'hel'a koridor'o. Lac'e, pez'e spirant'e, sen'vort'e serpent'is la nokt'a procesi'o, kelk'ie ek'bril'is dorm'em'a lamp'et'o, lum'ig'ant'e povr'a'j'n et'a'j'n korp'o'j'n, mal'akcept'it'a'j'n, kondamn'it'a'j'n; kaj el tiu'j et'a'j vizaĝ'o'j, tro fru'e matur'a'j, jam sulk'ig'it'a'j, rigard'is okul'o'j, plen'a'j de gaj'a atend'ad'o, plen'a'j de re'kon'o. Jam seren'iĝ'is for'e: tie est'is la lum'o kaj Krist'o est'is tie, al kiu ili marŝ'is ...

Antaŭ ol frat'ul'in'o Cecili'a ferm'is la pord'o'n, ŝi demand'is al Katinjo: ”Ĉu rest'u lum'o?”

”Bon'vol'u esting'i!” respond'is Katinjo.

Kaj en la ĉambr'o est'is mal'lum'o, apenaŭ bril'et'is de la ekster'a neĝ'o, de la ĉiel'o, sen'nub'a kaj sen'kolor'a, plen'a de blank'a'j stel'o'j. Baldaŭ ek'silent'is en la koridor'o, mal'proksim'e jam pas'is la procesi'o, nur el grand'a distanc'o plu aŭd'iĝ'is tint'ad'o de arĝent'a'j sonor'il'et'o'j, aŭd'iĝ'is obtuz'a'j krist'nask'a'j kant'o'j. Dolĉ'a kaj mister'a zum'o ven'is kvazaŭ el katakomb'o'j, el sub'ter'a'j, bel'eg'e lum'ig'it'a'j templ'o'j, en kiu'j blank'e vest'it'a'j virg'ul'in'o'j kant'as glor'o'n al la nov'e nask'it'a Sav'ant'o ...

Est'is mal'lum'o en la ĉambr'o; bril'et'is blank'e de la neĝ'o tie ekster'e kaj de la stel'o'j, lum'et'o'j en la krip'o dorm'em'e kaj melankoli'e flirt'is kaj flav'a lum'o balanc'is sur plafon'o en la form'o de mal'vast'a zon'o.

Katinjo est'is vek'a; dum ŝi promen'is per si'a rigard'o dis'e en la ĉambr'o, ŝi iom post iom disting'is la blank'a'j'n lit'o'j'n, ŝi disting'is ankaŭ kap'o'j'n, kiu'j mov'iĝ'is sur kap'kusen'o'j. Foj'e aŭd'iĝ'is pez'a spir'ad'o, stertor'ad'o, mov'iĝ'is lit'kovr'il'o, kelk'iu man'o lev'iĝ'is kaj sving'is en aer'o ... Profund'e en katakomb'o'j oni kant'is gaj'a'j'n kant'o'j'n, obtuz'e, mal'laŭt'e ili foj'e al'zum'is supr'e'n, est'is, kvazaŭ anĝel'o'j si'n'gard'e paŝ'us kun si'a'j tint'ant'a'j or'a'j sandal'o'j sur la tint'ant'a plank'o.

Sol'a vol'is est'i Katinjo kaj en mal'lum'o, ĉar ŝi dum la tut'a vesper'o est'is mal'ĝoj'a. Morgaŭ ven'os la patr'in'o kaj kun'port'os al ŝi kuk'o'n, en'volv'it'a'n en paper'o. La patr'in'o aper'os klin'iĝ'int'a kaj asket'e mal'dik'a kaj kompat'ind'a, ŝi'a'j okul'o'j plen'os de larm'o'j. Kiam ŝi met'os la paper'o'n sur la lit'kovr'il'o'n, ŝi'a man'o trem'et'os, ost'ec'a, sulk'o'plen'a, kal'o'hav'a. Kaj, kvazaŭ ŝi vol'us pet'i: ”Mi ne pov'is kun'port'i al vi i'o'n ali'a'n; eĉ tio, Katinjo, jen ... ” Katinjo sci'is, kio'n la patr'in'o vol'as dir'i: ”Eĉ tio'n, Katinjo, mi el'prem'is el mi'a sen'suk'a korp'o, en kiu apenaŭ plu trov'iĝ'as kelk'a'j sang'o'gut'o'j. Tial manĝ'u, infan'o, sam'e, kiel vi pren'as la sankt'a'n hosti'o'n. La patr'in'a sang'o trov'iĝ'as en tiu ĉi pan'o ...”

Hejm'e, natur'e, ne trov'iĝ'as krip'o, sam'e ne krist'nask'a arb'et'o, ne lum'o'j, ne ĝoj'o. Nur infan'o'j trov'iĝ'as en la dom'o, la patr'o sid'as en gast'ej'o, la patr'in'o vag'ad'as, Di'o sci'as, kie. Kaj la infan'o'j kun'prem'iĝ'is en angul'o, ili ne sent'as tim'o'n, ili babil'as pri krist'nask'o kaj pri kuk'o'j, pri krip'o kaj krist'nask'a arb'et'o.

Kvazaŭ ili ne vid'us, kiel ekster'e jam bril'as, kiel ĉie brul'iĝ'as ĉia'spec'a'j lum'o'j, kiel jam aŭd'iĝ'as kant'o'j de orient'o ĝis okcident'o. Ili sku'iĝ'as de frost'o, sed la okul'o'j rigard'as i'e'n mal'proksim'e'n, varm'e est'as en la anim'o'j, kiu'j rev'as. Hor'o'j pas'as, mal'lum'o est'as, infan'o'j atend'as la patr'in'o'n kaj ili sent'as varm'o'n pro ĝoj'a atend'ad'o. Kie vag'ad'as la patr'in'o, kiu est'us dev'int'a kun'port'i viand'o'n kaj ebl'e eĉ pom'o'j'n kaj nuks'o'j'n?

Frost'o reg'as ekster'e kaj glaci'o romp'iĝ'as sub pied'o'j ...

Ŝi en'dorm'iĝ'is iom'et'e kaj ĉio est'is antaŭ ŝi eĉ pli klar'e, tut'e korp'e. Ŝi est'us ili'n vok'int'a al si, ĉiu'j'n, la infan'o'j'n kaj la patr'in'o'n, por ili'n varm'ig'i kaj por ke ili fart'u bon'e. Nom'e, varm'e kaj bon'e est'as ĉi tie kaj da ĉio trov'iĝ'as sufiĉ'e ... Ŝi est'us vok'int'a la patr'in'o'n al si — kaj ŝi ek'kri'is, tiel ke ŝi en du'on'sonĝ'o aŭd'is si'a'n voĉ'o'n kaj por moment'o vek'iĝ'is. Silent'o est'is; trankvil'e kaj dorm'em'e brul'is la lum'o'j en la krip'o ... ”Patr'in'o!”

... La okul'o'j ferm'iĝ'is kaj ĉio trov'iĝ'is antaŭ ŝi klar'e kaj tut'e korp'e ... La patr'in'o est'is lac'a, ŝi ja vag'ad'is dum la tut'a vesper'o, la tut'a'n long'a'n jar'o'n kaj la tut'a'n long'a'n viv'o'n. Lac'a ŝi est'is, ŝi kuŝ'iĝ'is kaj en'dorm'is; ŝi'a vizaĝ'o est'is blank'a kaj trankvil'a, ŝi'a'j lip'o'j eĉ rid'et'is. La infan'o'j est'is tim'iĝ'int'a'j, ili plor'is, ne sci'ant'e, pro kio — mal'lum'o est'is en la ĉambr'o kaj est'is frost'o, la patr'in'o kuŝ'is trankvil'e sur la lit'o kaj ne mov'iĝ'is. Tiam mal'ferm'iĝ'is la pord'o, ven'is la patr'o. Li odor'is de brand'o kaj li star'is por moment'o en la pord'a kadr'o. Li'a'j okul'o'j ne adapt'is si'n tuj al mal'lum'o — sed kiam li ek'vid'is, kiam li re'kon'is la situaci'o'n, li salt'paŝ'is al la lit'o kaj ek'kri'is ...

Ŝi aŭd'is li'a'n kri'o'n, ŝi ek'tim'is kaj vek'iĝ'is du'a'foj'e. La krist'nask'a'j kant'o'j obtuz'e lev'iĝ'is el katakomb'o'j, trankvil'e brul'is lum'o'j en la krip'o. Apenaŭ ŝi ek'konsci'is pri la kant'o'j kaj pri la dorm'et'iĝ'ant'a'j lum'o'j kaj pri la mal'lum'o, jam ŝi'a'j okul'o'j de'nov'e ferm'iĝ'is.

Tiam mal'ferm'iĝ'is la pord'o sen'bru'e kaj ven'is la patr'in'o. En long'a'n lan'tuk'o'n ŝi est'is en'volv'it'a, klin'iĝ'int'a ŝi est'is kaj tim'em'a kiel ĉiam. Sed ŝi'a vizaĝ'o est'is mir'e blank'a kaj mir'e bel'e rigard'is ŝi'a'j tim'em'a'j okul'o'j. Ne est'is plu fald'et'o'j sur ŝi'a'j vang'o'j, sur la frunt'o, ankaŭ ŝi'a'j man'o'j est'is glat'a'j kaj blank'a'j.

Ŝi paŝ'is al la lit'o kaj rid'et'is, kiel ŝi ne rid'et'is iam ajn antaŭ'e.

”Katinjo, hodiaŭ, kiam est'as la sankt'a tag'o, mi kun'port'is por vi i'o'n bel'a'n.” Kaj Katinjo vid'is en ŝi'a man'o ver'e bel'a'n flor'o'n, kvazaŭ ĝi ĵus antaŭ'e ek'flor'us el ŝi'a'j mal'dik'a'j blank'a'j fingr'o'j.

”Kiam mi ir'is ĉi tie preter'e, Katinjo, mi pens'is, ke mi ir'u ankaŭ al vi, ĉar ĉe vi est'as tiel bel'e kaj agrabl'e, por vi'n vid'i kaj por vi'n kares'i.” Klin'iĝ'is la patr'in'o eĉ pli sub'e'n, tuŝ'ant'e per si'a'j lip'o'j la mal'san'a'j'n man'o'j'n de Katinjo, post'e ankaŭ ŝi'a'j'n varm'a'j'n vang'o'j'n kaj ankaŭ la har'o'j'n, kiu'j fal'is sur ŝi'a'n frunt'o'n ...

Post'e ven'is anĝel'o'j en la ĉambr'o'n, mult'a'j ili est'is, ĉiu'j est'is blank'e vest'it'a'j, afabl'a lum'o dis'verŝ'iĝ'is en la ĉambr'o. ”Ĉu rev'o, ĉu ver'o?” pens'is Katinjo. ”Ne est'as rev'o, mi'a'j okul'o'j est'as mal'ferm'it'a'j; jen mi ĉi tie, jen la lit'o ... ” Sen'voĉ'e ili promen'is en la ĉambr'o — sed jen, ĉiu'j ili'a'j vizaĝ'o'j est'is al ŝi kon'at'a'j. Tio ĉi est'as Antonia, rigard'ant'a gaj'e per si'a'j grand'a'j blind'a'j okul'o'j, kaj tie est'as Amanjo, hav'ant'a tiel delikat'a'n, mal'grand'a'n vizaĝ'o'n kaj tiel viv'raci'a'j'n, pens'em'a'j'n okul'o'j'n kaj frunt'o'n kiel neĝ'o'n, kaj eĉ Paŭla, la jud'in'o, est'as tie. Brul'dolor'a lum'o est'as dis'verŝ'it'a en la ĉirkaŭ'o kaj en tiu ĉi lum'o marŝ'as blank'a'j, apenaŭ disting'ebl'a'j, sen'voĉ'a'j anĝel'o'j, ili'a'j pied'o'j ne tuŝ'as la plank'o'n ...

Ŝi em'is lev'iĝ'i kaj ir'i kun ili. Ŝi mov'iĝ'is kaj ek'ĝem'is; ne pov'is ŝi lev'iĝ'i, ŝi sent'is brul'dolor'a'n lum'o'n. Tiam ek'hel'is du blank'a'j flug'il'o'j mez'e de la ĉambr'o, lev'iĝ'is la man'o kaj la lum'o esting'iĝ'is. Preter'ir'is mal'laŭt'a'j paŝ'o'j, la pord'o sen'bru'e ferm'iĝ'is. Foj'foj'e ankoraŭ zum'is en la lit'o'j, ek'susur'is; est'is silent'o, la sankt'a nokt'o kuŝ'is sur la ter'o ...

Ankaŭ Manj'o vid'is anĝel'o'n tiu'nokt'e kaj ŝi ne mir'is. Nur tiom ŝi'a'j palpebr'o'j est'is mal'ferm'it'a'j, ke io bunt'a mem bril'is tra la ombr'o de long'a'j mal'hel'a'j branĉ'et'o'j. Mal'ferm'iĝ'is la pord'o; ven'is anĝel'o en la ĉambr'o'n, verd'a'n arb'et'o'n ĝi ten'is en si'a man'o. Ĝi star'ig'is la arb'et'o'n sur la tabl'o'n kaj aranĝ'is ĉirkaŭ ĝi plen'o'n da bel'a'j kaj dolĉ'a'j aĵ'o'j, kuk'o'j'n, oranĝ'o'j'n, pom'o'j'n. Tiel silent'e ĝi marŝ'is, ke oni ne pov'is aŭd'i ĝi'a'n paŝ'ad'o'n. Kaj kiam ĝi preter'ven'is, ĝi'a vizaĝ'o est'is kiel la vizaĝ'o de frat'ul'in'o Cecili'a, tiel bel'a kaj am'o'plen'a. Ek'sonĝ'is Rezinjo kaj ŝi sent'is bril'o'n kaj en si'a du'on'sonĝ'o ŝi flustr'is: ”Anĝel'o ir'is tra la ĉambr'o!” —”Anĝel'o ir'is tra la ĉambr'o!” respond'is Manj'o kaj ek'dorm'is ...

Aŭd'iĝ'is gaj'a rid'o, ek'bril'is hel'a maten'o en blank'a vintr'a lum'o. Kaj la ĉambr'o plen'is de laŭt'a ĝoj'o kaj rid'o kaj kant'o'j kaj bel'a'j pens'o'j. Sed post'tag'mez'e okaz'is io mir'ind'a ...

Ven'is gast'o'j tuj post tag'manĝ'o. Neniam ili ven'is en tiom'a nombr'o, ĉiu'j est'is kun abund'o da donac'o'j. Lit'o'j plen'is de kuk'o'j kaj viand'pec'o'j, bon'odor'is de flor'o'j, oranĝ'o'j kaj pom'o'j, freŝ'a aer'o, kiu trov'iĝ'is ekster'e, kaj de fremd'a'j hom'o'j. La donac'o'j'n, kiu'j'n kun'port'is fremd'a'j hom'o'j el fremd'a'j dom'o'j, la knab'in'o'j preciz'e disting'is de la ne'riĉ'a'j donac'o'j, aranĝ'it'a'j pas'int'vesper'e de la anĝel'o ĉirkaŭ la arb'et'o, est'ant'e tamen pli dolĉ'a'j kaj kun ali'a arom'o.

Ven'is la patr'o de Rezinjo, pal'a kaj mal'fort'a, el'ĉerp'it'a; est'is, kvazaŭ li port'us sur si'a'j ŝultr'o'j grand'a'n kaj pez'a'n kruc'o'n, kies nigr'a ombr'o etend'iĝ'is alt'e'n ĝis la plafon'o. Li en'ir'is kiel almoz'ul'o en grand'posed'a'n dom'o'n, klin'iĝ'int'a, tim'em'a. Kaj tamen li est'is mensog'int'a per si'a kompat'ind'a almoz'ul'a kor'o, mensog'int'a pri kompat'o, mensog'int'a pri liber'a kaj san'a viv'o, kiu trov'iĝ'as ekster'e. Tiel sam'e mensog'is la bel'a ruĝ'a pom'o, kiu'n li kun'port'is, ankaŭ la oranĝ'o mensog'is, aĉet'it'a de li per li'a almoz'a mon'o, donac'o de mizerikord'a am'o. Kaj Rezinjo sent'is kompat'o'n por si'a patr'o. Mal'san'a li est'is kaj povr'a kaj en'katen'ig'it'a, dum ŝi est'is san'a kaj liber'a. Malgraŭ tio, ke ŝi est'is mal'korpulent'a kaj et'a, kresk'it'a nur ĝis la zon'o de si'a patr'o, ŝi em'is prem'i li'n al si, ia'manier'e mal'pli grand'a'n kaj pli povr'a'n, ŝi nutr'us li'n, la lam'a'n, ŝi rakont'us al li bel'a'j'n fabel'o'j'n kaj ŝi en'dorm'ig'us li'n ...

Ven'is la patr'in'o de Manj'o kaj kun'port'is en'volv'it'a'n donac'o'n en ambaŭ si'a'j man'o'j. Ek'rid'et'is Manj'o, vid'ant'a la pak'aĵ'o'n. Bon'a'j kaj dolĉ'a'j aĵ'o'j trov'iĝ'is en'e, est'is en ord'o, ke la patr'in'o ili'n kun'port'is kaj est'is dec'e far'i tiel. Sed sur la vizaĝ'o de la patr'in'o, en ŝi'a'j mal'trankvil'a'j okul'o'j, leg'iĝ'is ŝi'a viv'o. Ven'is ŝi de tie, kie reg'as frost'o kaj vent'o; sed ŝi pens'is sen'ĉes'e: ”Kio'n mi kun'port'u por la infan'o, povr'a, mal'san'a?” Ŝi zorg'eg'is kaj labor'is, probabl'e dum la tut'a nokt'o, la lamp'o brul'is dorm'em'e, ŝi'a'j ruĝ'a'j pez'a'j palpebr'o'j jam vol'is fal'i sur la okul'o'j'n. Kaj dum ŝi'a labor'o, probabl'e tut'nokt'a, ŝi'a kor'o est'is lac'ig'it'a de dolor'o'j, en ŝi'a'j tempi'o'j bat'is sen'ĉes'a ŝtal'a martel'et'o. Sed nun ŝi ven'is, du blank'a'j pak'aĵ'o'j ven'is kun ŝi por la povr'a, mal'san'a infan'o — ven'is ŝi kiel almoz'ul'in'o en grand'posed'a'n dom'o'n ... Nur dum moment'o Manj'o re'akir'is konsci'iĝ'o'n, du'on'e trist'a'j, du'on'e ĝoj'a'j, apenaŭ disting'ebl'a'j pens'o'j aper'is, tial ŝi rid'et'is ...

Ven'is la patr'o de Katinjo. Terur'a est'is li'a vizaĝ'o, griz'a, sulk'iĝ'int'a pro unu sam'a nokt'o, pro dolor'o kaj pent'o de unu sam'a nokt'o, pli long'a ol la viv'o mem. Kiam li turn'is la rigard'o'n al Katinjo, li'a'j okul'o'j pet'is kompat'o'n kaj mizerikord'o'n.

”Katinjo, jen, okaz'is ... ” Li'a voĉ'o est'is raŭk'a kaj mal'laŭt'a, ĝi ne pov'is el'gorĝ'iĝ'i. Katinjo turn'is si'a'n rigard'o'n kaj trankvil'e rigard'is li'a'n vizaĝ'o'n: ”La patr'in'o mort'is!” Li ek'mir'is kaj ek'tim'is, tial Katinjo dir'is al li: ”La patr'in'o ven'is al mi, dum mi sonĝ'is kaj kun'port'is por mi bel'a'n ruĝ'a'n flor'o'n. Ŝi preter'ir'is kaj ven'is al mi ...” La patr'o gap'is, li'a'j genu'o'j trem'et'is kiel verg'et'o kaj li sur'genu'is apud ŝi'a lit'o ...

Sen'ĉes'e ili venad'is, long'a procesi'o ili est'is. Ili ven'is al Paŭla, la jud'a knab'in'o, est'ant'e vest'it'a'j fest'e, en'volv'it'a'j en varm'a'j'n pelt'o'j'n. Sur ili'a'j vizaĝ'o'j, en ili'a'j vort'o'j, mem en la spir'o de ili'a'j brust'o'j, en freŝ'a aer'o, spirant'a el ili'a'j vest'o'j, ili kun'port'is la spir'o'n de viv'o, la viv'o'n, kiu ekzist'as tie ekster'e kaj en ili mem, ted'a'n kaj malic'a'n, kiu'n ili nun mask'is en karnaval'a'n surtut'o'n de et'a'j kaj mal'pur'a'j gaj'aĵ'o'j, de et'a kaj sub'nivel'a feliĉ'o, por ne dev'i rigard'i ĝi'a'n abomen'a'n kaj terur'a'n nud'ec'o'n, por ne pere'i de angor'o. Ili ven'is kiel mal'pur'a hom'o en templ'o'n, kiel almoz'ul'o en burĝ'a'n salon'o'n. En ili'a kor'o tamen, de zorg'o'j turment'it'a, de la ĉiu'tag'a negoc'ad'o mal'pur'ig'it'a, trov'iĝ'is mizerikord'o, tiel rid'ind'a, sen'konsci'e mensog'a, kiel est'as mensog'a la mizerikord'o de la paŝt'ist'o'j almoz'ul'o'j al la nov'nask'it'a Sav'ant'o ...

Ili ven'is al Aloiza kaj Aloiza ili'n salut'is per si'a gaj'eg'a rid'o.

Elegant'a'j ili est'is, la sinjor'o kaj la sinjor'in'o, vest'it'a'j en riĉ'a'j pelt'o'j, kaj ili kun'port'is mult'a'j'n pak'aĵ'o'j'n. Aloiza ili'n pren'is, mal'ferm'is kaj perd'iĝ'is rigard'e en la ĉambr'o. ”Jen, infan'o'j, manĝ'u!” Ŝi ĵet'is si'a'j'n mult'e'kost'a'j'n bon'arom'a'j'n donac'o'j'n per si'a gaj'a man'o dekstr'e'n kaj mal'dekstr'e'n, sur la blank'a'j'n lit'o'j'n kaj gaj'eg'e rid'is. Gaj'eg'a'j est'is ŝi'a'j okul'o'j, sed ŝi'a kor'o, apenaŭ matur'a, est'is serioz'a, tro fru'e amar'a. Mal'pur'a'j est'is la donac'o'j, ŝi em'is lav'i si'a'j'n man'o'j'n, ĉar ŝi ili'n tuŝ'is. Ili en'hav'is arom'o'n de la hejm'o kaj sam'e kiel la hejm'o ili est'is mal'konsekr'it'a'j kaj pri'sput'it'a'j. ”Kio'n vi um'as, Aloiza?” demand'is la dam'o kaj ŝi'a'j vang'o'j far'iĝ'is ruĝ'et'a'j. ”Mi dis'don'as la donac'o'j'n!” ŝi respond'is kaj ne atent'is plu la dam'o'n, sam'e ne la sinjor'o'n, eĉ ŝi ne rigard'is ili'n. Star'is ili du, enu'o trov'iĝ'is en ili kaj io abomen'a en ili'a'j brust'o'j kaj tio radi'is el ili'a'j okul'o'j. Ili sent'is du'on'konsci'e, ke ili est'as mal'konsekr'it'a'j kaj povr'a'j, ke ili ne aparten'as i'e'n ali'lok'e'n ol en ekster'a'n sur'sput'it'a'n ĉiu'tag'a'n viv'o'n ...

Ili ven'is al Antonia, kiu en tim'o atend'is, kaj ankaŭ al ŝi ili kun'port'is mult'valor'a'j'n kaj bel'a'j'n aĵ'o'j'n. Glat'a man'o kares'is ŝi'a'j'n vang'o'j'n, iu klin'iĝ'is al ŝi kaj kis'is ŝi'a'j'n lip'o'j'n, humid'a'j lip'har'o'j ŝi'n tikl'is kaj ŝi sku'iĝ'is tut'e. Ŝi em'is re'tir'iĝ'i, sed ŝi ne kuraĝ'is. Kiam ili for'ir'is, ŝi rapid'ir'is al la fenestr'o, por ke ŝi'n lav'u la afabl'a sun'o, kiu bril'is ekster'e ...

Tiel okaz'is io mir'ind'a. El la sufok'a val'o de la viv'o sub'e ek'marŝ'is supr'e'n long'vic'a procesi'o. Pilgrim'is ili, grand'a kruc'o ir'is antaŭ ili kaj ĝi'a nigr'a ombr'o fal'is sur ili'n. Ĉiu'j est'is ŝarĝ'it'a'j per pek'o'j kaj per sufer'o; tiu'j, paŝ'ant'a'j pez'e, dors'klin'it'e, kap'profund'e; kaj tiu'j, paŝ'ant'a'j rekt'star'e, de kiu'j la okul'o'j gaj'e mensog'is; hom'o'j sinjor'ec'e mask'it'a'j, fingr'o'ring'e kaj bracelet'e ornam'it'a'j, per punt'o'j kaj silk'o sur si'a'j blank'a'j korp'o'j, el'uz'it'a'j, el'mord'it'a'j de la kanajl'a viv'o; almoz'ul'o'j, ŝancel'iĝ'ant'a'j en si'a'j ĉifon'o'j, kun el'suĉ'it'a'j vizaĝ'o'j, sen'suk'ig'it'a'j korp'o'membr'o'j de la kanajl'a viv'o. Tiel ili pilgrim'is kaj ĉiu'j est'is plen'e ŝarĝ'it'a'j de pek'o'j kaj de sufer'o. Pilgrim'is ili kaj kun'port'is si'a'j'n donac'o'j'n al tiu'j, kiu'j est'is pur'a'j, viv'ant'a'j trans'e de la viv'o, kaj en la kor'o'j de la pilgrim'ant'o'j puls'is sub mensog'it'a kompat'o apenaŭ konsci'a sopir'o kaj esper'o ...

La sankt'a tag'o est'is, nask'iĝ'is la Sav'ant'o. Kaj okaz'is io mir'ind'a. En la stal'o de Betlehemo kuŝ'is en'krip'e la Sav'ant'o, de ĉiu'j trezor'o'j mastr'o. Kaj al li ven'is en long'vic'a procesi'o, de ĉiu'j direkt'o'j, paŝt'ist'o'j, kaban'ul'o'j, serv'ist'o'j, ŝarĝ'it'a'j per pek'o'j kaj per pez'o de la viv'o, kaj ili kun'port'is por li donac'o'j'n, al la mastr'o de ĉiu'j trezor'o'j. Ven'is ankaŭ tri reĝ'o'j el orient'a land'o riverenc'i antaŭ li, dum li kuŝ'is en la betlehema stal'o en si'a krip'o. Vid'is ili stel'o'n kaj ili ek'sopir'is — grand'a, apenaŭ konsci'a, du'on'e kompren'it'a sopir'o lev'iĝ'is kiel sud'a vent'o kaj ek'ond'is sur la tut'a Di'a ter'o.

VIII

”Antonia!” vok'is frat'ul'in'o Cecili'a; mal'varm'a est'is ŝi'a voĉ'o kaj solen'a, Antonia ek'tim'is. Leg'is ŝi en tiu voĉ'o silent'a'j'n pens'o'j'n kaj ek'sent'is ŝi, ke trov'iĝ'as kompat'o en la mal'varm'a kaj solen'a voĉ'o.

Proksim'iĝ'is paŝ'o'j kaj Antonia re'tir'iĝ'is de la fenestr'o angul'e'n kaj prem'iĝ'is ĉe la mur'o. Kon'is ŝi la paŝ'o'j'n proksim'iĝ'ant'a'j'n.

”Ven'is la patr'o, Antonia, por ke vi ir'u kun li!”

Kis'is ŝi'n lip'har'a'j lip'o'j, odor'ant'a'j je tabak'o kaj glat'a voĉ'o ek'parol'is: ”Bel'e nun est'as hejm'e, Antonia; pli bon'e vi fart'os ol tie ĉi ...”

Klin'is ŝi si'a'n kap'o'n flank'e'n, silent'is kaj ne rezist'is. Hav'is ŝi tiam dek'tri jar'o'j'n kaj apenaŭ komenc'is rond'iĝ'i la infan'a'j korp'o'membr'o'j. Antaŭ jar'o kaj du'on'o ŝi ven'is kaj tiam ŝi est'is mal'fort'a kaj mal'san'a.

”Pli bon'e vi fart'os ol tie ĉi!” promes'is la glat'a voĉ'o; Antonia re'memor'is pri la hejm'o kaj klin'is si'a'n kap'o'n flank'e'n ...

Re'memor'is ŝi pri lum'o'j el mal'proksim'a pas'int'o — bril'is kiel la viv'o, est'int'a iam, en du'on'e forges'it'a pas'int'o, kaj est'ont'a iam, ĉar la kor'o sopir'as al ĝi. Re'memor'is ŝi ankaŭ pri vizaĝ'o'j el tiu temp'o, ne'klar'e, unu simil'is al la ali'a; unu sol'a vizaĝ'o disting'iĝ'is, tiel mol'a kaj am'o'plen'a, kiel la voĉ'o de frat'ul'in'o Cecili'a, kiam ŝi rakont'is fabel'o'j'n. Sed la patr'in'o mort'is — en mal'proksim'a pas'int'o; nur kandel'o'j'n ŝi vid'is, brul'int'a'j per alt'a flav'a flam'o ... Tiu'j ĉi re'memor'o'j est'is mal'trankvil'a'j, ne'klar'a'j, moment'a'j — flirt'ant'a'j, trem'ant'a'j kiel muŝ'et'o'j sub'lum'e.

Kaj tiam foj'e okaz'is, ke ĉio esting'iĝ'is. Tim'o kaj mal'trankvil'o reg'is en la dom'o, ne'kon'at'a'j hom'o'j marŝ'is en la ĉambr'o kaj ŝi aŭd'is ĝem'ad'o'n. Sed antaŭ ŝi trov'iĝ'is mal'lum'o — neni'o est'is, mal'aper'is la mond'o; ŝi mort'is ... Ankaŭ tiu tag'o ne est'is klar'a en ŝi'a memor'o, neniam ŝi pens'is pri ĝi ... Est'is lum'o foj'e, en du'on'e forges'it'a pas'int'o kaj est'os ĝi iam ...

Sed mez'e de ĉio ĉi est'as mal'lum'o, est'as la viv'o, est'as la hejm'o. Ven'is ŝi el sun'plen'a region'o en la val'o'n, kie reg'as krepusk'o, kie en tiu krepusk'o viv'as hom'o'j, ĉiu'j malic'a'j kaj mal'pur'a'j. Sed ven'as la temp'o, kiam ŝi re'ir'os al si'a sun'plen'a lok'o, kiu ŝi'n salut'is el mal'proksim'o, kiam ŝi star'is ĉe la fenestr'o kaj la sun'o bril'is ...

La patr'o est'is eminent'a hom'o; ĉiu'j, kiu'j venad'is, parol'is kun li humil'e. Aŭd'is ŝi foj'e, kiel ili pet'is, parol'is balbut'e, sed li'a voĉ'o est'is mal'varm'a kaj mal'mol'a. Sed okaz'is eĉ, ke li est'is afabl'a, glat'a kaj mol'a, special'e, kiam li parol'is kun vir'in'o'j.

Tiam li ankaŭ rid'is, per et'a hi-hi-ec'a rid'ad'o, kiu'n Antonia tim'is, sen sci'i, kial. ”Sinjor'o konsul'ist'o” oni titol'is la patr'o'n kaj tiu ”konsul'ist'o” son'is ĉiam tiel tim'em'e kaj pet'em'e, la long'a ”iii” trem'et'is kaj meandr'is, jes, ver'dir'e sur'genu'is kaj klin'is si'a'n humil'a'n dors'o'n ... La patr'o ver'e est'is eminent'a sinjor'o, hav'ant'a la rajt'o'n dis'don'i grac'o'j'n kaj afabl'o'j'n. Nur mal'mult'a'j gast'o'j est'is, antaŭ kiu'j klin'iĝ'us li mem — kaj tiam trem'et'is kaj meandr'is ankaŭ li'a voĉ'o mem, sam'e humil'e kaj tim'em'e, kiel tiu long'ig'it'a ”iii”. Nur iam Antonia aŭd'is, kiel la voĉ'o de ŝi'a patr'o tim'em'e trem'et'is. Ven'is mal'mol'a'j paŝ'o'j, tiel mal'varm'e son'is la salut'o, kiel akr'ig'it'a hel'a kling'o. Antonia dev'is ir'i en ali'a'n ĉambr'o'n, sed ŝi aŭd'is, kiel la gast'o dir'is: ”Vi aparten'as al la rubrik'o krim'o, sed pro la parti'a'j interes'o'j ni ankoraŭ toler'as vi'n ... ” Neniam la patr'o est'is tiel terur'a kiel dum tiu temp'o; la hom'o'j ven'is kaj pet'is van'e.

Li neniel okup'iĝ'is pri ŝi, li kares'is kaj kis'is ŝi'n nur tiam, kiam li'n vizit'is amik'o'j. Fin'e li preskaŭ komplet'e forges'is pri ŝi kaj komisi'is la tut'a'n pri'zorg'o'n al serv'ist'in'o'j. Kaj la serv'ist'in'o'j ŝanĝ'iĝ'is tre rapid'e, apenaŭ ŝi al'kutim'iĝ'is al iu, jam tiu adiaŭ'is, subit'e, okaz'is Di'o sci'as kio. Antonia aŭskult'is kaj prov'is diven'i, el la voĉ'o'j kaj zum'o'j lev'iĝ'is strang'a'j imag'o'j, terur'a'j kaj des pli terur'a'j, ĉar ne'klar'a'j. Dum tut'a tag'o ŝi pilgrim'is tra la ĉambr'o'j kiel rev'aper'o, neni'u atent'is pri ŝi, kiel tra arb'ar'o ŝi ir'is. Aŭd'is ŝi foj'e krud'a'j'n, kri'a'j'n voĉ'o'j'n. Parol'is ŝi'a patr'o kaj la serv'ist'in'o, hast'e, ekscit'e, en inter'romp'it'a'j fraz'o'j kaj du'on'e kompren'it'a'j vort'o'j. Renvers'iĝ'is la seĝ'o; la paŝ'o'j glit'is, kvazaŭ la pied'o'j per si'a tut'a fort'o rezist'us; pez'e kaj hast'e spir'is la brust'o'j. ”Ĉes'u tio'n!” La patr'o ek'silent'is. Zum'is, kvazaŭ inter'plekt'iĝ'us, atak'us kaj si'n defend'us kvar man'o'j.

Post'e klak'is kaj frap'is plank'e'n per tut'a korp'o. La pord'o bru'e mal'ferm'iĝ'is kaj ferm'iĝ'is. ... Sekv'a'tag'e la serv'ist'in'o ne plu est'is en la dom'o.

La patr'o edz'iĝ'is du'a'foj'e kaj en la komenc'o est'is en la dom'o abund'e da rid'o kaj viv'o. La nov'a patr'in'o kis'is la vang'o'j'n de Antonia, sed Antonia ne ŝat'is tiu'j'n kis'o'j'n; la lip'o'j de la nov'a patr'in'o est'is mal'varm'a'j kaj Antonia sent'is, ke la kis'o'j aparten'as al Judaso, kiel ŝi sam'e preciz'e disting'is, ke mensog'a'j est'as ankaŭ ĉiu'j dolĉ'a'j kaj mol'a'j vort'o'j de la nov'a patr'in'o.

Kun la nov'a patr'in'o ven'is ankaŭ ŝi'a fil'in'o kaj ŝi baldaŭ far'iĝ'is amik'in'o de Antonia. Luci'a ne parol'is kiel ŝi'a patr'in'o, ankaŭ ŝi'a rid'o ne est'is tiel bru'a; ŝi'a voĉ'o est'is ia'manier'e obtuz'a, sed delikat'a, kvazaŭ daŭr'e kis'ant'a. Ŝi kaj Antonia dorm'is kun'e, kaj kiam ili en'lit'iĝ'is, Luci'a si'n prem'is dens'e al ŝi, ŝi volv'is si'n ĉirkaŭ ŝi per si'a tut'a delikat'a, varm'a, serpent'mov'a korp'o.

Antonia dum la unu'a vesper'o mir'is — est'is agrabl'e, sed ŝi tim'is kaj re'tir'iĝ'is. ”Kiel bel'a'j, kiel bel'a'j est'as vi'a'j man'o'j!”

flustr'is Luci'a kaj kis'is ŝi'n sur la ŝultr'o'j, vang'o'j, lip'o'j. Ŝi ne parol'is, kiel parol'as infan'o'j, ĉiu'j ŝi'a'j vort'o'j est'is fremd'a'j, el kaŝ'it'a viv'o. Ŝi rakont'is pri si'a antaŭ'a amik'in'o Maria. Ŝi ne dir'is, kie'n ili trans'loĝ'iĝ'is, por ke ŝi ne vizit'u. Maria est'is pli aĝ'a, ŝi jam hav'is du'dek jar'o'j'n, mam'o'j'n grand'a'j'n kaj plen'a'j'n, koks'o'j'n kiel edz'in'iĝ'int'a vir'in'o, vir'o'j post'rigard'is ŝi'n. Luci'a ili'n vizit'is, kaj kiam ili est'is hejm'e sol'a'j, Maria ŝi'n dorlot'is sur si'a'j genu'o'j, ŝi de'vest'is ŝi'n kaj propon'is al ŝi si'a'j'n nud'a'j'n mam'o'j'n kiel al suĉ'infan'o. Bel'e est'is en la komenc'o — rakont'is Luci'a — kaj ili tre bon'e rid'is, sed fin'fin'e ŝi perd'is em'o'n, ja Maria est'is tiel sovaĝ'a kaj mal'bel'a. La haŭt'o sur ŝi'a'j femur'o'j est'is flav'a kaj Luci'a, est'ant'e tut'a bril'e blank'a, pri tio naŭz'iĝ'is.

Ŝi ek'tim'is foj'e, kiam la okul'o'j de Maria plen'verŝ'iĝ'is kaj ŝi pez'e spir'is kaj ŝvit'gut'o'j aper'is sub'har'e ĉe ŝi'a'j tempi'o'j kaj sur'frunt'e. Ŝi prem'is ŝi'n tiel fort'e al si, ke ŝi sufok'iĝ'is kaj post ili'a mal'prem'iĝ'o ili ambaŭ est'is lac'a'j. Pli kaj pli oft'e ŝi vizit'is la famili'o'n, ŝi send'is al ŝi leter'o'j'n, tiel stult'a'j'n, ke Luci'a rid'is kaj Maria provok'is en ŝi abomen'o'n. Ŝi prov'is ŝi'n evit'i, ne vol'ant'e plu est'i kun ŝi sol'a. Maria pet'is ŝi'n, sed foj'e ŝi don'is bat'o'n al Luci'a kaj mord'is ŝi'n ĉe'man'e ĝis'sang'e. Luci'a tim'is kaj foj'e ir'is al si'a amik'in'o, kvankam ŝi ne ŝat'is ŝi'a'j'n ĉirkaŭ'pren'o'j'n; sen'vol'a kaj trankvil'a ŝi est'is en ŝi'a'j man'o'j, kiu'j trem'is, ŝi kuŝ'is en ŝi'a sin'o kaj pens'is pri Di'o sci'as kio, ŝi ne atent'is plu pri tio, kio'n Maria far'as al ŝi, nur ŝi for'ig'is ŝi'a'n man'o'n, se ŝi sent'is dolor'o'n. Maria foj'e plor'is kaj tiam ŝi'a vizaĝ'o est'is plen'e grimac'a. ”Mi sci'as,” ŝi dir'is foj'e, ”vi nun dediĉ'as vi'a'n am'o'n al Mimjo, vi ir'as kun ŝi.” Luci'a apenaŭ kon'is tiu'n knab'in'o'n, Mimjon, sed ŝi ne vol'is dir'i, ke ŝi ne ir'as kun ŝi, ja ŝi bon'e fart'is, se Maria plor'is. Okaz'is, ke Luci'a ŝi'n frap'is per tut'a fort'o, sed Maria ek'rid'is. ”Frap'u ankoraŭ'foj'e, Luci'a, kun vi'a et'a man'et'o!” Kaj Luci'a ŝi'n frap'is neniam plu ... Tiel rakont'is Luci'a, sed ŝi rakont'is ia'manier'e mal'trankvil'e, mal'koncentr'it'e, ŝi ne dir'is si'a'j'n afer'o'j'n ĝis'fin'e, kvazaŭ en tiu sekret'a mond'o, en kiu ŝi viv'is, trov'iĝ'us io mister'a, kio'n ŝi ne vol'is tuŝ'i; ankaŭ ne vesper'e, kiam ne plu est'is lum'o kaj ŝi volv'is si'n en la firm'a ĉirkaŭ'pren'o de la varm'a korp'o de Antonia. Kaj Antonia tim'is; kia viv'o do est'is tie! — Ŝajn'is al ŝi, kvazaŭ ŝi descend'us je unu pli'a ŝtup'o, kie trov'iĝ'as ĉiu'j tiu'j mal'bel'a'j kaj terur'a'j sekret'o'j, pri kiu'j ŝi apenaŭ antaŭ'sent'as, kiu'j sen'ĉes'e parol'as kaj kiu'j ŝi'n ĉirkaŭ'as ... Ankaŭ dum'tag'e ili sen'ĉes'e est'is kun'e, kaj eĉ dum'promen'e Luci'a foj'e si'n prem'is al ŝi kaj kis'is ŝi'n sur'lip'e'n.

Okaz'e de tag'manĝ'o, kiam la patr'o kaj la patr'in'o ĉe'est'is, ŝi klin'iĝ'is al ŝi, met'is si'a'n man'o'n sur ŝi'a'n femur'o'n kaj prem'is si'a'j'n gamb'o'j'n al ŝi'a'j. Antonia sent'is, ke la am'o de Luci'a iĝ'is pli kaj pli ard'a kaj sovaĝ'e sen'brid'a. Ŝi ne rakont'is plu, nur tut'e ŝi brul'is kaj trem'et'is, dum ili est'is kun'e, ne dir'ant'e vort'o'j'n. Somer'e est'is, ard'a sun'o bril'is ekster'e kaj Luci'a kurten'ombr'ig'is la fenestr'o'n. Ŝi prem'is si'n ĉirkaŭ'brak'e al Antonia kaj pet'is: ”Varm'e est'as, Antonia, de'met'u vi'a'j'n vest'o'j'n!” Antonia sent'is kompat'o'n pri ŝi, ja ŝi'a voĉ'o trem'et'is kaj ŝajn'is tiel tim'em'a. ”Sen'vest'ig'u vi'n mem, tiel est'as pli bel'e ... por ke mi vid'u, kiel vi de'buton'ig'as vi'a'n bluz'o'n!” Antonia mem sent'is mal'klar'o'n en si'a kap'o kaj ŝi'a'j man'o'j est'is mal'lert'a'j, dum ŝi manipul'is la buton'o'j'n. ”Kiel bel'a vi est'as, kiel anĝel'o, tiel rid'et'as vi'a vizaĝ'o. ek'rid'u, Antonia!” Antonia ne vol'is, sed ŝi ek'rid'is. ”Tut'e infan'a'j ankoraŭ est'as vi'a'j mam'o'j, sed blank'a'j kiel neĝ'o!” Luci'a klin'iĝ'is kaj kis'is la mam'o'j'n de Antonia, ke ŝi sent'is sku'iĝ'o'n. ”Kis'u ankaŭ vi mi'n, ĉirkaŭ'pren'u mi'n! Jen, palp'u, kiel jam lev'iĝ'as mi'a'j mam'o'j ... sed blank'a'j ili est'as, ne tiel brun'a'j kaj grand'a'j kiel tiu'j de Maria ... ” Flustr'is ili, jam ambaŭ varm'eg'e ard'a'j kaj trem'ant'a'j, ĝis ekster'e est'iĝ'is morn'o. En tiu nokt'o Antonia sent'is mal'bon'fart'o'n kaj ŝi dorm'is mal'trankvil'e ... Iam frap'is ĉe'pord'e, mal'ferm'iĝ'is la pord'o kaj Luci'a tut'e tim'sku'iĝ'is, ŝi ne pov'is el'parol'i la vort'o'j'n, ŝi ne pov'is salut'i. Parol'is tim'em'a obtuz'a voĉ'o. ”Mi ven'is rigard'i, Luci'a, kiel vi fart'as nun ... Kial vi ne dir'is al mi? Eĉ vi ne adiaŭ'is!” ”Kial mi rakont'u al vi?” respond'is Luci'a per si'a trankvil'a voĉ'o; pas'is ŝi'a unu'a konstern'iĝ'o kaj lev'iĝ'is en ŝi malic'o, dur'a rezist'o. Maria pet'is kaj ŝi'a voĉ'o est'is pli kaj pli ne'decid'a: ”Tiel mi am'is vi'n, Luci'a, est'is bel'e ... Jen, eĉ nun plu mi vi'n am'as, tial bon'vol'u ne rigard'i tiel malic'e, ek'rid'u!” Sed Luci'a ne ek'rid'is. ”Tio'n vi lern'is de la vir'o'j ... tiu'j'n bel'a'j'n vort'o'j'n, ĉu? Bon'vol'u propon'i vi'a'j'n mam'o'j'n al la vir'o'j, ja ili vi'n post'sekv'as!” Tut'e kompat'ind'a kaj almoz'ul'a Maria star'is antaŭ ŝi; ŝi vestiĝ'is koket'e, tiel ke la ŝvel'iĝ'ant'a'j korp'o'membr'o'j el ŝi'a hel'a streĉ'it'a vest'aĵ'o log'is, sed nun est'is impres'o, ke tem'as pri ĉifon'e vest'it'a vir'in'o, kiu vend'as oranĝ'o'j'n ĉe dom'pord'o'j. ”Neniu'n mi am'as krom vi'n. Mi fart'is mal'bon'e kaj mi ĉiam pens'is pri vi!” Antonia re'memor'is pri hom'o'j, kiu'j venad'is en la ĉambr'o'n de la patr'o; sam'e tiel pet'ant'a est'is ili'a voĉ'o kaj ŝi kompat'is pri Maria. Sed Luci'a est'is sen'konsider'a.

”Ja vi hav'as sufiĉ'e da ali'a'j knab'in'o'j ... kaj mi ne em'as plu, ne em'as far'i plu!” Ŝi parol'is pli kaj pli laŭt'e, sam'e kiel ŝi'a patr'o, kiam li kri'is: ”Vi fin'is vi'a'n afer'o'n! Marŝ’! Marŝ’!” —”Nur vi'a'n man'o'n al mi don'u, Luci'a, kis'u mi'n ankoraŭ unu'foj'e!” —”Neniam plu!” — Antonia terur'iĝ'is, de tiu moment'o ŝi tim'is antaŭ Luci'a kaj ne plu ŝi agrabl'e fart'is en ŝi'a ĉirkaŭ'pren'o. Maria mal'rapid'e paŝ'is kontraŭ la pord'o kaj Antonia sent'is, kvazaŭ ŝi vid'us, kiel ŝi turn'as si'n sojl'e kaj ankoraŭ'foj'e al'rigard'as per si'a long'daŭr'a pet'a rigard'o. ”Ebl'e ŝi nur ŝerc'is; ŝi ek'rid'os kaj kur'os al mi!” Tiel ŝi pens'is. Sed Luci'a star'is ĉe'fenestr'e kaj rigard'is sur la strat'o'n; la pord'o mal'rapid'e ferm'iĝ'is ...

Pas'is la somer'o kaj en la aŭtun'o Luci'a est'is send'it'a en institut'o'n. Kiam ŝi dum'feri'e re'ven'is hejm'e'n, ŝi don'is al Antonia tre mal'varm'a'n kis'o'n kaj ne atent'is plu mult'e pri ŝi.

Ŝi trov'is en institut'o nov'a'n amik'in'o'n, pli gaj'a'n, pli elast'a'n kaj pli varm'a'n. ”Di'o ben'u tio'n al ŝi!” pens'is ĉe si Antonia, ne bedaŭr'ant'e i'o'n ajn.

Tiel ŝi rest'is sol'a kaj kiel antaŭ'e ŝi vag'ad'is tra la ĉambr'o'j, en la sol'ec'a arb'ar'o. Ven'is ŝi foj'e en la patr'a'n ĉambr'o'n kaj sid'is sur la mol'a'n seĝ'o'n; la patr'o rigard'is ŝi'n, sed ne vid'is ŝi'n, li ne atent'is pri ŝi. Antonia ne am'is li'n; li ŝajn'is al ŝi strang'e grand'a kaj terur'a, li'a viv'o est'is plen'a de sekret'o'j, pri kiu'j ŝi tim'is kaj kiu'j ŝi'n log'is, ĉar tiel grand'a'j kaj terur'a'j. Est'is kiel en la arb'ar'o: lev'iĝ'as tie mal'proksim'e io grand'eg'a, nigr'a; ĉu rok'o'j, ĉu arb'o'j ŝton'iĝ'int'a'j kaj ne mov'iĝ'int'a'j en la vent'o; gamb'o'j trem'as kaj al'paŝ'as tie'n, ne pov'ant'e ali'lok'e'n, ĉar tie est'as angor'o kaj nokt'o ...

Kun la hom'o'j, kiu'j ven'is, diskut'is foj'e la patr'o enu'e, negoc'e, kaj tiam Antonia aŭd'is neni'o'n, kvazaŭ est'us silent'e en la ĉambr'o. Sed aŭd'is ŝi ĉiu'n voĉ'o'n, ven'ant'a'n el la kor'o; kiam ĝi malic'e ek'kri'is, kiam ĝi pet'is kaj kiam ĝi rid'is per gaj'a kaj mal'pur'a rid'o. Ven'is foj'e vir'in'o kaj pet'is por si'a edz'o, skrib'ist'o, est'ant'a drink'ul'o. La patr'o rid'is kaj li'a rid'o est'is mal'mol'a kaj naŭz'a. Sent'is Antonia, ke la vir'in'o tut'e ek'tim'is, kvankam ne aŭd'iĝ'is voĉ'o. La patr'o rid'is daŭr'e kaj parol'is mal'pli laŭt'e.

Post'e li ek'silent'is kaj ankaŭ la vir'in'o silent'is; silent'o reg'is, ke oni pov'is aŭd'i pez'a'n spir'ad'o'n kaj Antonia tim'is. La vir'in'o for'ir'is sen'voĉ'e, sed la patr'o dir'is: ”Nu, bon'e est'as!” kaj ferm'is la pord'o'n post ŝi. Tiam li rimark'is la ĉe'est'o'n de Antonia kaj al'parol'is ŝi'n rikan'e: ”Kio'n vi serĉ'as ĉi tie? For'las'u la ej'o'n!” — Ne pas'is ankoraŭ mult'a temp'o post la nupt'o, sed ĝoj'o kaj viv'o ne plu trov'iĝ'is en la dom'o. La patr'o kaj la patr'in'o kverel'is, fin'fin'e viv'is ĉiu laŭ si'a manier'o kaj Antonia neniam plu aŭd'is, ke ili afabl'e inter'parol'us. Kiam la patr'in'o est'is sol'a, ŝi paŝ'is per pez'a'j paŝ'o'j tra la ĉambr'o kaj ĝem'is per rid'ind'e plor'ec'a voĉ'o: ”Ho, mi'a kap'o! Mi'a kap'o!” Kaj iam ŝi paŝ'is al Antonia, ŝi'n sku'is kaj al'kri'is: ”Vi'a patr'o est'as kanajl'o! Kanajl'o!

Kanajl'o!” — Ek'plor'is ŝi kaj forges'is, ke Antonia est'as infan'o kaj ŝi plend'is: ”Por unu monat'o nur li mi'n pren'is; por ĉiam mi'a'n mon'o'n ... Dum kvin monat'o'j jam ne plu li aper'is ĉe mi, nek edz'in'o mi est'as li'a, nek serv'ist'in'o ... En mi'a ĉe'est'o li pren'is ali'a'n ... rid'is li kaj ĵet'is ŝi'n sur sof'o'n ... Ĉiu'j'n li pren'as, edz'in'iĝ'int'a'j'n vir'in'o'j'n kaj putin'o'j'n kaj infan'o'j'n ... Kanajl'o!

Kanajl'o! Kanajl'o!” — Kaj Antonia aŭd'is foj'e, dum ili parol'is en la najbar'a ĉambr'o kaj la patr'o gaj'e dir'is: ”Sed kial plend'i?

Ĉu vi opini'as, ke mi ne kon'as vi'a'n kavalir'o'n? Hont'u! — dek'ses'jar'a knab'et'o!” — La patr'in'o frap'ferm'is la pord'o'n kaj la patr'o komenc'is rid'i ...

Venad'is kiel gast'o amik'o de la patr'o. Kiam li ven'is unu'a'foj'e, li rimark'is la ĉe'est'o'n de Antonia; li paŝ'is al ŝi kaj kares'is ŝi'n vang'e; li'a man'o est'is glat'a kaj mal'varm'a kiel fiŝ'o. ”Antonia, kompat'ind'a!” li dir'is, sed ankaŭ li'a voĉ'o est'is glat'a, glit'a kiel fiŝ'o. Post'e li ven'is oft'e, eĉ se la patr'o ne est'is hejm'e.

Li invit'is foj'e, ke Antonia sid'u en li'a sin'o, sed Antonia sent'is abomen'o'n antaŭ li, ŝi sku'iĝ'is, kiam ŝi sent'is li'a'n glat'a'n kaj mal'varm'a'n man'o'n. Ŝi foj'e preter'e rapid'e tuŝ'is li'a'n vizaĝ'o'n kaj ŝi re'kon'is, ke li'a vizaĝ'o est'as kiel li'a man'o kaj li'a voĉ'o — old'ec'a, naŭz'e glat'a ... Tiel okaz'is, kiam foj'e est'is mal'hel'e en la ĉambr'o, ke li ŝi'n ĉirkaŭ'pren'is kaj prem'is ŝi'n al si; Antonia ne pov'is pet'i, nek pov'is vok'i help'o'n; li'a'j trem'ant'a'j man'o'j ŝi'n strangol'is kaj pro tim'o ŝi ne pov'is mov'iĝ'i. Li balbut'is kaj el li'a buŝ'o fal'is naŭz'ig'a gut'o sur ŝi'a'n vizaĝ'o'n. ”Antonia! ... Antonia!” ... Kiam li for'ir'is, ŝi komplet'e trem'is pro hont'o kaj angor'o kaj ŝi kuŝ'iĝ'is en la lit'o ... Li ven'is daŭr'e, tag'o'n post tag'o kaj Antonia ne pov'is si'n defend'i, ŝi ne kuraĝ'is vok'i help'o'n. Li est'is pli kaj pli terur'a, tut'a'n ŝi'n li konker'is kaj ŝi obe'is kaj plen'um'is li'a'j'n postul'o'j'n. Ŝi'a'j vang'o'j kun'fal'is, ŝi dorm'is mal'trankvil'e; ŝi ek'tim'is oft'e, ŝi subit'e vek'iĝ'is kaj ŝi fart'is mal'bon'e ...

Ven'is tio bru'e kaj fort'eg'e, kiel grand'a uragan'o est'is, kvazaŭ la plafon'o ek'balanc'us kaj sku'iĝ'us la tut'a dom'o. La patr'o frap'is la old'ul'o'n per pugn'o, li kapt'is li'n mal'mol'e kaj pez'a'j paŝ'o'j glit'tir'iĝ'is kontraŭ la pord'o. ”Kanajl'o! Kanajl'o!” Post'e li paŝ'is al Antonia kaj puŝ'is ŝi'n brut'e en angul'o'n; li halt'is mez'e de la ĉambr'o, post'e li sen'vort'e for'ir'is kaj ferm'is la pord'o'n post si, kvazaŭ li ricev'us nov'a'n ide'o'n. Jam tiu'vesper'e ven'is fremd'a'j hom'o'j; la patr'o parol'is kun ili en si'a ĉambr'o, li kri'is kaj post tio far'iĝ'is silent'o. La patr'in'o ven'is per si'a'j rapid'a'j paŝ'et'o'j en la ĉambr'o'n, ekscit'it'e spirant'a: ”Okaz'u laŭ'vol'e! Jen la salajr'o — sufiĉ'e li ricev'is! ... Vi'a patr'o trov'iĝ'as en karcer'o, Antonia, en karcer'o! Di'o atest'u, ke li fin'as en karcer'o!” ...

Ek'rid'is ŝi ne'natur'e kaj ŝi for'ir'is ... Antonia ne kompren'is, viv'is ŝi kiel en la ŝtorm'o mez'e de la arb'ar'o. Kaj baldaŭ ven'is hom'o'j por ŝi'n kun'pren'i; adiaŭ'is ŝi sen trist'ec'o kaj ĝoj'a ŝi est'is, kiam bru'e vetur'is la kaleŝ'o sur la ŝton'pavim'it'a voj'o — Di'o sci'as kie'n, en kiu'n land'o'n. Tie'n probabl'e, kie'n pilgrim'as ŝi'a sopir'o, kie bril'as la pur'a sun'o kaj per sen'kulp'a man'o kares'as vang'o'j'n. Jes, al tiu'j lok'o'j, ja la kaleŝ'o bru'vetur'is sen'ĉes'e long'e, long'a est'is la voj'o kaj mal'proksim'e jam est'is la hejm'o kun si'a tut'a mal'hel'a kaj mucid'a angor'o ... Kiam ŝi al'ven'is, gaj'a'j voĉ'o'j ŝi'n salut'is; patr'in'ec'a'j man'o'j ŝi'n lev'is kaj ŝi sci'is, ke pur'a kaj afabl'a est'is la vizaĝ'o, klin'iĝ'int'a al ŝi, tiel pur'a kaj afabl'a kiel la sun'o, kiu bril'is tie proksim'e kaj kiel sonor'il'o'j, kiu'j'n ŝi foj'e aŭd'is de mal'proksim'e kaj ili invit'is ...

Mal'proksim'e est'is la hejm'o. — Ŝi klin'is la kap'o'n kaj ne rezist'is, kiam ŝi sent'is la glat'a'n voĉ'o'n, kiu invit'is hejm'e'n; kvazaŭ ŝi paŝ'us propr'a'vol'e kaj gamb'trem'et'e en nigr'a'n arb'ar'o'n, kun'front'e'n al angor'o.

”Bel'e nun est'as hejm'e!” dir'is la patr'o. ”Kaj ne dec'as, ke vi est'u en mal'san'ul'ej'o! Ni pri'zorg'os por vi instru'ist'o'n kaj ankaŭ Luci'a nun est'as hejm'e. Ĉu vi ne est'as ĝoj'a?”

” ̄oja mi est'as, patr'o!” respond'is Antonia, sed ŝi'a voĉ'o est'is kiel kanaria kri'o, dum ĝi frap'is kontraŭ la fenestr'a vitr'o, fal'is sur la bret'o'n kaj mort'is.

Ŝi ir'is tra la pord'a kadr'o kaj si'n turn'is. Kaj tiu'moment'e est'is ŝi'a'j okul'o'j, kvazaŭ ili komenc'us vid'i: vast'e ili est'is apert'a'j kaj plen'a'j ili est'is de angor'o.

Tiel re'ven'is Antonia en la viv'o'n. Re'ven'is ŝi en la val'o'n; sur la mont'o bril'is printemp'o, bel'a kiel neniam antaŭ'e ...

IX

Lev'iĝ'is foj'e Manj'o en la lit'o, svelt'a'j man'o'j si'n apog'is sur kusen'o kaj ŝi rigard'is tra la fenestr'o. Tie supr'e bril'is pec'o de lazur'a ĉiel'o; ŝajn'is al ŝi, ke ĝi est'as proksim'e, tiel proksim'e, ke ŝi preskaŭ pov'us ĝi'n tuŝ'i; rigard'is ĝi gaj'e sub'e'n, rekt'e al ŝi'a'j okul'o'j, rid'is kaj ŝi'n invit'is ...

Aŭtun'o est'is, kiam ven'is Manj'o, tiam ankoraŭ jun'a kaj infan'ec'a. Ne pas'is nur vintr'o dum'e, long'a viv'o dum'e pas'is.

Ŝi'a vizaĝ'o ŝanĝ'iĝ'is plen'e; blank'a ĝi est'is kiel antaŭ'e kaj et'a, sed neni'o infan'ec'a plu trov'iĝ'is sur ĝi. En ŝi'a'j okul'o'j ne plu sent'iĝ'is mal'trankvil'o kaj tim'em'o; ili rigard'is serioz'e kaj rezign'e, kiel rigard'as okul'o'j de old'ul'o, kiu konsum'is si'a'n viv'o'n ...

Io tra'kur'is ŝi'a'n korp'o'n en la unu'a vesper'o kaj ŝi ek'plor'is; nun jam est'is mal'proksim'eg'e tiu vesper'o kaj ĉio, kio okaz'is antaŭ ĝi.

Venad'is la patr'in'o kaj kun'port'is donac'o'j'n; Manj'o tamen sent'is, ke la patr'in'o ven'as el eg'e mal'proksim'a lok'o, el ali'a mond'o; vid'is ŝi ŝi'n kiel tra diafan'a kurten'o, kompat'ind'a'n pilgrim'ant'in'o'n, kun'port'ant'a donac'o'j'n. Kaj la patr'in'o rakont'is pri la hejm'o, pri najbar'o'j, pri tut'a tiu mal'proksim'a mond'o; ĉio, pri kio ŝi parol'is, est'is trist'a kaj mal'grand'format'a kaj rid'ind'a, tiel ke Manj'o ne aŭskult'is atent'e kaj nur foj'foj'e rid'et'is, kvazaŭ kompat'e. Apenaŭ ŝi konsci'is, ke tem'as pri kompat'o; pren'is ŝi foj'e la man'o'n de la patr'in'o kaj ĝi'n prem'is per ambaŭ si'a'j mal'dik'a'j ost'ec'a'j man'o'j, tir'ant'e la patr'in'o'n al si — kompat'ind'a'n, lac'a'n, labor'ist'a'n man'o'n. Post'e ŝi las'is ĝi'n, ŝi ne konsci'is plu pri si'a kompat'o, ankaŭ ne pri la patr'in'o, ŝi rigard'is tra la fenestr'o, kie bril'is la sun'o kaj invit'is ...

Ŝi'a korp'o jam preskaŭ tut'e mal'aper'is. Mal'dik'a'j, kurb'iĝ'int'a'j kaj volv'iĝ'int'a'j ost'et'o'j est'is kovr'it'a'j per diafan'a haŭt'o; ŝi'a'j fingr'o'j est'is kiel long'a'j bird'a'j ung'o'j; vang'o'j ne plu ekzist'is, ŝi'a'j lip'o'j far'iĝ'is pli mal'dik'a'j, el profund'a'j kav'o'j rigard'is ne'natur'e grand'a'j, trankvil'a'j okul'o'j. El la ost'o'j gamb'a'j kaj dors'a'j dis'vast'iĝ'is mal'san'o en ŝi'a tut'a korp'o. Mal'ferm'iĝ'is vund'o'j sur'nuk'e, aper'is krust'o'j ĉe la orel'o'j, ŝvel'iĝ'is subit'e eĉ ŝi'a'j polm'o'j kaj pro long'temp'a kuŝ'ad'o vund'iĝ'is ankaŭ ŝi'a dors'o. Post tio trans'lok'iĝ'is la mal'san'o en ŝi'a'n pulm'o'n kaj fin'e en stomak'o'n. Ŝi'a'j lip'o'j est'is varm'eg'a'j kaj ili vund'romp'iĝ'is, en ili'a'j angul'o'j kolekt'iĝ'is ŝaŭm'a saliv'o.

”Ĉu vi tre sufer'as, Manj'o?” demand'is la patr'in'o kaj larm'gut'o'j glit'is sur ŝi'a'j vang'o'j.

Manj'o ek'mir'is; nur iom'et'e ŝi rid'et'is kaj sku'is si'a'n kap'o'n, ĉar la har'o'j daŭr'e fal'is sur ŝi'a'n frunt'o'n kaj tikl'is ŝi'a'j'n vang'o'j'n. Vid'is ŝi la patr'in'o'n kaj pens'is, kial glit'as larm'o'j sur ŝi'a'j vang'o'j; sed jen, pro ŝi ili glit'as! ...

La patr'in'o plor'is, sed Manj'o ne est'is trist'a kaj ŝi ne sufer'is. Kio est'as sufer'o? Tie mal'proksim'e ĝi est'as, ekster'e, profund'e el la val'o ĝi zum'as. Foj'e ŝi ĝem'spir'is, turn'iĝ'ant'e en la lit'o, sed ŝi mem ne aŭd'is si'a'n ĝem'spir'o'n kaj ne sent'is ĝi'n. Ŝi spert'is sufer'ad'o'n last'a'foj'e, kiam mort'is la kanario. Kompat'ind'a kanario, mort'ig'it'a de la viv'o ...

Foj'e ŝi kun'prem'is okul'o'j'n; ŝi ne est'is dorm'em'a, nur ŝi ne em'is rigard'i. Ven'is la patr'in'o; Manj'o aŭd'is ŝi'a'j'n paŝ'o'j'n, sed ŝi ne lev'is la palpebr'o'j'n. Kaj kiam la patr'in'o paŝ'is al la lit'o, ŝi ek'plor'is laŭt'e. ”Manj'o! Manj'o!” Kial do plor'as la patr'in'o?

Mal'ferm'is ŝi iom post iom si'a'j'n okul'o'j'n, ŝi ek'rid'is kaj etend'is la man'o'n. ”Ĉu vi ankoraŭ kon'as mi'n, Manj'o?” Kiel infan'aspekt'a est'as la patr'in'o! Kiel infan'a vizaĝ'o est'as ŝi'a vizaĝ'o, plen'a de larm'o'j kaj tim'iĝ'int'a. Kial ŝi ne kon'us la patr'in'o'n?

Sed ŝi ne em'is parol'i kaj ŝi mem ne sci'is, kio okaz'is, — de'nov'e kun'prem'iĝ'is ŝi'a'j palpebr'o'j kaj nur iom'et'e bril'is la blank'a'j okul'o'j tra la mal'hel'a'j brov'har'o'j. La patr'in'o genu'is apud la lit'o, kaŝ'ant'e la vizaĝ'o'n sub la lit'tuk'o, plor'ant'e. Tiam ven'is sacerdot'o, Manj'o li'n ek'kon'is laŭ li'a pez'a kamp'ar'an'a ir'o, ĉar li port'is per najl'o'j fer'um'it'a'j'n ŝu'o'j'n. Ŝi ne ŝat'is li'n; alt'statur'a kaj magr'a li est'is, ankaŭ li'a vizaĝ'o est'is alt'a kaj magr'a kaj li'a naz'o el'star'is kiel bird'a bek'o. ”Ne plor'u, sinjor'in'o, ne plor'u. Est'u ĝoj'a, ke Di'o ŝi'n vok'os al si. Tia viv'o — ne est'as ver'e viv'o. Ŝi est'as ĝen'a por la mond'o kaj por si mem ... ” Manj'o aŭskult'is kaj rid'is en si'a kor'o. El mal'proksim'o ven'is tiu'j ĉi voĉ'o'j, sed ili est'is pur'e klar'a'j kaj kompren'ebl'a'j. El la val'o aŭd'iĝ'is parol'o, tiel serioz'a kaj solen'a, kiel parol'as infan'o'j, kiam ili si'n aranĝ'as plen'kresk'a'j kaj marŝ'as tra la ĉambr'o, ten'ant'e ĉifon'pup'o'n en la man'o'j aŭ la cilindr'o'ĉapel'o'n de la patr'o sur la kap'o kaj li'a'n long'a'n pip'o'n en la buŝ'o ... Kaj pri mort'o ili parol'as kun respekt'o kaj tim'o, kiel infan'o parol'as pri fe'o ... Kompat'ind'a patr'in'o, plor'plen'a infan'o, kompat'ind'a bek'naz'a kap'lan'o! Pro kio vi'a kompat'o? ...

Ili parol'is pri mort'o, tiel ankaŭ Manj'o pens'is pri ĝi. Baldaŭ post tio, kiam ŝi ven'is, ŝi rimark'is ĝi'n kaj rapid'e al'kutim'iĝ'is, kvazaŭ tem'us pri amik'in'o, najbar'in'o. Jes, en la ĉambr'o ĝi est'is, old'a estim'ind'a pa'nj'o, paŝ'ant'e silent'e kiel frat'ul'in'o Cecili'a, ĝi paŝ'is jen al tiu, jen al jen'a lit'o kaj ĝi'a vizaĝ'o est'is afabl'a. Sid'is ĝi dum'nokt'e en la angul'o, sur la mal'alt'a seĝ'o, kalkul'ant'e glob'et'o'j'n de si'a rozari'o kaj dorm'et'is ... Ĉiu'j sci'is, ke ĝi trov'iĝ'as en la ĉambr'o kaj ne atent'is pri ĝi, ankaŭ ili mal'oft'e pri ĝi parol'is, ĉar ili nek antaŭ ĝi sent'is tim'o'n, nek am'o'n. Tie ĝi est'is, kiel tabl'o mez'e de la ĉambr'o, kiel blank'a'j vand'o'j, kiel dorm'et'ant'a lum'o antaŭ la krip'o ...

Nur iam Manj'o ek'tim'is; est'is dum'vintr'e, kiam ŝi'a'j vang'o'j ankoraŭ est'is plen'a'j kaj ŝi'a'j okul'o'j ankoraŭ rigard'is mal'pacienc'e. Ĉe la lit'o trov'iĝ'is la patr'in'o kaj frat'ul'in'o Cecili'a kaj la patr'in'o est'is tut'e ĝoj'a, ĉar trov'iĝ'is kelk'a'j sang'o'gut'o'j en la vang'o'j de Manj'o. Kaj tiam dir'is frat'ul'in'o Cecili'a: ”Ankoraŭ trov'iĝ'as ebl'ec'o, ke la afer'o turn'iĝ'os al pli bon'a stat'o kaj printemp'e ŝi pov'us ni'n for'las'i ... ” Manj'o, sid'ant'a, apog'is si'n je la kap'kusen'o, tiel tiu'j vort'o'j ŝi'n ekscit'is. Tiam Manj'o ne sci'is, ĉu ŝi ekscit'iĝ'is pro ĝoj'o, ĉu pro tim'o. Sed dum'nokt'e ŝi sent'is si'a'j'n vund'o'j'n, ŝi palp'e tuŝ'is si'a'n mal'san'a'n korp'o'n plor'ant'e ... En tiu temp'o la vizaĝ'o de Mort'o est'is pli fremd'a kaj pli terur'a ol post tio, ne ankoraŭ ĝi est'is afabl'a old'ul'in'o, en'hejm'iĝ'int'a en la ĉambr'o — sed en tiu vesper'o ĝi vok'is ŝi'n. Trist'a ŝi est'is kaj ŝi ne kompren'is kaj ankaŭ ne pens'is pri tio, de kie ven'as la trist'o ...

Sed nun ŝi kompren'is ĉio'n, ŝi'a'j pens'o'j, antaŭ tio mal'trankvil'a'j, mal'klar'a'j, nun marŝ'is sur la bel'a eben'a voj'o, rekt'e al la cel'o, de ĉiam por ŝi destin'it'a, de ĉiam de ŝi antaŭ'sent'it'a.

Sam'e kiel flor'o en varm'a ĉambr'o dis'flor'is ŝi'a anim'o, dum ekster'e, en mal'varm'a april'a veter'o apenaŭ komenc'is krev'i la unu'a'j ĝerm'o'j.

Infan'ec'e kaj mal'raci'e ŝi iam esper'is je ”ali'a viv'o”, pri kiu rakont'is al ŝi la patr'in'o, ke ĝi ie trov'iĝ'as, ke ĝi subit'e ven'os, ”post krist'nask'o probabl'e aŭ post pask'o ... ” Sed ĝi ne ven'is, pas'is krist'nask'o, pas'is pask'o, la patr'in'o sid'is antaŭ la lamp'o, profund'e klin'iĝ'int'a, zorg'em'o sulk'ig'is profund'e ŝi'a'n vizaĝ'o'n.

Mal'raci'a est'is tiu esper'o, esper'o je mirakl'o. ”Nur plu hodiaŭ kaj morgaŭ, post kiam mi vek'iĝ'os, ĉio est'os ali'e ...”

Ne'raci'a kaj ne'konstant'a esper'o, kresk'int'a el la mal'san'a kor'o, el la zorg'em'o kaj sufer'o, perd'it'a, vag'ant'a sur la dekliv'a'j pad'o'j, mal'proksim'e de la bel'a eben'a strat'o. Antaŭ'sent'o est'is tiu ĉi esper'o, mal'trankvil'a kiel antaŭ'sent'o, mal'kresk'ant'a, jen alt'e flam'iĝ'ant'a, najbar'o al mal'esper'o kaj atend'ad'o ...

Tiel ĝi'n sent'is Manj'o, ĝis ŝi'a anim'o dis'flor'is kiel flor'o en varm'a ĉambr'o.

Nun ŝi mal'ferm'is la okul'o'j'n kaj rigard'is kontraŭ ĉiel'o, kiu invit'is, kaj ŝi ek'rid'et'is ...

Ekster'e est'is printemp'o, bel'a, kiel neniam ĝis tiam. La knab'in'o'j rigard'is al la ĉiel'o, kiu bril'is klar'e kaj varm'e, al la gaj'a sun'o, kiu rid'is kaj tra la fenestr'o ven'is svat'i, ili prepar'is si'n por for'ir'o. Strang'a'j'n rakont'o'j'n ili rakont'is kaj en tiu'j rakont'o'j est'is tiom da glor'hav'a atend'ad'o! Ĉiu'j, kiu'j pov'is sur'voj'iĝ'i, prepar'is si'n por for'ir'o, en bel'a'n land'o'n, en ali'a'n viv'o'n. Mult'a'j est'is tie jam pas'int'jar'e kaj ili rakont'is, per pur'a kaj mister'a gaj'o, kiel infan'o'j rakont'as pri sankt'a Nikolao, krist'nask'o kaj pask'o.

Fin'e de maj'o ili sur'voj'iĝ'as. Kiel al gaj'a nupt'o, fest'e vest'it'a'j, rid'ant'a'j kaj jubil'ant'a'j. Frat'ul'in'o Cecili'a ir'os kun ili; sub'e antaŭ la grand'a pord'o atend'os tri ĉar'o'j, la ĉeval'o'j sen'pacienc'e frap'os per huf'o'j, la stir'ist'o retro'rigard'os kaj instig'os.

”Rapid'e, rapid'e, por ke ni ne mal'traf'u la trajn'o'n!” Rapid'e, rapid'e ek! Kaj sur vast'a'j, sen'mezur'e long'a'j strat'o'j, preter alt'a'j dom'o'j, tra polv'o'plen'a urb'o. Adiaŭ, polv'o'plen'a urb'o, adiaŭ sinjor'in'o graf'in'o! Est'u laŭd'at'a Jesuo Krist'o! ... Jen ek en fer'voj'vagon'o'j'n; jam hurl'as la trajn'o, jam ek'krak'is, sku'iĝ'is la vagon'o ... Adiaŭ, urb'o, adiaŭ val'o, adiaŭ viv'o! La trajn'o skand'as, egal'ritm'e, obtuz'e, est'as frap'ad'o kiel tiktak'ad'o de ne'vid'ebl'a gigant'a horloĝ'o. Ek al fenestr'o, infan'o'j! Jen ekstra'ordinar'e grand'a urb'o tie sub'e, kun sen'nombr'e mult'a'j svelt'a'j alt'a'j fabrik'kamen'tub'o'j — la urb'o est'is kaj jam pas'is, ĝi sink'is.

Kaj nun jen, kamp'o'j kaj herb'ej'o'j kaj alt'aĵ'o'j, ali'a mond'o, nov'a viv'o ... Sun'o, sun'o, sun'o! Kie est'as tiu sun'o, kiu bril'is tie sub'e? Ne plu ĝi ekzist'as, nur plu esper'o ĝi est'is, nur antaŭ'sent'o! Kaj ĉi tie est'as la sun'o, ĝi dis'vast'ig'as si'a'n reĝ'a'n riĉ'o'n sur la tut'a vast'a firmament'o, sur la tut'a vast'a ter'o. Alt'a kaj super'mezur'a, ĉio est'as dron'int'a en ĝi ... Tiel Di'o honorari'is la firm'a'n kred'o'n ...

Kaj tiu kred'o est'is pli kaj pli mal'trankvil'a, ju pli bel'a'j est'is la tag'o'j kaj pli varm'a'j la nokt'o'j. Sur'voj'e'n, sur'voj'e'n! ... Tie la tut'a pejzaĝ'o est'as sen'fin'a ĝarden'o. Balanc'iĝ'as la arb'o'j en sun'plen'a'j sonĝ'o'j; la flor'o'j rev'as kaj la hom'o preter'ir'as kaj aŭd'as la rev'o'j'n kaj iĝ'as feliĉ'a, en la sun'o kaj sonĝ'o'j perd'it'a.

Papili'o'j flirt'as en la aer'o kaj sam'manier'e, kiel ili mov'iĝ'as en la varm'a hel'a aer'o, esting'iĝ'as kaj brul'iĝ'as ili'a'j flug'il'o'j ...

En ili'a'j kor'o'j est'is firm'a kred'o, atend'ant'a real'iĝ'o'n. Kiam ili dum'vesper'e flustr'is, sonĝ'is kun vast'e apert'a'j okul'o'j, strang'a'j, hel'a'j kaj dolĉ'a'j fabel'o'j trans'plekt'is la somer'a'n hejm'o'n, trov'iĝ'int'a sub la ver'a sun'o, mez'e de la vast'a ĝarden'o. Nokt'profund'e ili flustr'is pri la fabel'o, kiu efektiv'iĝ'as, sonĝ'is ili dum'dorm'e ĝis la maten'o pri mir'ind'a verd'kresk'aĵ'o, alt'a'j arb'o'j, balanc'ant'a'j en'vent'e, pri flor'o'j, rev'ant'a'j. Kaj de la arb'o'j pend'is or'a'j pom'o'j, arĝent'a est'is la sabl'o sur sen'voĉ'a'j pad'o'j, princ'o'j tie promen'is, bel'a'j kaj jun'a'j; en arbust'o sid'is gnom'o kun grand'a pelt'ĉap'o sur'kap'e, flar'ant'a tabak'a'n pulvor'o'n. Ili post'kur'is unu la ali'a'n sur la herb'ej'o, kie mol'a herb'ar'o kresk'is ĝis'genu'e, ili est'is vest'it'a'j en mal'pez'a'j ĉemiz'o'j el arĝent'a arane'aĵ'o, ili si'n ĉas'kur'is reciprok'e kaj rid'is, tiel ke la tint'ant'a voĉ'ad'o etend'iĝ'is ĝis'ĉiel'e'n, kie sid'is frat'ul'in'o Cecili'a sur mal'alt'a or'a seĝ'et'o, plekt'ant'e ŝtrump'o'j'n, rigard'ant'e sub'e'n kaj rid'et'ant'e; sed post la bar'il'o sid'is sinjor'in'o graf'in'o, pet'ant'e, ke oni mal'ferm'u al ŝi la pord'o'n; ŝi'a naz'o est'is tre strang'a, simil'a al sal'ig'it'a pan'plekt'aĵ'o; kaj Aloiza paŝ'is tie'n —”Est'u laŭd'at'a Jesuo Krist'o!” — kaj ŝi de'tranĉ'is la kraken'o'n ...

Manj'o foj'e aŭskult'is, kiam ili inter'parol'is. ”Kial ni atend'as?” —”Por ke Manj'o mort'u. Ŝi sufer'us, ĉar ŝi pens'as, ke ŝi ven'os kun ni.” —”Pas'int'jar'e en tiu sam'a temp'o ni jam trov'iĝ'is ekster'e kaj ne est'is tia sun'o kiel ĉi'jar'e. Jes, ekster'e ĉio jam est'as verd'a, ĉio flor'as.” —”Kial ŝi ne mort'as?” —”Morgaŭ probabl'e ... Nur ĝis dimanĉ'o ni plu atend'os, kaj se ŝi ne mort'os, ni ir'os.” — Manj'o demand'is maten'e al frat'ul'in'o Cecili'a: ”Ĉu mi ne ir'os kun vi?” —”Kompren'ebl'e, ke vi kun'ir'os!”

Kaj dum la sun'o bril'is tiel gaj'e kaj varm'e, Manj'o ĉirkaŭ'rigard'is en la ĉambr'o kaj vid'is ĉiu'j'n okul'o'j'n direkt'it'a'j al ŝi. Observ'is ili ŝi'a'n vizaĝ'o'n, ŝi'a'j'n mal'dik'a'j'n man'o'j'n, ŝi'a'j'n brul'ig'it'a'j'n lip'o'j'n, sub'aŭskult'is ili, kia'manier'e ŝi ĉas'is si'a'n spir'o'n. Kaj ĉiu'j okul'o'j ŝi'n pet'is: ”Jen, Manj'o, mort'u!” Ja ekster'e bril'is la sun'o kaj invit'is, ĉiu'j kor'o'j lev'iĝ'is al ĝi.

En ali'a'n mond'o'n, nov'a'n viv'o'n! Ek sur'voj'e'n! Ek sur'voj'e'n!

Neniam pens'is Manj'o, ke ŝi pov'us ne ir'i kun ili, eĉ por moment'o ŝi'n ne tra'kur'is tia tim'o. Ankaŭ ŝi'a kred'o est'is firm'a, kred'o je ali'a mond'o, en ali'a'n viv'o'n, ankaŭ ŝi urĝ'is tie'n, kie bril'as la aŭtent'a sun'o kaj la tut'a pejzaĝ'o est'as unu nur'a ĝarden'o ...

Apenaŭ komenc'is tag'iĝ'i, jam mister'e ek'susur'is en la ĉambr'o, la knab'in'o'j lev'iĝ'is kaj rapid'e si'n aranĝ'is, fest'tag'a etos'o leg'iĝ'is sur ĉiu'j ili'a'j vizaĝ'o'j. Ankaŭ Manj'o vek'iĝ'is, lev'iĝ'is iom'et'e ŝi'a'j brov'o'j kaj ŝi rigard'is ĉirkaŭ'e en la ĉambr'o. ”Nun do ni fin'fin'e ir'os!” ŝi pens'is. Frat'ul'in'o Cecili'a paŝ'is sen'voĉ'e, sur'fingr'e; ŝi paŝ'is al la lit'o kaj si'n klin'is, sed ŝi ne vid'is, ke Manj'o vek'iĝ'is. Kares'e ŝi ir'is per la man'o trans ŝi'a'n frunt'o'n, per poŝ'tuk'o ŝi viŝ'is ŝi'a'n ŝvit'o'n kaj ŝi tir'is la lit'kovr'il'o'n ĝis ŝi'a kol'o ...

Far'iĝ'is tag'o, ek'bril'is la sun'o sur la vand'o. Ek sur'voj'e'n, ek sur'voj'e'n!

Manj'o si'n mov'is, ŝi'a'j mal'dik'a'j mal'lert'a'j man'o'j klopod'is lev'i la lit'kovr'il'o'n. ”Temp'o est'as,” ŝi pens'is. ”Oni dev'as lev'iĝ'i kaj si'n prepar'i!” Sed jen, ŝi'a kap'o ne lev'iĝ'is, ŝi'a'j gamb'o'j ne mov'is si'n. Ŝi'a'j du'on'e apert'a'j okul'o'j mal'trankvil'e serĉ'is, ŝi'a man'o palp'is laŭ la lit'kovr'il'o, ĉe la kap'kusen'o; sed la fest'o'tag'a vest'o ne trov'iĝ'is sur la lit'o. Bon'e, sur la seĝ'o ĝi ver'ŝajn'e kuŝ'as kaj oni dev'us rigard'i. Mov'iĝ'is la lip'o'j dezir'ant'a'j vok'i frat'ul'in'o'n Cecili'a, sed ŝi jam forges'is, subit'e ŝi'a'j pens'o'j flug'is ali'motiv'e'n. Kiel ŝi pov'us sur'voj'iĝ'i sen la patr'in'o? Tiel long'e esper'is la patr'in'o je tiu ali'a viv'o, sed nun ŝi ne est'as ĉi tie, kiam oni dev'us sur'voj'iĝ'i ...

Jam ĉiu'j knab'in'o'j est'is vest'it'a'j, ili si'n mov'is kiel et'a'j ombr'o'j; sun'radi'o'j sur la vand'o reflekt'is pli kaj pli hel'e. Mov'iĝ'is la ombr'o'j, krak'bru'is obtuz'e kaj mal'ferm'iĝ'is la pord'o. Tiam frat'ul'in'o Cecili'a turn'is si'a'n rigard'o'n, mal'fort'a sopran'voĉ'o lev'iĝ'is el la lit'o. Ŝi klin'is si'n kaj aŭskult'is; ŝi'a'j okul'o'j lac'e mal'ferm'iĝ'is kaj mal'trankvil'e ek'bril'is, ŝi'a'j lip'o'j komenc'is flustr'i i'o'n ne'kompren'ebl'a'n. ”Jes, Manj'o, vi kun'ven'os!” Kaj frat'ul'in'o Cecili'a ir'is kaj kun'port'is al ŝi fest'tag'a'n vest'o'n. Manj'o ek'rid'et'is; ŝi'a kred'o est'is firm'a kaj fort'eg'a; ne tra'ir'is ŝi'n tim'sent'o, nur ŝi mir'is, ĉar ne trov'iĝ'is la fest'tag'a vest'o sur la lit'o kaj ĉar la ali'a'j knab'in'o'j si'n aranĝ'is tiel sen'voĉ'e kaj kontraband'ec'e, kvazaŭ ili vol'us ŝi'n tromp'i kaj las'i sol'a ... Ek'susur'is ekster'e, ek'krak'is kiel ĉar'rad'o'j sur la ŝton'pavim'it'a voj'o ... Ek sur'voj'e'n, ek sur'voj'e'n! La sun'o jam apenaŭ pov'as atend'i, la flor'o'j arom'as kaj log'as ... Oni dev'us si'n rapid'e vest'i kaj plekt'i har'o'j'n en bel'a'n long'a'n plekt'aĵ'o'n kaj post tio, ek sur'voj'e'n ...

Jen, mal'ferm'iĝ'is la pord'o, ven'is la patr'in'o. Ombr'o nur'a star'is apud ŝi'a lit'o, sed Manj'o re'kon'us si'a'n patr'in'o'n, eĉ se ŝi ne turn'us si'a'n vizaĝ'o'n. Ĝust'a'temp'e ven'is la patr'in'o, kaj nun, ek sur'voj'e'n al la dezir'at'a ali'a viv'o ... Ŝi'a'j man'o'j glit'is laŭ la lit'kovr'il'o, ŝi'a'j fingr'o'j spasm'is, sed la fest'o'tag'a vest'o est'is tiel pez'a, ke ŝi ĝi'n ne pov'is lev'i ... Tiam ŝi unu'a'foj'e sent'is mal'trankvil'o'n, io mal'hel'a kaj mal'san'ec'a nest'iĝ'is en ŝi'a'j pens'o'j, ŝi suspir'is. Kiel en sonĝ'o'j ŝi aŭd'is la plor'o'n de si'a patr'in'o ...

Mal'trankvil'o ek'reg'is en ŝi'a intern'o, ĉar ŝi ek'hav'is impres'o'n, kvazaŭ la ĉar'o'j ek'vetur'us sur la fals'a voj'o — sub'e'n al la val'o, kie est'as nokt'o kaj sufer'o ... Ŝi'a'j lip'o'j mov'iĝ'et'is, ŝi el'ig'is kri'o'n, sed voĉ'o ne aŭd'iĝ'is. Tiam Aloiza si'n turn'is rigard'e: ”Jen, ni dev'as vetur'i tra la val'o ... kia'manier'e ni ceter'e pov'us supr'e'n'ir'i?” Jes, laŭ long'a'j strat'o'j, tra la polv'o'plen'a urb'o ... La ĉar'o'j tambur'et'as sur la ŝton'pavim'a voj'o — adiaŭ, polv'ig'it'a urb'o, adiaŭ, sinjor'in'o graf'in'o! ... Agrabl'e lul'iĝ'is la ĉar'o'j kaj konduk'is ŝi'n en dorm'o'n ...

Gaj'a procesi'o meandr'is el la val'o, kie trov'iĝ'as la nokt'o kaj la sufer'o. Vip'o'j klak'is, ĉeval'o'j hen'is kaj ili'a'j pied'o'j huf'frap'is sur la ŝton'pavim'it'a voj'o. Sur la ĉar'o'j kant'is jun'a'j voĉ'o'j, pli kaj pli mal'alt'e'n sink'is la val'o, sed tie supr'e jam brul'is mont'et'o'j, la sun'o ir'is renkont'e al la procesi'o, ĝi'a'j har'o'j bril'reflekt'is, el or'a'j radi'o'j plekt'it'a'j ... Salut'at'a est'u Krist'o, la fianĉ'o, vi ofer'em'e am'at'a, tiel pen'e atend'at'a! ... Salut'at'a! ...

F I N O Iv'a'n Cankar (1876-1918) verk'ist'o inter Vieno kaj Labako (Ljubljan'a) Vink'o Oŝlak La geni'o de sloven'a literatur'o ne est'as proz'a, ne est'as dram'a, eĉ ne est'as pri'pens'e ese'a, ĝi est'as lirik'a. Ĉu do strang'e, ke la ĉef'a klasik'ul'o de la sloven'a proz'o est'as verk'ist'o, kiu efektiv'e pli poezi'is ol proz'is, pli metafor'is kaj ritm'is ol epos'is kaj rakont'is? Ne nur tio. Iv'a'n Cankar komenc'is si'a'n literatur'a'n karier'o'n kiel poet'o, li'a Erotik'a, aper'int'a en la jar'o 1899 ĉe la sam'a el'don'ist'o Schwentner, kiel post'e preskaŭ ĉiu'j li'a'j proz'a'j verk'o'j, est'is kolekt'o de poezi'aĵ'o'j, talent'it'a'j poezi'aĵ'o'j, tamen por postul'o'j de la aŭtor'o ne sufiĉ'e talent'it'a'j, ja li aspir'is geni'ec'o'n aŭ li vol'is re'tir'iĝ'i — kaj li re'tir'iĝ'is poet'e, vid'int'e, ke li ne pov'os konkurenc'i kun si'a sam'temp'ul'o kaj literatur'a sam'skol'an'o (modern'o) Ot'o'n Župančič (1878-1949).

Est'iĝ'is ia'spec'a ne'formul'it'a inter'konsent'o: Župančič, kiu neniam eksperiment'is proz'e, far'iĝ'is laŭ la pri'juĝ'o de la literatur'histori'o la du'a plej grand'a sloven'a poet'o post Prešeren (1800-1849), dum Cankar, kiu eksperiment'is poezi'e, far'iĝ'is laŭ la sam'a pri'juĝ'o sen'konkurenc'e unu'a'rang'a sloven'a proz'ist'o. Sed, tio'n mi vol'as ĉi tie emfaz'i, li'a proz'o proz'as nur laŭ si'a ekster'a form'o; laŭ si'a spirit'o kaj eĉ laŭ mult'a'j intern'a'j form'o'j ĝi est'as efektiv'e poezi'o. Ankaŭ la ĉi tie traduk'it'a verk'o, novel'o, efektiv'e poezi'o, ĉar la geni'o de tiu ĉi popol'o est'as esenc'e poezi'a kaj ne pov'as nask'i kaj eduk'i ver'a'n proz'ist'o'n, kiel eĉ mal'pli ĝi pov'as nask'i kaj eduk'i ver'a'n dram'ist'o'n. Tro grand'a'j kaj pez'a'j est'is la histori'a'j maŝ'o'j, kiu'j prem'is tiu'n ĉi du'milion'a'n popol'o'n ek de ĝi'a setl'iĝ'o en la 6-a jar'cent'o post Krist'o inter Alp'o'j, Panoni'o kaj Adriatik'o, ke sub ili'a prem'o evolu'u rapsodi'a rakont'a teknik'o, skrib'it'a per amorf'a karb'o de epik'o. Sub gigant'a'j prem'o'j — inter tri grand'a'j popol'o'j, ili'a'j lingv'o'j kaj kultur'o'j (german'a, ital'a, hungar'a), sed eĉ pli decid'e, ili'a politik'a, milit'ist'a kaj ekonomi'a pov'o — la sam'a karb'o, kiu en normal'a'j cirkonstanc'o'j far'iĝ'as amorf'a grafit'o por produkt'i proz'a'j'n krajon'o'j'n, est'iĝ'is laŭ la kon'at'a fizik'a leĝ'o diamant'o'j por ĉizeli vort'ŝpar'a'j'n lirik'a'j'n arabesk'o'j'n. Ebl'e la sol'a ver'a escept'o de tiu regul'o est'is ankoraŭ ĉiam sub'taks'at'a — part'e pro si'a politik'a engaĝ'iĝ'o, est'ant'e grav'a funkci'ul'o de Kominterno kaj sam'temp'e parti'a rival'o de Tit'o kaj li'a klik'o — Lovro Kuhar-Prežih (1893-1950) kun si'a'j roman'o'j, kiu'j ia'senc'e memor'ig'as al la tradici'o de grand'a rus'a proz'o.

Iv'a'n Cankar nask'iĝ'is la 10-an de maj'o 1876 en la vilaĝ'o Vrhnika sud'e de Labako (Ljubljan'a) al mal'riĉ'a tajlor'o kaj dom'mastr'in'o. La sufiĉ'e pedagogi'e interes'iĝ'int'a par'o ̨estro per propr'a'poŝ'a stipendi'o ebl'ig'is al Iv'a'n Cankar frekvent'ad'o'n de real'a gimnazi'o en Labako. Post tio li trans'lok'iĝ'is al Vieno, kie li en'skrib'is teknik'a'n stud'ad'o'n, kiu'n li post'e neglekt'is, ĉar li si'n tut'e dediĉ'is al verk'ad'o. En Vieno li kelk'foj'e ŝanĝ'is loĝ'ej'o'n kaj okaz'e serĉ'is si'a'n est'ont'a'n fianĉ'in'o'n jen ĉe tiu, jen ĉe iu ali'a fil'in'o de si'a ĉambr'o'mastr'in'o. En Ottakring, tiam proletari'a kvartal'o de Vieno, li kon'at'iĝ'is kun la ”labor'ist'a demand'o” kaj far'iĝ'is laŭ si'a konvink'o social'demokrat'o. En tiu senc'o li en la jar'o 1907 eĉ kandidat'is ĉe la tut'regn'a'j balot'o'j por la viena parlament'o sur la list'o de jugoslaviaj social'demokrat'o'j. En la medi'o de Ottakring est'iĝ'is la plej kon'at'a'j kaj oft'a'j motiv'o'j de li'a proz'o. En li'a'j mal'long'a'j novel'o'j oft'e aper'as ĉe ̨aj nom'o'j, ja Ĉeĥ'o'j tiu'temp'e amas'e al'loĝ'iĝ'is en Vieno kiel proletari'o'j. Pri li'a mult'jar'a rest'ad'o en Vieno memor'ig'as memor'tabul'o, munt'it'a sur la dom'o en Lindauergasse 26.

Iv'a'n Cankar ĉerp'is si'a'n kultur'a'n horizont'o'n el la renom'a german'a libr'o'seri'o Reklam, en kiu ĝis ni'a temp'o aper'as la plej grav'a'j verk'o'j de german'a'j kaj tut'mond'a'j klasik'ul'o'j. Li'a tiam'a mond'percept'o est'is miks'aĵ'o de ia'spec'a niĉe'ism'o (laŭ F. Nietzsche, 1844-1900) kaj vulgar'a marks'ism'o, kiu tiam dis'vast'iĝ'is ĉe la social'demokrat'o'j en form'o de mal'dik'a'j broŝur'o'j. Nur post la jar'o 1910, kiam Cankar re'ven'is al si'a patr'uj'o kaj stabil'iĝ'is en Labako, li re'ven'is ankaŭ al si'a katolik'a kred'o, kvankam cert'a'j'n element'o'j'n de social'demokrati'o li neniam for'las'is. La aŭtor'o'j, kiu'j li'n plej fort'e inspir'is, est'is apud Bibli'o: Dostojevski, Emerson, Nietzsche, Gogol'j, Tolstoj, Heine, Ibsen, Verlain, Baudelaire, Maeterlinck.

Tamen tiu mond'percept'a orient'iĝ'o pri'skrib'as nur la ekster'a'n flank'o'n de Iv'a'n Cankar. En si'a spirit'a struktur'o li esenc'e lig'iĝ'is al bibli'a'j font'o'j. Li'a obsed'o est'is pask'a kred'o je resurekt'o, kiu'n li projekci'is ankaŭ al si'a popol'o kaj en la temp'o de si'a social'demokrati'a engaĝ'iĝ'o al la proletari'a klas'o.

Komun'ist'o'j post'e mis'kompren'e proklam'is li'a'n novel'o'n Serv'ist'o Bartolome'o kaj li'a rajt'o (1907) — traduk'it'a en Esperant'o'n de Fra'nj'o Modrijan — poezi'ig'o de la Komun'ist'a manifest'o de Marx kaj Engels. Efektiv'e tio est'is mult'e pli social'demokrat'ig'o de la krist'an'a evangeli'o. Ne nur li'a'j motiv'o'j kaj eĉ unu'op'a'j titol'o'j (ekz. Resurekt'o kaj re'nask'iĝ'o ...), eĉ la lingv'o mem est'as bibli'stil'a. Oni ne pov'as plen'ĝu'e leg'i la proz'o'n de Cankar, se oni ne kon'at'iĝ'is bon'e kun Bibli'o kaj special'e kun Nov'a testament'o. Ankaŭ en tiu ĉi senc'o la komun'ist'o'j, kiu'j post 1945 ĝis si'a fiask'o en 1989 prov'is al'propr'ig'i al si li'a'n art'o'n, per sistem'a for'ig'o de ĉiu'j religi'a'j kaj tiel ankaŭ bibli'a'j en'hav'o'j el la publik'a lern'ej'sistem'o, ne util'is al li'a literatur'o.

Kontraŭ'e, la nun'a generaci'o, krom tiu'j, kiu'j hejm'e kaj privat'e frekvent'is religi'instru'o'n, ne pov'as kompren'i la kern'a'j'n kategori'o'j'n de Iv'a'n Cankar.

En si'a mond'percept'a kaj politik'a orient'iĝ'o Iv'a'n Cankar sam'temp'e kritik'is la katolik'a'n de'voj'iĝ'o'n sub la form'o de klerikal'ism'o — sed eĉ pli li kritik'is kaj mal'akcept'is la doktrin'o'n de liberal'ism'o. Kiel social'e sent'em'a hom'o li tuj vid'is, al kia'j konsekvenc'o'j por et'bien'ul'o'j kaj proletari'o'j konduk'as la sen'brid'a profit'avid'o de liberal'ism'a burĝ'ar'o. Liberal'ism'o'n li mal'akcept'is ankaŭ el naci'a motiv'o, ja ĝi est'is lig'it'a kun program'o de german'ig'o de la sloven'a popol'o — kaj Cankar bon'e pri'juĝ'is, ke la katolik'a eklezi'o efektiv'e est'is la last'a kaj plej firm'a ŝirm'il'o kontraŭ la german'ig'a ond'o.

Komun'ist'o'j en si'a histori'o'grafi'o sen'ĉes'e ripet'is la epizod'o'n pri la jam menci'it'a poem'kolekt'o Erotik'a. La tiam'a labaka episkop'o Bonaventur'a Jegliĉ kolekt'is ĉiu'j'n dispon'ebl'a'j'n ekzempler'o'j'n de tiu ĉi libr'o kaj ili'n for'brul'ig'is. Tiu ag'o cert'e ne honor'ig'as la tiam'a'n kultur'a'n nivel'o'n de sloven'a katolik'ism'o. Sed komun'ist'o'j forges'is dir'i la tut'a'n ver'o'n: episkop'o Bonaventur'o Jegliĉ ĉiu'j'n ekzempler'o'j'n de tiu ĉi tiam ver'e provok'a libr'o privat'e aĉet'is kaj el si'a poŝ'o pag'is, kontrast'e al komun'ist'o'j, kiu'j detru'is mult'a'j'n valor'a'j'n libr'o'j'n, tamen ne de'aĉet'ant'e, sed simpl'e konfisk'ant'e ili'n! Cankar el tiu en si mem ne tro saĝ'a kaj honor'a ag'o profit'is, ĉar li'a el'don'ist'o tuj re'ag'is al tiel komplet'a de'aĉet'o per nov'a el'don'kvant'o. Cankar ne est'is vok'it'a antaŭ tribunal'o'n, kiel est'is vok'it'a'j dek'o'j da li'a'j koleg'o'j en la temp'o de komun'ist'a reg'ad'o en Sloveni'o. La aŭstr'o'hungar'a imperi'o ne hav'is tro nobl'a'n rilat'o'n al si'a'j naci'o'j, sed ĝi est'is kompar'e kun ali'a'j land'o'j bon'e reg'it'a jur'a ŝtat'o kun grand'a jur'a sekur'ec'o de unu'op'a civit'an'o. Ilustr'u tio'n epizod'o el la temp'o tuj antaŭ la unu'a mond'milit'o. Cankar hav'is en la jar'o 1913, do en la plej mal'facil'a temp'o por aŭstr'a imperi'o, en Triest'o preleg'o'n sub la titol'o Slovenci in Jugoslovani (Sloven'o'j kaj Jugoslav'o'j), en kiu li publik'e kri'is: ”Ven'is la temp'o, ke pere'u la old'a putin'o Austrio ... ” Por tiu delikt'o li est'is pun'it'a per 1 semajn'o de en'karcer'ig'o en Labako. Tiel idili'a ”persekut'ad'o” bedaŭr'ind'e per la pere'o de Aŭstrio por ĉiam mal'aper'is el tiu ĉi part'o de Eŭrop'o.

Sed ni re'ven'u al la ĉi tie prezent'at'a libr'o, La dom'o de Maria help'ant'in'o. La sanatori'o, kiu'n Cankar ĉi tie — kompren'ebl'e en si'a ekstrem'e grotesk'a manier'o — literatur'rakont'e prezent'as, ankoraŭ nun'temp'e funkci'as. En ĝi oni antaŭ kelk'a'j jar'o'j eĉ prezent'is la german'a'n traduk'o'n de tiu ĉi libr'o. La tut'a rakont'o hav'as ”du'obl'a'n valiz'fond'o'n”, kiel oni kutim'e dir'as pri literatur'o kun plur'a'j signif'o'tavol'o'j. La unu'a, pli vid'ebl'a, est'as soci'a, resp. social'a. En grand'a hospital'a ĉambr'o kuŝ'as knab'in'o'j pli'part'e el mal'riĉ'a'j famili'o'j. Ili'a plej oft'a mal'san'o est'as la tip'a proletari'a mal'san'o de la 19-a jar'cent'o: ftiz'o. Sed pli kaŝ'it'a kaj ver'ŝajn'e por la tut'a rakont'o eĉ pli grav'a tavol'o est'as la erotik'a. La aper'o de la libr'o en la jar'o 1904 provok'is la tiam'a'n leg'ant'ar'o'n kaj recenz'ist'o'j'n en ĝis tiam ne'kon'at'a grad'o. Eĉ recenz'ist'o'j, kiu'j ne pov'is ne re'kon'i al Cankar bril'a'n lingv'a'n stil'o'n, riproĉ'is al li ne mal'pli ol ”pornografi'o'n”.

Kobal, recenz'ist'o el la katolik'a tend'ar'o, skrib'is: ”Cankar do antaŭ'met'is nov'a'n libr'o'n en ni'a libr'o'merkat'o ... Li donac'is al ni nov'a'n artefakt'o'n, cert'e la plej grand'a'n kaj plej perfekt'a'n artefakt'o'n, kiu'n ĝis nun nask'is li'a muz'o. Sed ... li donac'is al ni rafin'it'a'n, art'ist'e perfekt'a'n pornografi'o'n.”

Bedaŭr'ind'e neni'u, nek tiu'j, kiu'j li'a'n verk'o'n kritik'is (katolik'o'j), nek tiu'j, kiu'j ĝi'n aprob'is aŭ laŭd'is (social'ist'o'j kaj unu'op'a'j liber'pens'ul'o'j), vid'is la tri'a'n, plej profund'a'n tavol'o'n, la religi'a'n. La tut'a tekst'o est'as psalm'o pri hom'a sopir'o al transcend'a resurekt'o, est'as pri'skrib'o de advent'ec'a natur'o de la hom'a anim'o.

Li mem defend'is si'n per jen'a el'dir'o: ”Unu libr'o'n oni komplet'e mis'e, fals'e kaj malic'e kompren'is. Tem'as pri La dom'o de Maria help'ant'in'o. Ĉe tiu ĉi libr'o mi hav'is kiel roj'o pur'a'n pens'o'n ... La ide'o de la dom'o ne est'as pork'ec'a, sed tragik'a: dek kvar mal'san'a'j knab'in'o'j, kiu'j mort'ant'e atend'as je viv'o kaj san'o.”

Nun'temp'e, kiam ni sci'as, kio ver'e est'as kaj pov'as est'i pornografi'o, la verdikt'o de la sever'a katolik'a recenz'ist'o Kobal provok'as en ni mir'ant'a'n rid'et'o'n. Efektiv'e ni est'as privilegi'it'a'j, ke ni pov'as leg'i tiu'n ĉi perl'o'n de sloven'a klasik'a proz'o, efektiv'e pli poezi'o ol proz'o, sen moral'ism'a'j okul'vitr'o'j de tiu temp'o, en kiu Cankar viv'is kaj verk'is. Ne nur, ke la institut'o el tiu temp'o daŭr'e funkci'as — kompren'ebl'e ne en la mizer'a stat'o, kiu'n pentr'is la verk'ist'o — eĉ la pri'skrib'it'a mizer'o daŭr'e ekzist'as, kvankam ne ĝust'e en la nom'it'a institut'o. Nun'temp'e la tut'a mond'o trans'form'iĝ'as al mal'san'ul'ej'o, en kiu jun'a'j hom'o'j, mal'sat'a'j je ver'a am'o kaj inklin'o, mort'aĉ'as, eĉ se materi'e sat'eg'a'j, eĉ se materi'e pri'luks'ig'it'a'j, tamen spirit'e mal'plen'a'j kaj for'las'it'a'j, de la spirit'a ftiz'o de ni'a epok'o ...

Ankoraŭ rimark'o pri la traduk'o. Iv'a'n Cankar est'as aŭtor'o kun unik'a lingv'a stil'o. Mi jam alud'is, ke li lern'is el Bibli'o. Ne nur en'hav'e, sed eĉ stil'e. Li'a proz'o est'as ritm'ig'it'a, preskaŭ poezi'a, kelk'lok'e ver'e poezi'a. Traduk'ist'o en Esperant'o'n hav'as la privilegi'o'n traduk'i en lingv'o'n, kiu pov'as mult'e pli ol iu ajn ali'a lingv'o kurb'iĝ'i laŭ la lini'o de original'o. Tio hav'as si'a'n prez'o'n. Mi esper'as, ke mi ne perd'is per tio la en'hav'o'n, tamen la sintaks'o en Esperant'o aper'as unu'a'rigard'e iom strang'a, foj'e eĉ ŝok'a. Sed mi esper'as, ke la leg'ant'o baldaŭ adapt'os si'n al tiu specif'a trajt'o de la ritm'ig'it'a proz'o de Iv'a'n Cankar. La sol'a ”neolog'ism'o”, kiu'n mi en'konduk'is, est'as la esperant'ig'it'a nom'o de Ljubljan'a, ĉef'urb'o de Sloveni'o, kiu'n mi laŭ la latin'a ”Labacum” esperant'ig'is Labako. Tio'n mi far'is ne nur tial, ĉar Wien en Esperant'uj'o est'as kon'at'a kiel Vieno, sed precip'e, ĉar ekzist'as ankaŭ german'a nom'o de Labako: Laibach. Se oni rekt'e esperant'ig'us la urb'nom'o'n el nun'a sloven'a form'o, oni do far'us histori'a'n mal'just'o'n kontraŭ la german'a nom'o. Do, mi decid'is, ke nek est'u ”Ljubljan'o” nek ”Lajbaĥo”, sed neŭtral'e, latin'de'ven'e, Labako.

Bibliografi'o de Iv'a'n Cankar Erotik'a (Erotik'o, poem'kolekt'o) — Ljubljan'a 1899 Vinjet'e (Vinjet'o'j, rakont'o'j) — Ljubljan'a 1899 Jakob Ruda (dram'o) — Ljubljan'a 1901 Knjiga za lahkomiselne ljudi (Libr'o por facil'anim'a'j hom'o'j, novel'o'j) — Ljubljan'a 1901 Tujci (Fremd'ul'o'j, roman'o) — Ljubljan'a 1901 Za narodov blagor (Por la popol'a bon'o, dram'o) — Ljubljan'a 1901 Kral'j na Betajnovi (Reĝ'o sur la bien'o Betajnova, dram'o) — Ljubljan'a 1902 Na klancu (Sur la dekliv'a voj'o, roman'o) — Ljubljan'a 1902 Ob zori (Dumaŭrore, novel'o'j) — Ljubljan'a 1903 Življenje in smrt Petra Novljana (Viv'o kaj mort'o de P.N., rakont'o) — Ljubljan'a 1903 Gospa Judit (Sinjor'in'o Judit, rakont'o) — Ljubljan'a 1904 Hiša Marije Pomočnice (La dom'o de Maria Help'ant'in'o, roman'o) — Ljubljan'a 1904 Križ na gori (Krucifiks'o sur la mont'o, roman'o) — Ljubljan'a 1904 Potepuh Mark'o in kral'j Matjaž (Vagabond'o Mark'o kaj reĝ'o Mateo, rakont'o) — Ljubljan'a 1905 V mesečini (En la lun'hel'o, novel'o'j) — Ljubljan'a 1905 Mart'in Kačur (Instru'ist'o M. K., roman'o) — Ljubljan'a 1906 Nina (Nina, roman'o) — Ljubljan'a 1906 Smrt in pogreb Jakoba Nesreče (Mort'o kaj en'tomb'ig'o de J.

N., rakont'o) — Ljubljan'a 1906 Aleš iz Razora (Alekso el Razor, rakont'o) — Ljubljan'a 1907 Hlapec Jernej in njegova pra'vic'a (Serv'ist'o Bartolome'o kaj li'a rajt'o, rakont'o) — Ljubljan'a 1907 Krpanova kobila (La ĉeval'in'o de Krpan, ese'o) — Ljubljan'a 1907 Nov'o življenje (La nov'a viv'o, roman'o) — Ljubljan'a 1908 Pohujŝanje v dolin'i šentflorjanski (Skandal'iĝ'o en la val'o de St. Florian'o, dram'o) — Ljubljan'a 1908 Kurent (Karnaval'arleken'o, rakont'o) — Ljubljan'a 1909 Sosed Luk'a (Najbar'o Luk'o, novel'o'j) — Celovec/Klagenfurt 1909 Za križem (Post'sekv'e de krucifiks'o, novel'o'j) — Ljubljan'a 1909 Bel'a krizantem'a (Blank'a krizantem'o, ese'o'j) — Ljubljan'a 1910 Hlapci (Serv'ist'o'j, dram'o) — Ljubljan'a 1910 Troj'e pov'est'i (Tri rakont'o'j) — Celovec/Klagenfurt 1911 Volja in moč (Vol'o kaj pov'o, novel'o'j) — Ljubljan'a 1911 Lepa Vid'a (La bel'a sinjor'in'o Vid'a, dram'o) — Ljubljan'a 1912 Mil'a'n in Milena (Mil'a'n kaj Milena, roman'o) — Ljubljan'a 1913 Podobe iz san'j (Sonĝ'imag'o'j, novel'et'o'j) — Ljubljan'a 1917 Mim'o življenja (Preter la viv'o, novel'o'j) Ljubljan'a 1920 Moje življenje (Mi'a viv'o, novel'et'o'j) Ljubljan'a 1920 Grešnik Lenart (Pek'ul'o Leon'ard'o, rakont'o) Ljubljan'a 1921 Romantične duše (Romantik'a'j anim'o'j, dram'o) — Ljubljan'a 1922 Kolekt'it'a'j verk'o'j (Zbrani spisi I — XXI), Ljubljan'a 1925-1954 Elekt'it'a'j verk'o'j (Izbrani spisi I — Vi'i), Ljubljan'a 1967 Kolekt'it'a verk'ar'o (Zbrano delo I — 2699), Ljubljan'a 19671976 Esperant'a'j traduk'o'j Serv'ist'o Bartolome'o kaj li'a rajt'o (Hlapec Jernej in njegova pra'vic'a) — trad. Fra'nj'o Modrijan Divers'a'j novel'et'o'j en La Sud'a Stel'o kaj ali'a'j Esperant'o'revu'o'j German'a'j traduk'o'j Mart'in Kačur, der Ideal'ist (Instru'ist'o Mart'in Kaĉur, roman'o), traduk'is Erwin Köstler, Drav'a-Verlag, Klagenfurt/Celovec 1996 Traumbilder (Sonĝ'imag'o'j, rakont'o'j kaj novel'o'j), traduk'is Erwin Köstler, Drav'a-Verlag, Klagenfurt/Celovec 1998 A'us Fremdem Leben (El fremd'a viv'o, rakont'o'j kaj novel'o'j), traduk'is Erwin Köstler, Drav'a-Verlag, Klagenfurt/ Celovec 1998 Das Haus der Barmherzigkeit (La dom'o de Maria Help'ant'in'o, roman'o), traduk'is Erwin Köstler, DravaVerlag, Klagenfurt/Celovec 1998 Pavličeks Kron'e (La mon'pec'o de Pavliček, novel'et'o'j el Vieno), traduk'is Erwin Köstler, Drav'a-Verlag, Klagenfurt/Celovec 1998 Vor dem Ziel (Antaŭ la cel'o, novel'et'o'j el Vieno), traduk'is Erwin Köstler, Drav'a-Verlag, Klagenfurt/Celovec 1998 Not'o: Plur'a'j el la menci'it'a'j libr'o'j est'as hav'ebl'a'j kiel sloven'a'j E'libr'o'j ĉe www.omnibus.se/beseda Iv'a'n Cankar est'is traduk'it'a ankaŭ en ali'a'j'n lingv'o'j'n, precip'e en ĉe ̨an, rus'a'n, ital'a'n, angl'a'n, per'e de Esperant'o en la ĉin'a'n ktp.

Kvankam li literatur'e kaj intelekt'e form'iĝ'is en Vieno, kvankam la ĉef'a part'o de li'a'j literatur'a'j motiv'o'j kaj medi'o'j sam'e trov'iĝ'as en Vieno, la histori'o de la aŭstr'a literatur'o ne konsci'as pri tio, ke Iv'a'n Cankar ne est'is nur la ĉef'a sloven'a proz'a klasik'ul'o, sed li efektiv'e aparten'as ankaŭ al la aŭstr'a literatur'histori'o. Eĉ la fakt'o, ke li ne verk'is german'e, sed sloven'e, tio'n ne ne'as, ja la sloven'a lingv'o sam'e est'as unu el la aŭstr'a'j lingv'o'j kiel la german'a.

www.omnibus.se/ink'o ISBN 91-7303-126-7 124